کاهش فشار خون فوری: ۸ راهکار فوری و درمان خانگی
فشارخون بالا (Hypertension)، یکی از شایع‌ترین بیماری‌های مزمن ایران و جهان است. این روزها ممکن است هرکسی در نزدیکان خود فردی را سراغ داشته باشد که مبتلا به فشارخون است. اگرچه عدم کنترل این بیماری می‌تواند آسیب‌های جبران ناپذیری ایجاد کند، رعایت اصول درمانی و کنترل آن، به‌خوبی از عوارض این بیماری جلوگیری می‌کند. بنابراین ضروری است که فرد مبتلا به فشارخون با نحوه‌ی کنترل آن آشنا باشد.
در این مطلب ضمن تعریف فشارخون بالا، علائم و عوارض آن، به بیان نحوه کاهش فشار خون فوری در منزل و خوراکی‌های مفید و مضر مرتبط با آن می‌پردازیم. با ما همراه باشید.
منظور از فشارخون بالا چیست؟
فشارخون، نیرویی است که از طرف دیواره عروق به خونی که از سمت قلب وارد آن‌ها شده وارد می‌شود. فشارخون با دستگاه فشارسنج اندازه‌گیری شده که با دو عدد بیان می‌شود، به‌طور مثال ۸۰/۱۳۰. فشارخونی که به‌عنوان فشارخون بالا در فرد در نظر گرفته می‌شود به شکل زیر تعریف خواهد شد:
اگر سن شما کمتر از ۸۰ سال باشد و مقدار فشارخون شما یکی از موارد زیر باشد، فشارخون بالا دارید:
- ۹۰/۱۴۰ یا بالاتر زمانی که توسط پزشک اندازه‌گیری شود.
- ۸۵/۱۳۵ یا بالاتر زمانی که در خانه اندازه‌گیری شود.
اگر سن شما ۸۰ سال یا بیشتر باشد و مقدار فشارخون شما یکی از موارد زیر باشد، فشارخون بالا در نظر گرفته می‌شود:
- ۹۰/۱۵۰ یا بالاتر زمانی که توسط پزشک اندازه‌گیری شود.
- ۸۵/۱۴۵یا بالاتر زمانی که در خانه اندازه‌گیری شود.
علائم فشارخون بالا
نکته‌ای که باید در نظر داشت، علائمی است که هنگام فشارخون بالا بروز می‌دهند. هرچند فشارخون بالا به‌عنوان «قاتل خاموش» شناخته می‌شود و در اغلب موارد بی علامت است، اما از آنجایی که همیشه دستگاه فشارسنج همراه فرد مبتلا نیست، باید افراد با نشانه‌های آن آشنا باشند. سردرد، تاری دید و درد قفسه سینه رایج‌ترین علائم فشارخون بالا هستند.
فشارخون بالا چه عوارض و خطراتی به‌دنبال دارد؟
اگر فشارخون خیلی بالا باشد، فشار بیشتری به عروق خونی، قلب و سایر اندام‌ها مانند مغز، کلیه‌ها و چشم‌ها وارد می‌شود. اگر فشارخون بالا درمان نشود، می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های جدی مانند بیماری‌های قلبی، سکته مغزی و بیماری‌های کلیوی را افزایش دهد. کاهش فشارخون حتی به مقدار کم می‌تواند باعث کاهش خطر ابتلا به این مشکلات شود.
چگونه فشارخون بالا را به‌صورت فوری و اورژانسی پایین بیاوریم؟
افرادی که در خطر فشارخون بالا هستند همواره دغدغه کاهش سریع فشارخون را دارند و به دنبال روشی برای کنترل فوری آن در منزل هستند. همانطور که گفته شد، عدم درمان در درازمدت می‌تواند اثرات مخربی بر اندام‌های حیاتی بدن داشته باشد. بنابراین ضروری است که افراد با روش‌ها و اقدامات فوری برای کاهش فشارخون در منزل آشنا باشند تا در سریع‌ترین زمان ممکن فشارخون خود را کنترل کنند.
در ادامه به اقدمات فوری همراه با روش‌هایی برای اصلاح سبک زندگی برای کاهش فشارخون اشاره خواهیم کرد. این اقدامات عبارت‌اند از:
۱. گوش و گردن خود را ماساژ دهید
نقطه‌ای را که درست پشت لاله گوش قرار دارد پیدا کنید و یک خط فرضی به سمت پایین تا مرکز ترقوه که نقطه دوم است بکشید. با استفاده از انگشتان خود، گردن را به آرامی با حرکات نرم از بالا به پایین بین این دو نقطه ماساژ دهید. این عمل را ۱۰ بار در هر دو طرف گردن تکرار کنید.
نقطه دیگر روی صورت، تقریباً در فاصله ۰.۵ سانتی‌متری از گوش قرار دارد. این نقطه را در هر دو طرف صورت با حرکات دایره‌ای با انگشتان خود حدود یک دقیقه ماساژ دهید. ماساژ این نواحی به کاهش تنش عضلات گردن و بازیابی جریان خون مناسب به مغز کمک کرده و در نتیجه به کاهش فوری فشارخون کمک خواهد کرد.
۲. نقاط طب فشاری را فشار دهید
نقطه GB ۲۰ یا نقطه فنگ چی، یکی از مؤثرترین نقاط طب فشاری برای کاهش سردردهای ناشی از فشارخون بالا است. می‌توانید این نقاط را درست زیر قاعده جمجمه و پشت گردن پیدا کرده و هر دو نقطه را همزمان با اعمال فشار با شست خود فعال کنید. طب فشاری را به مدت ۱ تا ۲ دقیقه انجام دهید. سردردهای ناشی از فشارخون بالا را می‌توانید با این روش تسکین دهید.
۳. از سوراخ بینی چپ نفس عمیق بکشید
تنفس عمیق از طریق سوراخ بینی چپ با شل کردن عروق خونی و کاهش هورمون‌های استرس، به کاهش فوری فشارخون کمک می‌کند. برای این کار مراحل زیر را انجام دهید:
- راحت روی زمین یا روی صندلی با کمر صاف بنشینید.
- دست چپ خود را روی شکم خود قرار دهید.
- با استفاده از انگشت شست راست خود، سوراخ بینی راست خود را ببندید.
- از طریق سوراخ بینی چپ خود نفس عمیق بکشید و چند ثانیه نگه دارید، سپس بازدم کنید.
- به مدت ۳ تا ۵ دقیقه به آرامی و عمیق از طریق سوراخ بینی چپ نفس بکشید.
۴. تنفس زنبور می‌تواند به کاهش فشارخون شما کمک کند
تنفس زنبوری یا «Humming Bee Breath» تکنیک تنفسی در یوگا است که در آن هنگام بازدم صدای وزوز زنبور یا صدای وزوزی مانند آن تولید می‌شود. این روش باعث آرامش ذهن و سیستم عصبی، کاهش استرس و افزایش تمرکز می‌شود. تنفس زنبوری به شرح زیر است:
- در حالتی راحت و با ستون فقرات صاف بنشینید.
- چشم‌ها را ببندید و گوش‌ها را با دست‌تان ببندید.
- نفس عمیق بکشید و هنگام بازدم صدای وزوز زنبور ایجاد کنید، این صدا باید یکنواخت و پایدار باشد.
- این کار را چندبار تکرار کنید.
این تمرین باعث تحریک عصب واگ و فعال‌سازی سیستم عصبی پاراسمپاتیک می‌شود که سبب کاهش ضربان قلب و فشارخون خواهد شد.
۵. موسیقی ملایم گوش کنید
مطالعات نشان داده‌اند گوش دادن به موسیقی آرامش‌بخش همراه با تمرین تنفس، از طریق آرام‌سازی بدن و کاهش هورمون‌های استرس، راهکاری مؤثر برای کاهش فشار خون فوری در منزل است.
۶. آب بنوشید
گاهی علت فشارخون بالا کم آبی بدن است. وقتی بدن دچار کم آبی می‌شود، حجم خون کاهش می‌یابد درحالی‌که مقاومت محیطی افزایش می‌یابد و منجر به فشارخون بالا می‌شود. سریع‌ترین راه برای کاهش فوری فشارخون در این مورد، نوشیدن آب است. این کار به بدن کمک می‌کند تا حجم خون کافی را بازیابی کند و فشارخون را سریع کاهش دهد.
۷. با حالت شاوآسانا خود را در حالت آرامش قرار دهید
شاوآسانا در یوگا حالتی است که ذهن و جسم در آرامش قرار می‌گیرند. این روش شامل دراز کشیدن به پشت، بستن چشمان و تلاش برای شل کردن تک تک عضلات بدن است که می‌تواند به کاهش ضربان قلب و کاهش فوری فشارخون کمک کند.
۸. پاهای خود را در آب گرم خیس کنید
خیساندن پاها در آب گرم می‌تواند به خنک نگه داشتن سر و گردن همچنین جلوگیری از هجوم خون به مغز کمک کند. این فرایند ساده است و باید: سطلی یا لگن پر از آب گرم آماده کنید. سپس روی صندلی بنشینید و پاهای خود را به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در آب گرم قرار دهید. این کار به حرکت خون از سر به سمت پاها کمک می‌کند و به تدریج فشارخون را به حالت عادی برمی‌گرداند.
چه غذاهایی برای کنترل فشارخون مفید و چه غذاهایی مضر هستند؟
بسیاری از متخصصان قلب و عروق تأکید ویژه‌ای به داشتن سبک زندگی و رژیم غذایی مناسب برای کنترل فشارخون دارند. اهمیت رژیم غذایی سالم در کنترل فشارخون به اندازه مصرف داروهای تجویزی توسط پزشک دارای اهمیت است. رژیم غذایی DASH، پرکاربردترین رژیم غذایی برای افراد مبتلا به فشارخون بالا است.
غذاهای مفید برای فشارخون
- ماست بدون شکر: ماست ممکن است به دلیل مقادیر زیاد مواد معدنی کلسیم، پتاسیم و منیزیم برای افرادی که فشارخون بالا دارند، نتایج مثبتی در کاهش فشارخون داشته باشد.
- توت‌ها: توت فرنگی و بلوبری‌ها، از ترکیبات آنتی‌اکسیدانی به نام آنتوسیانین‌ها غنی هستند. تحقیقات نشان داده‌اند که آنتوسیانین‌ها می‌توانند به کاهش فشارخون در افراد مبتلا به فشارخون بالا کمک کنند.
- چغندر: چغندر غنی از نیترات‌ها است که بدن آن‌ها را به نیتروس اکسید تبدیل می‌کند، مولکولی که نشان داده شده فشارخون سیستولیک را کاهش می‌دهد.
- سیب‌زمینی شیرین: این غذای جانبی سرشار از منیزیم، پتاسیم و فیبر است و روشی خوشمزه برای کاهش فشارخون به حساب می‌آید.
- سبزیجات برگ‌دار: کلم، اسفناج، کاهو و دیگر سبزیجات برگ‌دار غنی از نیترات‌ها هستند که به کاهش فشارخون کمک می‌کنند.
- ماهی‌های چرب: ماهی سالمون و ماهی قزل‌آلا سرشار از اسیدهای چرب امگا ۳ و ویتامین D هستند که به کاهش و تنظیم فشارخون کمک می‌کنند.
- غلات کامل (به ویژه جو دوسر): جو دوسر و دیگر غلات کامل حاوی نوعی فیبر به نام بتاگلوکان هستند که ممکن است فشارخون سیستولیک و دیاستولیک را کاهش دهند.
- پسته: خوردن پسته می‌تواند فشارخون را کاهش دهد. توجه کنید که باید از پسته بدون نمک استفاده شود.
- موز: پتاسیم، ماده‌‌ای معدنی است که به بدن کمک می‌کند سدیم را دفع کند، رگ‌های خونی را آرام کرده و فشارخون را کاهش دهد. یک موز با اندازه متوسط حاوی حدود ۴۲۰ میلی‌گرم پتاسیم است. لوبیا، گوجه‌فرنگی، قارچ، آووکادو و دیگر غذاهای غنی از پتاسیم می‌توانند به کاهش طبیعی فشارخون کمک کنند.
- کیوی: بر اساس مطالعه‌ای، خوردن دو عدد کیوی در روز ممکن است به کاهش فشارخون کمک کند.
غذاهای مضر برای فشارخون
برای کاهش سریع فشارخون، بهتر است غذاهای زیر را با دقت مصرف کرده و یا کاملاً از خوردن آن‌ها اجتناب کنید:
- گوشت‌های چرب و فرآوری شده مانند هات‌داگ و سوسیس
- تنقلات شور مانند چیپس
- سوپ‌ها و سبزیجات کنسروی
- غذاهای فست فودی
- کره
- مارگارین
- پاپ‌کورن شور
- مغزهای شور
- لبنیات پرچرب
- غذاهای نمکی
سخن پایانی
در این مطلب سعی کردیم که به مهم‌ترین روش‌های کاهش فشار خون فوری و خوراکی‌های مفید و مضر در کنترل آن اشاره کنیم. توجه کنید که رعایت این موارد می‌تواند در کاهش فشارخون مؤثر باشند. درصورتی‌که با رعایت کردن مواردی که در این مطلب گفته شده تغییر چندانی در فشارخون شما ایجاد نشد، در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید.
منبع: mayoclinic , vinmec , nhs , ncoa
