علت باردار نشدن بعد از بچه اول
وقتی یک بار تجربه بارداری موفق داشتی، طبیعیه که فکر کنی برای بار دوم هم مشکلی پیش نمیاد. اما بعضی از زنان و مردان، بعد از یک بارداری راحت، با چالش جدی به نام ناباروری ثانویه روبه‌رو می‌شن. یعنی بدن دیگه مثل قبل نیست و تلاش برای بارداری جدید، بی‌نتیجه می‌مونه. اما چرا؟ چه عواملی باعث می‌شن که بعد از یک بارداری موفق، دیگه بچه‌دار نشی؟ در این مقاله، می‌خوایم این موضوع رو بررسی کنیم.
ناباروری ثانویه چیه؟
ناباروری ثانویه یعنی ناتوانی در باردار شدن یا به پایان رسوندن یک بارداری سالم، بعد از اینکه یک بار بدون مشکل باردار شدی و زایمان کردی. این موضوع ممکنه خیلی غافلگیرکننده باشه، چون معمولا انتظار داری که وقتی یک بار باردار شدی، دفعه‌های بعد هم همه‌چی خوب پیش بره. این مشکل هم در زنان و هم در مردان ممکنه پیش بیاد و عوامل مختلفی روی اون تأثیر دارن، از مشکلات هورمونی و تخمک‌گذاری گرفته تا کاهش کیفیت اسپرم، افزایش سن و حتی سبک زندگی.
دلایل ناباروری ثانویه
دلایل زیادی می‌تونن باعث ناباروری ثانویه بشن. بعضی از این دلایل مربوط به زنان و بعضی مربوط به مردان هستن.
۱. افزایش سن و کاهش باروری
یکی از مهم‌ترین عوامل نازایی ثانویه، افزایش سن هست. با بالا رفتن سن، هم در زن‌ها و هم در مردها، قدرت باروری کم می‌شه.
- در زنان، با افزایش سن، تعداد و کیفیت تخمک‌ها کم می‌شه. مثلا یک زن ۳۰ ساله، احتمال بارداری‌اش خیلی بیشتر از یک زن ۴۰ ساله است.
- در مردان، هرچند کاهش باروری به اندازه زنان مشهود نیست، اما کیفیت اسپرم با گذر زمان کم می‌شه.
پس اگه چند سال از بارداری قبلی‌ات گذشته و حالا دیگه به سختی باردار می‌شی، سن می‌تونه یک عامل اصلی باشه.
۲. مشکلات تخمک‌گذاری
بعضی وقت‌ها، تخمدان‌ها دیگه مثل قبل تخمک آزاد نمی‌کنن یا کیفیت تخمک‌ها پایین میاد. سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)، اختلالات تیروئیدی یا حتی استرس زیاد، می‌تونه باعث بشه که تخمک‌گذاری به مشکل بخوره. اگه تخمکی نباشه که لقاح انجام بشه، خب طبیعتاً بارداری هم اتفاق نمی‌افته!
۳. مشکلات لوله‌های فالوپ
لوله‌های فالوپ، همون مسیری هستن که تخمک از تخمدان به رحم می‌رسه. اگه این لوله‌ها آسیب ببینن یا مسدود بشن، دیگه تخمک و اسپرم نمی‌تونن همدیگه رو پیدا کنن و لقاح شکل نمی‌گیره. این مشکل ممکنه به خاطر عفونت‌های لگنی، اندومتریوز یا جراحی‌های قبلی باشه.
۴. مشکلات رحمی و چسبندگی ها
بعد از یک زایمان سزارین، ممکنه که توی رحم بافت‌های اسکار ایجاد بشه. این بافت‌ها باعث چسبندگی داخل رحم می‌شن و از لانه‌گزینی جنین جلوگیری می‌کنن. مشکلاتی مثل فیبروم‌های رحمی، آدنومیوز و تغییرات هورمونی هم می‌تونن روی باروری تأثیر بذارن.
۵. کاهش کیفیت اسپرم در مردان
ناباروری فقط زنان رو درگیر نمی‌کنه. کیفیت و تعداد اسپرم‌های مرد هم نقش مهمی در باروری دارن. بعضی از دلایلی که ممکنه باعث کاهش کیفیت اسپرم بشن، عبارتند از:
- افزایش سن
- قرار گرفتن در معرض سموم محیطی
- استعمال سیگار و الکل
- استرس و سبک زندگی ناسالم
۶. تغییرات سبک زندگی و وزن
زندگی همیشه در حال تغییره و گاهی همین تغییرات، باعث ناباروری می‌شن. مثلا:
- اضافه‌وزن یا کمبود وزن شدید می‌تونه هورمون‌های بدن رو تحت تأثیر قرار بده.
- ورزش بیش از حد یا نداشتن فعالیت بدنی هم می‌تونه روی باروری تأثیر منفی بذاره.
- استرس شدید باعث تغییر در چرخه‌های قاعدگی و کاهش کیفیت اسپرم می‌شه.
۷. تاثیر بارداری های قبلی
گاهی یک بارداری قبلی، عوارضی به جا می‌ذاره که بعدها روی باروری اثر می‌ذاره. مثلا:
- اگر قبلا سزارین یا جراحی رحم داشتی، احتمال چسبندگی داخل رحم بیشتره.
- اگر در بارداری قبلی، مشکلاتی مثل پره‌اکلامپسی یا دیابت بارداری داشتی، ممکنه روی باروری آینده تأثیر بذاره.
چطور ناباروری ثانویه رو تشخیص بدیم؟
اگه بیشتر از یک ساله که برای بارداری اقدام کردی ولی نتیجه‌ای نگرفتی (یا اگه بالای ۳۵ سال هستی، بیشتر از ۶ ماه تلاش کردی)، بهتره که با یک متخصص زنان مشورت کنی. آزمایشاتی که ممکنه برات تجویز بشه، شامل موارد زیره:
- آزمایش‌های هورمونی برای بررسی تخمک‌گذاری
- سونوگرافی رحم و تخمدان
- آزمایش آنالیز اسپرم برای بررسی کیفیت اسپرم مردان
- بررسی وضعیت لوله‌های فالوپ و رحم با هیستروسالپنگوگرافی (HSG)
راه های درمان ناباروری ثانویه
بسته به علت ناباروری، روش‌های درمانی متفاوتی وجود داره:
- اصلاح سبک زندگی: کاهش وزن، ترک سیگار و مصرف غذاهای مقوی می‌تونه تأثیر زیادی روی باروری داشته باشه.
- داروهای هورمونی: در صورت وجود مشکل در تخمک‌گذاری، پزشک ممکنه داروهای تحریک تخمک‌گذاری تجویز کنه.
- جراحی: در مواردی که مشکلات رحمی، چسبندگی یا انسداد لوله‌های فالوپ وجود داشته باشه، ممکنه جراحی لازم باشه.
- روش‌های کمک‌باروری: مثل لقاح مصنوعی (IUI) یا لقاح آزمایشگاهی (IVF) که در موارد شدیدتر استفاده می‌شن.
حرف آخر
ناباروری ثانویه یک موضوع جدیه که ممکنه زوج‌ها رو کاملا غافلگیر کنه. دلایل زیادی پشت این مشکل هست، از افزایش سن گرفته تا مشکلات هورمونی، اسپرم، تخمک‌گذاری یا عوارض زایمان‌های قبلی. اما خبر خوب اینه که امروزه با روش‌های تشخیصی و درمانی مختلف، خیلی از این مشکلات قابل حل هستن.
