چرا ابزارهای پولی هوش مصنوعی برای هندی‌ها رایگان است؟
شنبه 24 آبان 1404 - 22:00مطالعه 4 دقیقه
هفته‌ی گذشته اعلام شد که میلیون‌ها هندی به مدت یک سال به چت‌بات هوش مصنوعی جدید و کم‌هزینه ChatGPT به نام «Go» دسترسی رایگان خواهند داشت.
این حرکت درست چند هفته پس از آن صورت می‌گیرد که گوگل و پرپلکسیتی هم خبرهای مشابهی را اعلام کردند. آن‌ها هم با شرکت‌های موبایل داخلی هند قرارداد بسته‌اند تا به کاربران هندی برای یک سال یا بیشتر، دسترسی رایگان به ابزارهای هوش مصنوعی‌شان را هدیه دهند.
پرپلکسیتی سراغ ایرتل، دومین اپراتور بزرگ موبایل در هند رفته و گوگل هم با Reliance Jio، غول مخابراتی شماره یک این کشور مشارکت می‌کند. هدف هر دو شرکت این است که ابزارهای هوش مصنوعی‌شان را یا رایگان یا با تخفیف، در کنار بسته‌های اینترنت ماهانه به دست مردم برسانند.
تحلیلگران هشدار می‌دهند که این پیشنهادها را نباید به‌حساب سخاوتمندی یا لطف غول‌های هوش مصنوعی گذاشت، چراکه این برنامه‌ها در اصل سرمایه‌گذاری‌هایی کاملاً حساب‌شده و شرط‌بندی بلندمدتی روی آینده دیجیتال هند هستند.
تارون پاتاک، تحلیلگر کانترپوینت ریسرچ به بی‌بی‌سی می‌گوید: «نقشه این است که اول هندی‌ها را به هوش مصنوعی مولد وابسته کنند، بعداً از آن‌ها بخواهند برایش پول بپردازند.»
پاتاک می‌گوید: «مزیت هند، جمعیت عظیم و مخاطبان جوانش است.» او می‌افزاید که بازارهای بزرگ دیگری مانند چین ممکن است از نظر تعداد کاربران با هند رقابت کنند، اما محیط فناوری به‌شدت قانونمند آن، دسترسی خارجی‌ها را محدود می‌کند.
برخلاف هند، چین بازار فناوری به‌شدت قانونمندی دارد و دسترسی خارجی‌ها را محدود می‌کند
در مقابل، هند با بازار دیجیتالی باز و رقابتی‌اش شناخته می‌شود و شرکت‌های بزرگ فناوری جهانی هم می‌خواهند از این فرصت طلایی بهره ببرند تا میلیون‌ها کاربر جدید را برای آموزش مدل‌های هوش مصنوعی خود جذب کنند.
هند بیش از ۹۰۰ میلیون کاربر اینترنت دارد و یکی از ارزان‌ترین بسته‌های اینترنت جهان را ارائه می‌دهد. جمعیت آنلاین این کشور جوان است؛ بیشتر کاربران اینترنت زیر ۲۴ سال سن دارند، نسلی که با استفاده از گوشی‌های هوشمندشان، به‌صورت آنلاین زندگی، کار و معاشرت می‌کنند.
اینکه ابزارهای هوش مصنوعی همراه با بسته‌های اینترنت عرضه می‌شوند، فرصت فوق‌العاده‌ای برای شرکت‌های فناوری فراهم می‌کند؛ به‌خصوص که مصرف اینترنت در هند بسیار بیشتر از میانگین جهانی است. هرچه هندی‌های بیشتری از این پلتفرم‌ها استفاده کنند، داده‌های دست اول بیشتری نصیب این شرکت‌ها می‌شود.
پاتاک می‌گوید: «هند کشور فوق‌العاده متنوعی است. سناریوهای استفاده از هوش مصنوعی که از دل این کشور بیرون می‌آیند، تبدیل به مطالعات موردی ارزشمندی برای بقیه دنیا خواهند شد.»
«هرچقدر آن‌ها داده‌های منحصربه‌فرد و دست اول بیشتری جمع‌آوری کنند، مدل‌هایشان، به‌ویژه سیستم‌های هوش مصنوعی مولد، قوی‌تر و بهتر می‌شوند.»
هند جمعیت جوان و کاربران بالقوه‌ی بسیار زیادی دارد که داده‌های ارزشمندی برای مدل‌های هوش مصنوعی تولید می‌کنند
درحالی‌که این وضعیت برای شرکت‌های هوش مصنوعی یک بازی برد-برد به‌حساب می‌آید، ولی این پیشنهادهای رایگان از دیدگاه مصرف‌کننده سؤال‌برانگیز می‌شود، مخصوصاً در مورد آینده حریم خصوصی داده‌ها.
پراسانتو کی روی، نویسنده و تحلیلگر فناوری در دهلی می‌گوید: «بیشتر کاربران همیشه حاضر بوده‌اند که در ازای راحتی یا دریافت سرویس‌های رایگان، داده‌هایشان را واگذار کنند و این روند قرار نیست متوقف شود.» به باور او اینجا دولت باید وارد عمل شود.
روی می‌گوید: «مقامات باید فکری به حال این مسئله کنند که چطور این حجم از واگذاری آسان داده‌ها توسط مردم را مدیریت کنند و این یعنی به قوانین نظارتی و رگولاتوری بیشتری نیاز داریم.»
در حال حاضر، هند قانون اختصاصی و مشخصی برای تنظیم حوزه‌ی هوش مصنوعی ندارد. سال ۲۰۲۳ قانونی گسترده‌تر با عنوان قانون حفاظت از داده‌های شخصی دیجیتال (DPDP) وضع شد که بر رسانه‌های دیجیتال و حریم خصوصی تمرکز دارد، اما هنوز اجرایی نشده است.
کارشناسان می‌گویند با اینکه این قانون چتر حمایتی گسترده‌ای برای داده‌های شخصی معرفی می‌کند، اما آیین‌نامه‌های اجرایی آن هنوز آماده نیست و فعلاً کاری به کار سیستم‌های هوش مصنوعی یا پاسخگوکردن الگوریتم‌ها ندارد.
بااین‌حال ماهش ماخیجا رهبر مشاوره فناوری مؤسسه Ernst & Young، به خبرنگاران گفت که وقتی این قانون اجرایی شود، «احتمالاً از منظر [حریم خصوصی] دیجیتال یکی از پیشرفته‌ترین‌ها خواهد بود.»
اما فعلاً همین فضای منعطف نظارتی در هند به شرکت‌هایی مثل OpenAI و گوگل اجازه می‌دهد ابزارهای هوش مصنوعی رایگان خود را با برنامه‌های مخابراتی ادغام کنند؛ کاری که در کشورهای دیگر به این سادگی‌ها انجام نمی‌شود.
به‌عنوان‌مثال، قوانین هوش مصنوعی اتحادیه اروپا استانداردهای سختی را برای شفافیت و حاکمیت داده‌ها تعیین می‌کند. مقررات جدید کره جنوبی حتی از این هم فراتر می‌رود و شرکت‌ها را ملزم می‌کند که روی محتوای تولید شده با هوش مصنوعی برچسب بزنند، یا اپراتورها را وامی‌دارد در قبال نحوه استفاده از سیستم‌هایشان پاسخگو باشند.
حتی اگر فقط ۵ درصد از این کاربران رایگان بعداً مشترک پولی شوند، باز هم رقم قابل‌توجهی خواهد بود
اگر قرار بود چنین پیشنهادهای رایگانی در آن مناطق ارائه شود، بلافاصله پای الزامات انطباقی پیرامون رضایت کاربر و حفاظت از داده‌ها به میان می‌آمد و اجرای گسترده آن‌ها را دشوارتر می‌ساخت.
آقای روی می‌گوید هند هم به آگاهی قوی‌تر کاربران و هم به قوانین نظارتی شفاف‌تر نیاز دارد، اما این قوانین نباید نوآوری را سرکوب کنند. او توضیح می‌دهد: «در این مرحله، ما به نظارت محتاطانه و سبک نیاز داریم، اما هرچه خطرات احتمالی این فناوری روشن‌تر شود، قوانین هم باید تکامل یابند.»
تا آن روز، شرکت‌های جهانی هوش مصنوعی امیدوارند با خدمات رایگان، بتوانند تجربه شیرین گذشته را تکرار کنند؛ یعنی همان کاری که با ارائه اینترنت بسیار ارزان با تخفیف‌های زیاد در هند انجام دادند و میلیون‌ها کاربر جدید را جذب کردند.
با اینکه بعید است مدل تجاری هوش مصنوعی به‌شدت پولی‌سازی شود و بیشتر انتظار می‌رود به‌صورت یک خدمت کم‌هزینه و مبتنی بر ارزش ارائه شود، ولی باز هم حجم بالای مخاطبان هندی چشم‌انداز امیدوارکننده‌ای برای شرکت‌ها ایجاد می‌کند.
آقای پاتاک در پایان می‌گوید: «حتی اگر فقط ۵ درصد از این کاربران رایگان تصمیم بگیرند مشترک پولی شوند، باز هم با یک عدد نجومی و بسیار قابل‌توجه روبرو هستیم.»
