تهدید بیسابقه ناتو علیه روسیه در میانه تلاشها برای صلح جنگ اوکراین را پیچیدهتر کرد
هفتتیرکشی در مذاکرات
صحنه دیپلماسی میان مسکو، واشنگتن و کییف وارد مرحلهای بسیار ظریف و پرفرازونشیب شده و طرح صلح مورد حمایت کاخ سفید نشانههایی از پیشرفت نشان میدهد اما ناگهان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) سطح تنش را بالا برده و از بررسی «حملات پیشدستانه علیه روسیه» سخن گفته است؛ اقدامی که به باور تحلیلگران میتواند توازن شکننده مذاکرات را تماما برهم بزند و اروپا را وارد مسیری پرریسک و غیرقابل بازگشت کند.
این رویداد در لحظهای رخ میدهد که آمریکا استیو ویتکاف، فرستاده ویژه خود در خاورمیانه را راهی مسکو کرده تا با ولادیمیر پوتین درباره طرح صلح گفتوگو کند؛ طرحی که بر پایه توافقات اولیه ترامپ و پوتین در اجلاس آلاسکا بنا شده و اکنون به نقطهای تعیینکننده رسیده است.
ناتو روی خط «تهاجم»؛ عبور از دکترین دفاعی
دریادار جوزپه کاوو دراگونه،رئیس کمیته نظامی ناتو، درمصاحبه بافایننشالتایمز اعلام کرده این ائتلاف باید «تهاجمیتر» شود و ممکن است بهجای واکنش به روسیه، پیش از هر اقدام احتمالی مسکو دست به حمله بزند. او گفت که ناتو حتی میتواند این حملات پیشدستانه را «اقدامات دفاعی» تعریف کند؛ این دقیقا همان نقطهای است که موج بزرگی از انتقادها را بهوجود آورده، زیرا چنین تفسیری، مفهوم دفاع را از اساس تهی کرده و عملا دروازه اقدام نظامی بدون تهدید واقعی را باز میکند. دراگونه همچنین اعتراف کرد که این رویکرد فراتر ازرویههای سنتی ناتو است وچالش اصلی، قوانین بینالمللی ومشخص نبودن مسئولیت اجرای عملیات خواهد بود.بااین حال صرف طرح چنین ایدهای، درآستانه دیدار ویتکاف با پوتین، این پیام را میرساند که ناتو برخلاف ادعای «ماهیت دفاعی»، در حال تغییر استراتژی خود برای بدلشدن به یک بازیگر مداخلهگر و تهاجمی است.
ناتو آگاهانه زمینه انفجار را فراهم میکند
روسیه با شدت به این موضعگیری واکنش نشان داد. وزارت خارجه روسیه با انتشار بیانیهای تاکید کرد سخنان دراگونه «عمیقا غیرمسئولانه» است و نشان میدهد ناتو آگاهانه درحال تشدید فضا و تخریب روندهای دیپلماتیک است. ماریا زاخارووا با لحنی صریح گفت: این اظهارات تلاشی عمدی برای تضعیف مسیر خروج از بحران اوکراین است و مقامات ناتو باید نسبت به پیامدهای چنین رفتارهایی آگاه باشند، حتی برای اعضای خودشان.
بیانیه وزارت خارجه روسیه، ناتو را به «هراسافکنی گسترده» علیه روسیه، ساختن تهدیدهای خیالی، و بزرگنمایی خطر حمله مسکو متهم کرد و هشدار داد که این سیاستها «اروپا را ناخواسته بهسمت رویاروییای میبرد که عواقب آن قابل کنترل نخواهد بود.»
دیپلماسی زیر سایه رفتارهای متناقض غرب
همزمان با این تنشها، صحنه پشتپرده مذاکرات نشان میدهد واشنگتن و مسکو در حال چانهزنی جدی برای یک آتشبس ۳۰ روزه هستند. وزارت خارجه آمریکا میگوید «توپ اکنون در زمین روسیه است» اما شواهد نشان میدهد رویکرد ایالات متحده نیز یکدست نیست.
نشست فلوریدا: «سازنده» بهروایت آمریکا
روز یکشنبه، ویتکاف، کوشنر و مارکو روبیو در فلوریدا با مذاکرهکنندگان اوکراینی دیدار کردند. روبیو گفت: هدف فقط پایان جنگ نیست؛ باید صلحی باشد که استقلال و حاکمیت اوکراین را تضمین کند. این اظهارات نشان میدهد آمریکا هنوز بهدنبال توافقی مشروط و کنترلشده است، نه صرفا پایان جنگ. در همین خصوص لاوروف هشدار داده اگر طرح صلح کاخ سفید از چارچوب توافقات آلاسکا دور شود، مسکو میتواند آن را رد کند. او گفت: حذف تفاهمهای کلیدی، وضعیت را اساسا تغییر خواهد داد اما در نقطه مقابل، پوتین رویکردی مثبتتر نشان داده و طرح ارائهشده را «نقطه شروع» برای گفتوگو خوانده است.
اروپا و آمریکا در نقش بازیگران دوگانه
رفتار غرب در این مقطع یک تناقض آشکار دارد.درسطح دیپلماسی،واشنگتن وپایتختهای اروپایی از«پیشرفت مذاکرات» و «لحظههای حساس صلح» سخن میگویند اما در سطح امنیتی و رسانهای، ناتو بزرگترین تهدید تاریخی خود علیه روسیه را مطرح میکند. این دوگانگی نشان میدهد که اروپا نگران پیروزی کامل دیپلماتیک آمریکا است. اگر توافق در مسکو و واشنگتن شکل بگیرد، نقش اروپا درمعادله امنیتی اوکراین به حاشیه میرود.تهدید نظامی، ابزاری برای «بازگشت به مرکز بازی» است بنابراین اروپامیخواهد با فشار نظامی امتیازدیپلماتیک بگیرد.بایدتوجه داشت هرچه بحران طولانیتر شود، ناتو میتواند حضور نظامی خود در شرق اروپا را تثبیت کند، بودجه نظامی اعضا را افزایش داده و روسیه را زیر فشار فرسایشی نگه دارد.
تصمیم بزرگ پیش رو؛ صلح یا بازگشت به رویارویی؟
تهدید ناتو به حمله پیشدستانه، میدان اوکراین را وارد لحظهای پارادوکسیکال کرده است؛ در حالیکه مسیر دیپلماسی در حال باز شدن است، ساختار نظامی غرب تلاش میکند روایت «تهدید روسیه»را احیا و عقلانیت مذاکرات را تضعیف کند.
این رویکرد سه پیام دارد: ۱. غرب هنوز به سیاست «فشار همزمان» معتقد است چرا که فشار سیاسی + فشار نظامی + فشار رسانهای، فرمول سنتی واشنگتن برای مذاکره است.
۲. اروپا از تبدیلشدن گفتوگوی مسکو-واشنگتن به «توافق دوجانبه» نگران است، بههمین دلیل، به میدان تهدید بازگشته تا نقش امنیتی خود را بازتعریف کند.
۳. هرگونه خطای محاسباتی خطر «بازگشت به فاز نظامی» را افزایش میدهد. تهدید پیشدستانه ناتو اگر از حد لفاظی عبور کند، منطقه را به مرز رویارویی مستقیم میکشاند.
ناتو روی خط «تهاجم»؛ عبور از دکترین دفاعی
دریادار جوزپه کاوو دراگونه،رئیس کمیته نظامی ناتو، درمصاحبه بافایننشالتایمز اعلام کرده این ائتلاف باید «تهاجمیتر» شود و ممکن است بهجای واکنش به روسیه، پیش از هر اقدام احتمالی مسکو دست به حمله بزند. او گفت که ناتو حتی میتواند این حملات پیشدستانه را «اقدامات دفاعی» تعریف کند؛ این دقیقا همان نقطهای است که موج بزرگی از انتقادها را بهوجود آورده، زیرا چنین تفسیری، مفهوم دفاع را از اساس تهی کرده و عملا دروازه اقدام نظامی بدون تهدید واقعی را باز میکند. دراگونه همچنین اعتراف کرد که این رویکرد فراتر ازرویههای سنتی ناتو است وچالش اصلی، قوانین بینالمللی ومشخص نبودن مسئولیت اجرای عملیات خواهد بود.بااین حال صرف طرح چنین ایدهای، درآستانه دیدار ویتکاف با پوتین، این پیام را میرساند که ناتو برخلاف ادعای «ماهیت دفاعی»، در حال تغییر استراتژی خود برای بدلشدن به یک بازیگر مداخلهگر و تهاجمی است.
ناتو آگاهانه زمینه انفجار را فراهم میکند
روسیه با شدت به این موضعگیری واکنش نشان داد. وزارت خارجه روسیه با انتشار بیانیهای تاکید کرد سخنان دراگونه «عمیقا غیرمسئولانه» است و نشان میدهد ناتو آگاهانه درحال تشدید فضا و تخریب روندهای دیپلماتیک است. ماریا زاخارووا با لحنی صریح گفت: این اظهارات تلاشی عمدی برای تضعیف مسیر خروج از بحران اوکراین است و مقامات ناتو باید نسبت به پیامدهای چنین رفتارهایی آگاه باشند، حتی برای اعضای خودشان.
بیانیه وزارت خارجه روسیه، ناتو را به «هراسافکنی گسترده» علیه روسیه، ساختن تهدیدهای خیالی، و بزرگنمایی خطر حمله مسکو متهم کرد و هشدار داد که این سیاستها «اروپا را ناخواسته بهسمت رویاروییای میبرد که عواقب آن قابل کنترل نخواهد بود.»
دیپلماسی زیر سایه رفتارهای متناقض غرب
همزمان با این تنشها، صحنه پشتپرده مذاکرات نشان میدهد واشنگتن و مسکو در حال چانهزنی جدی برای یک آتشبس ۳۰ روزه هستند. وزارت خارجه آمریکا میگوید «توپ اکنون در زمین روسیه است» اما شواهد نشان میدهد رویکرد ایالات متحده نیز یکدست نیست.
نشست فلوریدا: «سازنده» بهروایت آمریکا
روز یکشنبه، ویتکاف، کوشنر و مارکو روبیو در فلوریدا با مذاکرهکنندگان اوکراینی دیدار کردند. روبیو گفت: هدف فقط پایان جنگ نیست؛ باید صلحی باشد که استقلال و حاکمیت اوکراین را تضمین کند. این اظهارات نشان میدهد آمریکا هنوز بهدنبال توافقی مشروط و کنترلشده است، نه صرفا پایان جنگ. در همین خصوص لاوروف هشدار داده اگر طرح صلح کاخ سفید از چارچوب توافقات آلاسکا دور شود، مسکو میتواند آن را رد کند. او گفت: حذف تفاهمهای کلیدی، وضعیت را اساسا تغییر خواهد داد اما در نقطه مقابل، پوتین رویکردی مثبتتر نشان داده و طرح ارائهشده را «نقطه شروع» برای گفتوگو خوانده است.
اروپا و آمریکا در نقش بازیگران دوگانه
رفتار غرب در این مقطع یک تناقض آشکار دارد.درسطح دیپلماسی،واشنگتن وپایتختهای اروپایی از«پیشرفت مذاکرات» و «لحظههای حساس صلح» سخن میگویند اما در سطح امنیتی و رسانهای، ناتو بزرگترین تهدید تاریخی خود علیه روسیه را مطرح میکند. این دوگانگی نشان میدهد که اروپا نگران پیروزی کامل دیپلماتیک آمریکا است. اگر توافق در مسکو و واشنگتن شکل بگیرد، نقش اروپا درمعادله امنیتی اوکراین به حاشیه میرود.تهدید نظامی، ابزاری برای «بازگشت به مرکز بازی» است بنابراین اروپامیخواهد با فشار نظامی امتیازدیپلماتیک بگیرد.بایدتوجه داشت هرچه بحران طولانیتر شود، ناتو میتواند حضور نظامی خود در شرق اروپا را تثبیت کند، بودجه نظامی اعضا را افزایش داده و روسیه را زیر فشار فرسایشی نگه دارد.
تصمیم بزرگ پیش رو؛ صلح یا بازگشت به رویارویی؟
تهدید ناتو به حمله پیشدستانه، میدان اوکراین را وارد لحظهای پارادوکسیکال کرده است؛ در حالیکه مسیر دیپلماسی در حال باز شدن است، ساختار نظامی غرب تلاش میکند روایت «تهدید روسیه»را احیا و عقلانیت مذاکرات را تضعیف کند.
این رویکرد سه پیام دارد: ۱. غرب هنوز به سیاست «فشار همزمان» معتقد است چرا که فشار سیاسی + فشار نظامی + فشار رسانهای، فرمول سنتی واشنگتن برای مذاکره است.
۲. اروپا از تبدیلشدن گفتوگوی مسکو-واشنگتن به «توافق دوجانبه» نگران است، بههمین دلیل، به میدان تهدید بازگشته تا نقش امنیتی خود را بازتعریف کند.
۳. هرگونه خطای محاسباتی خطر «بازگشت به فاز نظامی» را افزایش میدهد. تهدید پیشدستانه ناتو اگر از حد لفاظی عبور کند، منطقه را به مرز رویارویی مستقیم میکشاند.
پیشنهادی باخبر
