اختصاصی طرفداری | درباره میکل آرتتا از زمان حضورش به عنوان سرمربی آرسنال بارها از لحاظ فنی صحبت کرده‌ام.
اینکه او به چه فوتبالی علاقه‌مند است (توضیح مفصل فنی)، چگونه به فوتبال می‌اندیشد، چگونه علاقه دارد همراه با توپ بازی کند (توضیح مفصل فنی) و چگونه علاقه دارد بدون توپ تیمش برابر حریفان صف‌آرایی کند (توضیح مفصل فنی). اما این فصل یکی از جذاب‌ترین ویژگی‌های این سرمربی اسپانیایی رخ‌نمایی کرد. جایی که او نشان داد هیچ تفکری به ذات خود مقدس نیست و او می‌تواند با اضافه کردن عنصر انعطاف پذیری، تیمی قدرتمندتر خلق کند که در امر نتیجه‌گیری نیز موفق‌تر ظاهر شود.
تیمی که این فصل میکل آرتتا چه با توپ و چه بدون توپ تا اینجا خلق کرده، تغییرات مهمی داشته که البته تناقض مهمی با اصول بنیادین او ندارد. در این یادداشت به طور ویژه و مفصل به تفکرات آرتتا در بازی بدون توپ در این فصل می‌پردازم و تغییراتی که او در نحوه دفاع کردن تیمش نسبت به فصول گذشته ایجاد کرده است. دفاعی که حالا همه اهالی فنی از آن تحت عنوان بهترین دفاع روز فوتبال دنیا نام می‌برند و حتی می‌تواند به اَبَر رکورد ژوزه مورینیو در چلسی نیز نزدیک شود.
خیلی سریع وارد اصل مطلب می‌شوم. سرمربی اسپانیایی تا اینجا در فصل جاری در بازی بدون توپ تصمیم گرفته تا بیشتر از فصل گذشته روی یک اصل تمرکز کند: اینکه چندان تاکید افراطی بر روی بازپس‌گیری هر چه سریع توپ در بالای زمین با شدت بالا نداشته باشد و نقطه شروع دفاع کردن تیمش را از عقب‌تر آغاز کند و بیشتر به چیزی روی بیاورد که در بحث فنی فوتبال ما از آن تحت عنوان «Mid-Block» (توضیح مفصل فنی) نام می‌بریم. موضوعی که به خوبی تا اینجا جواب داده و باعث شده تا آرسنال بدون توپ، دفاع کردن بدون زجر را تجربه کند. یعنی لحظه‌ای که شما دفاع می‌کنید و همزمان ابتکار عمل را نیز در دست دارید و اجازه خلق موقعیت با کیفیت را روی دروازه خود نمی‌دهید.
برای درک بهتر موضوع کار را با داده فنی پیشرفته «PPDA» آغاز می‌کنم که پیش از این بارها درباره آن صحبت کرده‌ام (توضیح مفصل فنی). داده‌ای که درباره شدت پرسینگ از بالای زمین صحبت می‌کند و به ما می‌گوید ک هر تیم چه سیاستی در بالای زمین جهت تحت فشار قرار دادن حریفان دارد. مطالعه وضعیت آرسنال در فصل جاری از حیث این داده (استخراج از کمپانی مرجع StatsBomb) به ما نشان می‌دهد که آرسنال در فصل جاری به حریفانش اجازه می‌دهد تا در یک سوم تدافعی خودشان به طور میانگین یک پاس بیشتر ارسال کنند (قبل از ایجاد فشار و پرسینگ) که کاهش فشار آرسنال از بالای زمین را نشان می‌دهد (8.71 پاس حریفان در فصل گذشته در مقابل 9.68 پاس آن ها در فصل جاری).
همچنین اشاره کردم که آرسنال ترجیح می‌دهد تا این فصل کمی عقب‌تر از دروازه حریفان (نزدیک تر به دروازه خودی) دفاع کردن و ایجاد فشار روی حریفان را آغاز کند. مسئله‌ای که البته بازی به بازی می تواند متفاوت باشد اما رخ دادنش در بعضی بازی‌ها بسیار معنادار است. به عنوان مثال به نقشی فنی زیر دقت کنید که از گروه فنی Insight90 استخراج کرده‌ام. نقشه‌ای که مربوط به بازی مقابل برنلی در جریان پیروزی آرسنال مقابل این تیم می‌شود. جایی که می‌بینیم آرسنال به طور میانگین 40 متر دور از دروازه خودی کنش‌های تدافعی‌اش را انجام داده (تیم آبی) در حالی که این عدد برای برنلی (تیم قرمز) کمی بیشتر و 40.82 متر است. یعنی حتی نسبت به برنلی نیز در دیدار مستقیم مقابل این تیم، میکل آرتتا ترجیح داده نزدیک‌تر به دروازه خودش دفاع کند.
این مسئله در دیگر دیدارهای آرسنال در فصل جاری باز هم تکرار شده. به عنوان مثال همین نقشه فنی را در دیدار مقابل کریستال پالاس در امارات نیز بررسی می‌کنیم. این بار با توجه به قدرت حریف این مسئله معنادارتر نیز شده. آرسنال 25.94 متر دور از دروازه خودی دفاع کرده (تیم قرمز) در حالی که پالاس 33.13 متر دور از دروازه‌اش ترجیح داده تا کنش‌های تدافعی‌اش را انجام دهد (تیم آبی). مسئله‌ای جالب توجه که تفاوت رویکرد آرتتا در بازی بدون توپ را نسبت به گذشته نشان می‌دهد.
با این حال اگر تصور می‌کنید که این تفاوت رویکرد به معنی زجر کشیدن در دفاع کردن برای آرسنال است، کاملا در اشتباه هستید. این انتخاب آرتتا در کاهش شدت پرسینگ و دفاع کردن نزدیک‌تر به دروازه خودی کاملا به اختیار و انتخاب رخ داده و باعث شده تا حریفان با رویکرد «Mid-Block» کاملا در یک سوم میانی زمین حبس شوند و اجازه فعالیت خطرناک در باکس آرسنال نداشته باشند. فشار و پرسینگ آرسنال در یک سوم میانی زمین به حداکثر خود می‌رسد و تمامی بازیکنان به طور فعال و پویا دفاع کردن را آغاز می‌کنند. این مسئله شامل تک تک بازیکنان، حتی بازیکنان خط جلو نیز می‌شود.
در نتیجه مسائل شرح داده شده، داده‌های فنی مربوط به بازی بدون توپ، اوج قدرت آرسنال را نمایش می‌دهد. قدرتی که در کمتر تیمی طی سالیان اخیر در بازی بدون توپ مشاهده شده. چهار داده اصلی مربوط به این حوزه را برای آرسنال مطالعه و تحلیل می‌کنم. داده نخست مقدار xG (توضیح مفصل فنی) ایجاد شده روی دروازه خودی است. داده دوم مربوط به مقدار ضربات زده شده به سمت دروازه می‌شود. داده سوم «Clear Shots Conceded» خواهد بود. داده‌ای که نشان می‌دهد یک تیم چند بار در برابر ضرباتی قرار گرفته که بازیکن ضربه زننده تنها دروازه‌بان را پیش‌روی خود داشته (به معنای عامیانه حالت تک به تک). داده چهارم نیز مربوط به xG ایجاد شده از طریق ضربات شروع مجدد است که توانایی یک تیم را در دفاع روی این نوع ضربات نشان می‌دهد.
حالا به تصویر زیر دقت کنید که وضعیت آرسنال را از لحاظ این چهار داده در فصل جاری نشان می‌دهد. مطابق روال همیشه نیز داده‌ها را بر اساس «Percentile» (صدک) مشخص کرده‌ام تا بهتر بتوانیم به مقایسه کیفیت تیم‌ها در هر یک از این داده‌ها با دیگر تیم‌های حاضر در لیگ‌های مطرح اروپایی بپردازیم. به عنوان مثال وقتی می‌گوییم آرسنال از حیث داده فنی «Clear Shots Conceded» در صدک 98 اُم قرار دارد، به این معنی است که این تیم از 98 درصد تیم‌های حاضر در لیگ‌های مطرح اروپایی وضعیت بهتری از حیث این داده فنی داشته.
وضعیت استثنایی است. می‌بینیم که آرسنال در تمامی این داده‌ها حداقل از 90 درصد تیم‌های حاضر در لیگ های معتبر اروپایی بهتر کار کرده و در لیگ برتر انگلیس نیز تقریبا در تمامی داده‌ها بهترین است. آن‌ها از 99 درصد تیم‌های حاضر در لیگ‌های مطرح اروپایی موقعیت گل با کیفیت کمتری روی دروازه‌شان ایجاد شده (xG Conceded). از 92 درصد تیم‌ها کمتر از طریق ضربات شروع مجدد موقعیت گل با کیفیت به حریفان داده شده. از 97 درصد تیم‌ها کمتر اجازه زدن ضربه به سمت دروازه داده شده و در نهایت از 98 درصد تیم‌ها نیز آن‌ها کمتر اجازه داده‌اند تا حریفان از طریق موقعیت تک به تک به سمت دروازه‌شان ضربه بزنند (Clear Shots Conceded).
تحلیل داده‌ها چه می‌گوید؟ با تیمی استثنایی طرف هستیم که با یک تغییر رویکرد در جزئیات بازی بدون توپ، موفق شده تبدیل به یک اَبَر تیم در این حوزه شود. تیمی که یادآور دوران طلایی ژوزه مورینیو در چلسی است که هیچ تیمی نمی‌توانست به دروازه‌اش نزدیک شود. وضعیت آرسنال نیز این گونه است. حریفان در یک سوم میانی حبس شده‌اند و نمی‌توانند به شکل با کیفیت خودشان را به نزدیکی‌های دروازه و درون باکس این تیم برسانند. حتی زدن ضربه به سمت دروازه آرسنال نیز برای حریفان دشوار است چه برسد به ایجاد موقعیت گل با کیفیت. میکل آرتتا به خوبی انعطاف خودش را در رویکردهای فنی نشان داده و این فصل همین حالا مدعی درجه یک قهرمانی در لیگ برتر و لیگ قهرمانان اروپا است و حتی می‌تواند با ادامه این روند به رکوردها نیز چشم بدوزد. حتی اَبَر رکورد ژوزه مورینیو که فقط نزدیک شدن به آن نیز می‌تواند برای آرتتا فوق العاده باشد.
چالش اصلی اما در ادامه راه مربوط به حفظ ثبات می‌شود. آرسنال فصل‌های گذشته نیز زیر نظر آرتتا از لحاظ فنی روند خوبی داشت اما در انتهای فصل دچار فروپاشی می‌شد. این فصل نیز خطر مذکور، کاملا نزدیک است و هر لحظه می‌تواند باعث فروپاشی آرسنال شود. این تیم از لحاظ فنی فوق العاده است و حالا گام آخر باقی مانده. باید دید میکل آرتتا و تیم دستیارانش می‌توانند این روند فنی را به کسب نتیجه و جام نیز منتهی کنند یا بار دیگر این تیم قرار است در انتهای فصل دچار فروپاشی روانی - فنی شود.
*داده‌های فنی پیشرفته از کمپانی مرجع StatsBomb استخراج شده است.
