صندوق‌های طلا در مسیر تعمیق بازار سرمایه

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری داننشجو؛ حسن چنارانی، عضو هیئت‌مدیره شرکت رایان هم‌افزا، در ابتدای نشست تخصصی تحلیل بازار و صندوق‌های طلا در کیش اینوکس ۲۰۲۵_داووس ایران گفت: راه‌اندازی نخستین صندوق صدور و ابطالی مبتنی بر طلا نقطه عطفی در پیوند بازار فیزیکی و بازار مالی کشور است و می‌تواند نقش از دست‌رفته استاندارد طلا را مجدداً به نظام مالی ایران بازگرداند. 

وی افزود: تأیید اصولی این صندوق‌ها از سوی نهاد ناظر بیانگر ورود بازار طلا به مرحله تازه‌ای از معامله‌پذیری واحدی است؛ به‌گونه‌ای که واحدهای این صندوق‌ها قابلیت صدور و ابطال مستمر دارند و این امر موجب تقویت عمق بازار و توسعه ابزارهای پوشش ریسک نوسانات ارزش طلا می‌شود.  

وی تصریح کرد: تأمین نقدشوندگی باید توسط چند بازارگردان حرفه‌ای انجام گیرد تا صندوق‌های طلا بتوانند به یکی از ارکان اصلی معاملات کلان طلا تبدیل شوند. همچنین تنظیم عرضه و تقاضای واقعی باید از مسیر قراردادهای آتی و ابزارهای مبتنی بر موقعیت‌های بزرگ معاملاتی شکل گیرد.

عضو هیئت‌مدیره رایان هم‌افزا طراحی اوراق مبتنی بر دارایی‌های طلایی را راهکار متنوع‌سازی ریسک دانست و اظهار کرد: بازار طلا در ایران در آستانه ورود به مرحله‌ای است که می‌توان نوسانات مقطعی را از طریق ساختارهای ترکیبی مشتقه همچون Option و Future Gold کنترل کرد. 

وی یکی از طرح‌های نوآورانه این حوزه را ایجاد صندوق‌های دو فلزی با پشتوانه ترکیبی از طلا و نقره دانست و گفت: این ساختار مشابه صندوق‌های ETF جهانی فلزات است، اما با ویژگی‌های بومی و قابلیت تسویه ریالی منطبق با قیمت‌های مرجع داخلی طراحی خواهد شد.  

چنارانی تأکید کرد: انتقال طلا از بازار سنتی زرگری و آبشده به فضای مالی استاندارد، از مهم‌ترین تحولات بلوغ بازار سرمایه ایران محسوب می‌شود و صندوق‌های صدور و ابطالی طلا نخستین گام در این مسیر هستند.  

ارتباط شاخص‌های جهانی با روند طلا و نقش صندوق‌های ایرانی در تثبیت بازار  

پانته‌آ حکیمی، مدیر صندوق طلای گلدیس شرکت تأمین سرمایه نوین، با ارائه تحلیلی از وضعیت بازار جهانی اظهار کرد: شاخص ریسک سیاسی جهانی که توسط دو اقتصاددان فدرال رزرو آمریکا طراحی شده، سه مؤلفه تهدیدهای ژئوپلیتیکی، اقدامات ژئوپلیتیکی و شاخص تجمیعی دارد. بررسی تاریخی آن نشان می‌دهد در دوره‌های جنگ و بحران جهانی، مقدار شاخص همواره از سطح میانگین صد واحد فراتر رفته و به‌طور هم‌زمان قیمت طلا افزایش یافته است.  

وی افزود: از حمله آمریکا به عراق تا جنگ روسیه و اوکراین، شاخص ریسک سیاسی بالاتر از میانگین تاریخی مانده و همین امر رشد بهای جهانی طلا را رقم زده است. 

حکیمی همچنین به شاخص احساس سرمایه‌گذار اشاره کرد و گفت: در دوره‌های بحران، این شاخص به کف تاریخی می‌رسد و هم‌زمانی آن با جهش نرخ طلا نشان می‌دهد طلا همچنان پناهگاه امن سرمایه است.  

وی وضعیت رشد جهانی را نیز تبیین کرد و افزود: کندی رشد اقتصادهای بزرگ آمریکا، چین، هند و منطقه یورو نشانه افزایش احتمال رکود جهانی است. تعطیلی موقت دولت آمریکا و اختلافات بودجه‌ای از جمله محرک‌های تثبیت قیمت طلا در سطوح بالا بوده‌اند.  

مدیر صندوق طلای گلدیس گفت: شاخص مدیران خرید در آمریکا هنوز زیر مرز ۵۰ واحد قرار دارد و نرخ خرده‌فروشی روندی نزولی گرفته است. کاهش نرخ بهره و کند شدن اجرای سیاست‌های انقباضی اگرچه موجب بهبود نسبی شده، اما ثبات پایدار ایجاد نکرده است. 

وی ادامه داد: کاهش نرخ بازدهی اوراق ضدتورمی نشانه کنترل تورم است، اما تقویت موقتی دلار سبب توقف رشد مقطعی طلا شد. در مجموع، چشم‌انداز میان‌مدت بازار همچنان صعودی ارزیابی می‌شود.  

وی درباره جابجایی ذخایر طلا اظهار کرد: چین، هند و ژاپن بیشترین رشد ذخایر را ثبت کرده‌اند و این روند بیانگر انتقال دارایی‌های طلایی از غرب به شرق است. برآوردها حاکی از احتمال صعود انس جهانی تا محدوده پنج هزار دلار در سال ۲۰۲۶ است و تحلیل‌های بین‌المللی احتمال ۶۷ درصدی تداوم روند افزایشی را تأیید می‌کنند.  

به‌گفته وی، مجموعه نشانه‌های اقتصادی و سیاسی جهان از جمله ضعف رشد، نااطمینانی ژئوپلیتیک و تغییر الگوی سرمایه‌گذاری مؤید آن است که جایگاه طلا به‌عنوان دارایی امن در سال‌های پیش‌رو تقویت خواهد شد.  

شاخص ترس، رفتار صندوق‌های طلا و تغییر ساختار پرتفوی جهانی  

هاشمی‌نسب، مدیر سرمایه‌گذاری شرکت تأمین سرمایه کیمیا، در ارائه خود گفت: شاخص ترس که در محدوده صفر تا صد سنجیده می‌شود، اخیراً عدد ۸۴ را نشان داده و بیانگر فضای پرریسک در بازارهای جهانی است.

داده‌های ماه اکتبر نیز حاکی از تثبیت روند صعودی طلا در شرایط نوسانی بازار بوده است.  

وی با استناد به داده‌های مقایسه‌ای طلا و شاخص S&P500 افزود: از انتهای سال ۲۰۲۴ به بعد، اختلاف بازده میان این دو دارایی به ۶۱ درصد رسیده که نشان‌دهنده برتری عملکرد طلا نسبت به بازار سهام آمریکاست. او همچنین توضیح داد: الگوی کلاسیک سرمایه‌گذاری در سطح جهانی از مدل ۶۰ به ۴۰ به ساختار ۶۰ درصد سهام، ۲۰ درصد اوراق شرکتی و ۲۰ درصد طلا تغییر یافته است.  

وی افزود: آزمون‌های تاریخی از سال ۲۰۰۹ تاکنون نشان داده حضور طلا در پرتفوی سرمایه‌گذاران بازده و پایداری کلی سبد را افزایش داده است.  

هاشمی‌نسب وضعیت نقدینگی آمریکا و سیاست‌های پولی را نیز بررسی کرد و گفت: رشد عرضه پول در دوران کرونا جهش یافت و سپس با سیاست‌های انقباضی کاهش یافت، اما روند کلی نقدینگی همچنان صعودی است. افزایش سرعت گردش پول نیز نشانه رونق نسبی بوده، هرچند ممکن است فشار تورمی ایجاد کند.  

وی تأکید کرد: بررسی تاریخی نشان می‌دهد طلا در روزها و ماه‌های پس از دوره‌های رکود اقتصادی معمولاً عملکرد بهتری داشته است. پس از همه‌گیری کرونا نیز بانک‌های مرکزی بزرگ دنیا از جمله چین، ترکیه، ژاپن و لهستان خرید طلا را به‌طور قابل‌توجهی افزایش داده‌اند. این روند هم‌زمان با کاهش تمایل به نگهداری اوراق خزانه‌داری آمریکا، بیانگر جایگزینی طلا به‌جای دارایی‌های دلاری است.  

وی درباره شاخص دلار گفت: با بازگشت سیاست‌های انزواگرایانه در آمریکا و تشدید تعرفه‌ها، ریسک سیاستی افزایش یافته و همین موضوع به تضعیف دلار و رشد تقاضا برای طلا منجر شده است. او افزود: تغییرات شکاف بازده اوراق کوتاه‌مدت و بلندمدت نیز نوسان دلار و افزایش ورود سرمایه به بازار طلا را در پی داشته است.

وی در پایان اظهار کرد: از اواخر سال ۲۰۲۳، ورود سرمایه ماهانه به صندوق‌های طلای جهان به رکورد تاریخی رسیده و حجم دارایی این صندوق‌ها حدود ۴۷۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود. نتایج پنج‌ساله بازده واقعی نشان می‌دهد در دوره کاهش بازده اوراق، نگهداری طلا به‌صورت معکوس رشد کرده و این امر نشانگر افزایش تمایل به پوشش ریسک است. وی تأکید کرد طلا امروزه نه‌تنها دارایی امن که مؤلفه‌ای ساختاری در پرتفوی جهانی محسوب می‌شود.  

رشد نقدینگی، شفافیت دارایی و نقش آموزشی صندوق‌های طلا  

سینا کلانترپور، مدیر صندوق طلای قیراط، در پایان نشست تخصصی صنعت طلا گفت: رشد اخیر قیمت طلا فقط ناشی از افزایش ارزش ذاتی نبوده بلکه ورود حجم قابل‌توجهی نقدینگی به بازار عامل اصلی آن بوده است. 

وی افزود: صندوق‌های طلا به سرمایه‌گذاران خرد امکان حضور در بازار را بدون نیاز به خرید فیزیکی می‌دهند و این ابزار نقش آموزشی و تمرینی مهمی دارد.

وی تأکید کرد: نقدشوندگی یکی از مزیت‌های اصلی این صندوق‌هاست و حتی در پرنوسان‌ترین روزهای بازار، فرآیند ابطال بدون اختلال ادامه داشته است. 

کلانترپور افزود: ارزش خالص دارایی‌ها به‌صورت لحظه‌ای اعلام می‌شود و سرمایه‌گذاران می‌توانند با نرخ نزدیک به ارزش ذاتی معامله کنند. شفافیت اطلاعات، کارمزد پایین و حذف مالیات مضاعف موجب افزایش تقاضا برای این صندوق‌ها شده است.  

وی در توضیح ترکیب دارایی گفت: گزینه‌های اصلی شامل گواهی سپرده شمش و سکه در بورس کالاست و از ماه‌های اخیر امکان سرمایه‌گذاری محدود در گواهی سپرده نقره نیز فراهم شده است. 

وی همچنین گفت: بازار مشتقه به صندوق‌ها اجازه استفاده از قراردادهای آتی و اختیاری را داده و این اقدام انعطاف مدیریتی را افزایش می‌دهد.  

کلانترپور رابطه منفی میان حباب گواهی شمش و صندوق‌های طلا را مکانیسمی خودتعدیل‌گر توصیف کرد و افزود: میانگین حباب در بیشتر صندوق‌ها نزدیک نیم درصد مثبت است و این نشان‌دهنده بلوغ قیمت‌گذاری در بازار است. زمانی که قیمت صندوق‌ها کاهش می‌یابد، ورود نقدینگی قابل ملاحظه‌ای رخ می‌دهد که در نهایت به افزایش حجم معاملات می‌انجامد.  

وی بر اساس مشاهدات معاملاتی گفت: دو گروه از سرمایه‌گذاران در بازار فعال‌اند؛ گروهی که با استراتژی جابجایی بین صندوق‌ها بر اساس تغییر حباب عمل می‌کنند و گروهی که در یک صندوق ثابت می‌مانند و از نوسانات داخلی همان صندوق بهره می‌برند.  

وی تأکید کرد: صندوق‌های طلا بازتاب مستقیم رفتار لحظه‌ای بازار هستند و از جریان نقدینگی تا نوسانات قیمتی، همگی در ارزش روزانه آن‌ها انعکاس می‌یابد. این پویایی رمز موفقیت آن‌ها در تبدیل‌شدن به یکی از نقدشونده‌ترین ابزارهای بازار سرمایه ایران است.