به گزارش مشرق، کانال تلگرامی اندیشکده تهران در مطلبی نوشت:
ششمین دوره انتخابات پارلمانی عراق در ۲۰ آبان ۱۴۰۴ برگزار شد؛ انتخاباتی که اگرچه موجب تغییرات بنیادی در توازن قدرت پساصدام نشد، اما وزن نسبی جریانهای شیعه، اهلسنت و کرد را در صحنه سیاسی بازتعریف کرد. در مقایسه با انتخابات ۲۰۲۱، این دوره شاهد افزایش مشارکت، تشتت بیشتر در میان برخی جریانها و استمرار هیمنه نیروهای سنتی هر بلوک بود.
میزان مشارکت
یکی از نکات کلیدی مبنای محاسبه واجدین شرایط رأیدهی است. بهجای واجدین شرایط سنی، تنها افرادی ملاک قرار گرفتند که کارت انتخاباتی فعال داشتند. در صورت محاسبه بر اساس جمعیت واجد شرایط سنی (۲۹ میلیون نفر)، میزان مشارکت حدود ۴۱ درصد میشد؛ اما کمیساریا با ملاک ۲۱ میلیون کارت فعال، مشارکت را ۵۶ درصد اعلام کرد.
بررسی تطبیقی نشان میدهد افزایش مشارکت در سه بلوک اصلی یکنواخت نبود. مشارکت شیعیان در ۹ استان شیعهنشین تنها ۳.۵ درصد افزایش داشت. حتی در استانهای مهمی مانند نجف، کربلا و میسان تغییرات بسیار محدود بود. تنها بصره شاهد رشد ملموستری بود که بخشی از آن ناشی از عملکرد حکومت محلی و اسعد العیدانی بود. در مقابل، مشارکت اهلسنت ۱۶.۵ درصد و مشارکت کردها ۱۹.۵ درصد افزایش یافت. استانهایی چون انبار و دهوک بالاترین جهش را ثبت کردند.
دو جناحی «چارچوب هماهنگی» و «غیرچارچوبی»
در این دوره، ۱۹ جریان شیعی موفق به کسب کرسی شدند. سیستم انتخاباتی تناسبی و روش سانتلیگو جریانها را به رقابت مستقل واداشت و تشکیل ائتلافها به دوره پسا انتخابات موکول شد. شیعیان در مجموع ۱۸۸ کرسی (۵۷ درصد کرسیهای مجلس) کسب کردند. از این میان چارچوب هماهنگی یا اطار تنسیقی با ۱۷۵ کرسی، ۹۳ درصد از کرسیهای شیعیان و ۵۳ درصد کل پارلمان را به خود اختصاص داد. جریانهای غیر اطاری نیز تنها ۱۳ کرسی کسب کردند. این امر نشاندهنده شکلگیری یک دوگانه قدرتمند میان اطار بهعنوان قطب مسلط و جریانهای غیر اطاری بهعنوان اقلیت است. غیبت جریان صدر نیز بر بازآرایی فضای شیعی تأثیر مهمی داشت، اما منجر به از دست رفتن اکثریت شیعی نشد.
اهلسنت: جریانهای اصلی و فهرستهای وابسته
در این دوره ۱۳ جریان اهلسنت صاحب کرسی شدند. این جریانها در دو سطح شکل گرفتند:
چهار جریان اصلی: تقدم، عزم، السیاده-تشریع، و الحسم الوطنی
فهرستهای فرعی وابسته و برخی فهرستهای استانی
اهلسنت در مجموع ۷۵ کرسی به دست آوردند؛ تنها ۱ کرسی بیشتر از دوره پیش. این افزایش اندک با وجود جهش چشمگیر مشارکت نشان میدهد با توجه به ظرفیت ثابت حوزهها افزایش رأی لزوماً به افزایش کرسی تبدیل نشده است؛ تنها در بغداد (بهویژه منطقه رصافه) به دلیل تحریم صدر، افزایش محدود به دست آمد. از مجموع ۷۵ کرسی، چهار جریان اصلی ۵۶ کرسی (۷۵ درصد کرسیهای اهلسنت؛ ۱۷ درصد کل پارلمان)، فهرستهای فرعی وابسته۱۱ کرسی و جریانهای استانی مستقل ۸ کرسی کسب کردند.
وضعیت جریانهای کردی
با وجود افزایش مشارکت، جریانهای کردی مجموعاً با کاهش ۱۰ درصدی کرسیها مواجه شدند و از ۶۲ کرسی (۲۰۲۱) به ۵۶ کرسی (۲۰۲۵) رسیدند. بیشترین کرسیهای از دسترفته مربوط به حزب دموکرات کردستان در استانهای سنینشین بود. حزب دموکرات و اتحادیه میهنی مجموعاً ۴۳ کرسی (۷۷ درصد کرسیهای کردها) به دست آوردند. احزاب اسلامگرا و اپوزیسیون کردی نیز ۱۳ کرسی کسب کردند که نسبت به ۲۰۲۱ کاهش حدود ۱۳ درصدی را نشان میدهد. هرچند حزب دموکرات تلاش کرد از طریق کرسی اقلیتها بخشی از این کاهش را جبران کند، اما در مجموع وزن سیاسی کردها کاهش یافت.
تشکیل دولت و مسیر پیشرو
مرحله پسا انتخابات، همانگونه که در سال ۲۰۲۱ مشاهده شد، پیچیده و حساس است. روند تشکیل دولت متکی بر مجموعهای از مراحل قانونی و سیاسی است که گاه میتواند کشور را تا مرز بنبست و بیثباتی پیش ببرد. با پیروزی قاطع چارچوب هماهنگی و تبدیل آن به فراکسیون اکثریت، نگاهها به نحوه مدیریت ائتلافسازی، سهمیهبندی مناصب و تعامل آن با سایر بلوکها معطوف شده است. در نهایت، مولفه «توافق» همچنان عنصر تعیینکننده در سیاست عراق پسا صدام باقی مانده است. هرگونه مناقشه یا تنش میان جریانها، در نهایت به نقطه توافق میان بازیگران داخلی یا فشارهای خارجی بازمیگردد؛ مولفهای که ستون اصلی فرایند تشکیل دولت و حفظ ثبات محسوب میشود.
*بازنشر مطالب شبکههای اجتماعی به منزله تأیید محتوای آن نیست و صرفا جهت آگاهی مخاطبان از فضای این شبکهها منتشر میشود.
