بحران دیپلماتیک در بیروت | عاقبت حمایت ایدئولوژیک بدون واقع گرایی چیست؟
رویداد۲۴| اظهارات اخیر علی‌اکبر ولایتی، مشاور رهبر ایران، درباره حمایت ایران از حزب‌الله و ضرورت آن برای لبنان، با واکنش تند سیاستمداران لبنانی روبه‌رو شد. ولایتی در مصاحبه با تسنیم گفته بود که «رژیم صهیونیستی با نقض آتش‌بس به همگان ثابت کرد که خلع‌سلاح حزب‌الله چه تبعاتی برای لبنان خواهد داشت. با توجه به میزان ولع رژیم صهیونیستی برای کشتار و غارت سرزمین‌های دیگر امروز وجود حزب‌الله از آب و نان برای لبنان ضروری‌تر است... از مواضع و اظهارات مقامات لبنانی، به‌نظر می‌رسد دولت لبنان هم به این موضوع و پوچ بودن اظهارات نتانیاهو پی برده است».
پاسخ مقامات لبنانی، اما تندتر از انتظار بود، از ولید جنبلاط تا سمیر جعجع، همه بر استقلال لبنان و عدم دخالت خارجی تأکید کردند. حساسیت این واکنش‌ها وقتی بیشتر می‌شود که توجه داشته باشیم دیدار‌ها و اظهارات سایر مقامات ایرانی پیرامون لبنان نیز در ماه‌های اخیر حاشیه ساز شده بود، مثلا همین چند هفته قبل رئیس جمهور لبنان در اظهاراتی مدعی برخورد تند در دیدار با علی لاریجانی شده بود. ادعایی که دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی ایران در پاسخ به آن اعلام کرد: آنچه در مورد محتوای دیدار دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران با رئیس‌جمهور لبنان منتشر شده است کاملاً کذب و فاقد صحت است.
واکنش تند لبنانی‌ها
وزیر خارجه لبنان (یوسف راجی) با بازنشر توییت عراقچی و با اشاره به سخنان ولایتی در ایکس نوشت: «آنچه برای ما از آب و نان مهم‌تر است، حاکمیت، آزادی و استقلال تصمیم‌گیری داخلی ما به دور از شعار‌های ایدئولوژیک است».
ولید جنبلاط، رهبر دروزی‌های لبنان، که معمولاً در مواضع خود نسبت به ایران محتاط عمل می‌کند، به صراحت موضع گرفت. او اظهارات ولایتی را دخالت مستقیم در امور داخلی لبنان دانست و گفت: «ایران از لبنان به عنوان صندوق نامه برای ارسال پیام به آمریکا استفاده می‌کند.» جنبلاط همچنین از رویکرد آیت‌الله سید علی سیستانی در مسائل لبنان تقدیر کرد و آن را الگویی منطقی و سنجیده دانست.
نخست‌وزیر لبنان، نواف سلام نیز با لحنی کنایه‌آمیز گفت: «دولت لبنان از کنترل سلاح و اقتدار ملی عقب مانده است. سلاح‌های حزب‌الله نه امنیت مردم را تأمین کرده و نه نقشی در حمایت از منطقه داشته است.»
فیصل کرامی، نماینده پارلمان لبنان، نیز تاکید کرد که ایران نباید در امور داخلی لبنان دخالت کند و افزود: «عمق استراتژیک ما عربی است و سقف ما توافق طائف؛ ما باید مرحله قبلی را دوباره ارزیابی کنیم و منافع ملی را در اولویت قرار دهیم.»
گفتنی است، رئیس حزب نیرو‌های لبنانی، سمیر جعجع، خطاب به ولایتی گفت: «لبنان کشوری مستقل است که قانون اساسی آن باید توسط حاکمیت مردمی اجرا شود. شما حق ندارید در امور داخلی ما دخالت کنید.» او افزود که اگر ایران به رفاه مردم خود توجه داشت، دخالت در لبنان ضرورتی نداشت.
بازتاب رسانه‌ای داخلی و منطقه‌ای
رسانه‌های لبنانی، از جمله MTV و روزنامه‌های عربی، سخنان ولایتی را نمونه‌ای از دخالت ایران در امور داخلی لبنان تحلیل کردند. خبرگزاری‌های منطقه‌ای نوشتند که این اظهارات باعث تقویت اختلافات داخلی و فشار بر دولت مرکزی لبنان شده است. در ایران نیز شبکه‌های اجتماعی واکنش تندی نشان دادند و کاربران درباره مرز‌های حمایت ایدئولوژیک و مداخله مستقیم در حاکمیت ملی لبنان بحث کردند.
تحلیل زیدآبادی: برخی مقامات ایرانی تصویر درستی از لبنان ندارند
احمد زیدآبادی در تحلیلی کوتاه درباره اظهارات ولایتی و واکنش لبنانی‌ها به آن تاکید کرد که برخی مقامات ایرانی تحولات لبنان را از نزدیک دنبال نمی‌کنند و بر اساس پارادایم‌های گذشته اظهار نظر می‌کنند. او نوشت که این نوع موضع‌گیری‌ها نه تنها به بحران لبنان کمک نمی‌کند، بلکه پیچیدگی آن را بیشتر کرده و به اعتبار دیپلماتیک ایران لطمه می‌زند.
به گفته زیدآبادی، تجربه تاریخی نشان داده حمایت صرف از حزب‌الله بدون درک واقعیت‌های داخلی لبنان، باعث افزایش بی‌اعتمادی سیاسی و فشار بر دولت مرکزی این کشور می‌شود.
برخی تحلیلگران داخلی هم با استناد به دیدگاه زیدآبادی، نسبت به سیاست‌های یکجانبه ایران و پیامد‌های احتمالی آن هشدار دادند.
پیامد‌های روابط ایران و لبنان
بحران اخیر نشان داد که حتی حمایت ایدئولوژیک ایران از حزب‌الله، اگر با درک واقعی از تحولات داخلی لبنان همراه نباشد، می‌تواند روابط دو کشور را تحت فشار قرار دهد. تحلیلگران معتقدند ادامه موضع‌گیری‌های مشابه، تهران را در موقعیتی حساس قرار داده و فضای گفت‌و‌گو میان مقامات دو کشور را محدود خواهد کرد، در حالی که لبنانی‌ها بر حفظ استقلال و حاکمیت ملی خود اصرار دارند.
