افشای یک مهندسی عددی در عیدی کارگران | دولت چطور از عیدی برای کنترل تورم استفاده می‌کند؟
رویداد۲۴| با اعلام رسمی وزارت کار، رقم عیدی کارگران در سال ۱۴۰۵ بین ۲۰ تا ۳۱ میلیون تومان تعیین شده است. طبق ماده ۷۵ قانون کار، کارفرمایان موظف‌اند به هر کارگر معادل ۶۰ روز تا ۹۰ روز آخرین مزد پرداخت کنند؛ اما این فرمول حقوقی، در اقتصاد امروز ایران از واقعیت زندگی فاصله گرفته است.
افزایش هزینه‌های خوراک، اجاره، پوشاک و درمان، باعث شده مبلغی که زمانی به‌عنوان «پاداش یک‌ساله کار» در نظر گرفته می‌شد، اکنون حتی برای تأمین مخارج چند هفته نوروز هم کافی نباشد.
دولت و منطق انضباط مالی
دولت امسال در تعیین عیدی، همان سیاستی را دنبال کرده که در بودجه ۱۴۰۵ نیز آشکار است: کنترل نقدینگی و محدود نگه داشتن هزینه‌های جاری. کارشناسان اقتصادی می‌گویند دولت ترجیح داده رقم عیدی را در همان محدوده‌ی حداقلی نگه دارد تا از رشد تورم جلوگیری کند.
اما منتقدان معتقدند این سیاست، عملاً به معنای حفظ فاصله میان رشد دستمزد و تورم است؛ فاصله‌ای که به دولت اجازه می‌دهد هزینه‌های عمومی را به قیمت کوچک‌تر شدن سفره‌ی کارگران پایین نگه دارد.
عیدی در تراز بودجه، نه در تراز زندگی
بررسی ارقام بودجه ۱۴۰۵ نشان می‌دهد که دولت رویکردی انقباضی در پیش گرفته است؛ نرخ افزایش حقوق کارکنان و بازنشستگان پایین‌تر از نرخ واقعی تورم است و طبیعی است که رقم عیدی کارگران نیز تابع همین منطق باشد.
به این ترتیب، دولت می‌کوشد پیام انضباط مالی و مهار تورم را مخابره کند، در حالی که در واقع، بار اصلی این سیاست را خانوار‌های کم‌درآمد تحمل می‌کنند.
این طور که معلوم است مبلغ عیدی کارگران و کارمندان در ایران دیگر کارکرد حمایتی ندارد. سیاست مزدی دولت طی سال‌های اخیر، به ابزاری برای کنترل شاخص‌های کلان اقتصادی تبدیل شده، نه برای بهبود معیشت.
در حالی که در کشور‌های دیگر عیدی به‌منزله‌ی پاداش وفاداری و انگیزه‌ی کارگر تلقی می‌شود، در ایران، این پرداخت دستوری صرفاً بر مبنای محاسبات بودجه‌ای تعیین می‌شود. همین رویکرد موجب شده که احساس عدالت و رضایت از نظام مزدی در میان کارگران روزبه‌روز کمتر شود.
عیدی‌ای که طعم تلخ دارد
برای بسیاری از کارگران، عیدی دیگر نه پاداش زحمت یک‌ساله که یادآور فاصله‌ی طبقاتی است. وقتی رقم رسمی دولت تنها بخش کوچکی از هزینه‌های زندگی را جبران می‌کند، حس ناامیدی و بی‌اعتمادی نسبت به سیاست‌گذاران افزایش می‌یابد.
کارگران می‌گویند تصمیم‌گیران، اقتصاد را از زاویه‌ی تراز بودجه می‌بینند، نه از زاویه‌ی سفره‌ی مردم.
پایان تلخ یک عدد رسمی
دولت با اعداد بازی می‌کند تا تورم را پایین نشان دهد، اما سفره کارگران هر سال کوچک‌تر می‌شود. عیدی امسال هم نه هدیه‌ی نوروز است و نه پاداش کار؛ بلکه یادآور حساب‌و‌کتاب‌های سرد اقتصادی است که در آن، شادی نوروز برای طبقه‌ی کارگر، جایی ندارد.
