سونامی مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در ایران
قباد مرادی، رئیس مرکز مدیریت بیماری های واگیردار در نشست هفته جهانی آگاهی از مقاومت میکروبی گفته که میانگین مصرف آنتی بیوتیک در جهان ۲۰.۳ است این در حالی است که عدد مذکور در ایران ۶۵.۵ است و این نشان می دهد میزان مصرف آنتی بیوتیک ها در ایران، ۳.۲ برابر بیشتر از میانگین جهانی است.
فرارو- به تازگی شاهد مطرح شدن یک آمار عجیب و قابل تامل در حوزه سلامت و درمان در ایران بوده ایم. در این راستا، «قباد مرادی»، رئیس مرکز مدیریت بیماری های واگیردار در نشست هفته جهانی آگاهی از مقاومت میکروبی گفته که میانگین مصرف آنتی بیوتیک در جهان 20.3 است این در حالی است که عدد مذکور در ایران 65.5 است و این نشان می دهد میزان مصرف آنتی بیوتیک ها در ایران، 3.2 برابر بیشتر از میانگین جهانی است.
به گزارش فرارو؛ پیش از این نیز گفته شده بود که ایران در جدیدترین رتبه بندی مصرف جهانی آنتی‌بیوتیک‌ها، رتبه نخست را به خود اختصاص داده است. البته که پژوهش های مختلف حاکی از این هستند که نیمی از مصرف آنتی بیوتیک ها در ایران هیچ مبنای علمی ندارد و غیرضروری است. در سال های گذشته نیز در موقعیت‌های مختلف، کارشناسان و صاحب‌نظران نسبت به استفاده غیرضروری آنتی بیوتیک ها در ایران هشدار داده و آن را غیرمنطقی دانسته اند.
با این همه، مساله اصلی این است که گویی سال به سال این روند، وضعیت بدتری را به خود گرفته است. بحرانی که البته چندان هم مورد توجه افکار عمومی نیست. با این همه، لازم است در رابطه با آن، 3 نکته و یا بهتر بگوییم پیامد منفی را مورد توجه داشته باشیم.
اول اینکه باید به این مساله توجه داشت که یکی از مخرب‌ترین آثار بالارفتن بی‌رویه مصرف آنتی‌بیوتیک ها در ایران، اثرگذاری منفی بر حوزه مقاومت دارویی و قوی تر شدن باکتری ها در برابر داروها است. این بدان معناست که در بلندمدت، درمان بسیاری از بیماری های ساده نظیر عفونت گلو یا زخم ها، دشوار و حتی غیرممکن می‌شود.
البته که در عرصه جهانی نیز بسیار نسبت به پدیده قوی‌تر شدن باکتری ها و مقاومت آن ها در برابر داروها، هشدارهای جدی از سوی نهادهایی نظیر سازمان بهداشت جهانی داده می شود. با این همه، این قبیل هشدارها به ویژه در جامعه ایران که میزان مصرف آنتی بیوتیک ها در آن بسیار بالاتر از میانگین جهانی است، ابعاد جدی‌تری را به خود می گیرد. موضوعی که در صورت بی‌توجهی به آن، می تواند به شدت بر سلامت عمومی شهروندان، اثرگذاری منفی داشته باشد.
نکته دوم اینکه مصرف بالا و البته غیرضروری آنتی‌بیوتیک ها در ایران، سبب می شود تا شرکت های دارویی در کشور نیز وقت و هزینه زیادی را صرف تولید آن ها کنند. این در حالی است که نیازهای دارویی یک کشور نظیر ایران بسیار متنوع تر از صِرف آنتی بیوتیک ها است. اگر از این زاویه به ماجرا بنگریم، شرکت های دارویی عملا با نوعی عدم توازن رو به رو می شوند و خودِ این مساله سبب خواهد شد تا کشور در حوزه دارویی، نیاز زیادی به واردات پیدا کند.
این مساله هم امنیت لازم در حوزه بهداشت و درمان در ایران را تضعیف می کند و هم بخش قابل توجهی از منابع ارزی ایران آن هم در شرایطی که کشور با محدودیت ارزی رو به رو است را به خود اختصاص می دهد. این در حالی است که به راحتی می توان جلوی این بحران غیرضروری را گرفت و از تلف شدن درآمدها و امکانات ایران جلوگیری کرد.
و مساله سوم اینکه گزارش‌های مختلف در حوزه بهداشت و سلامت نشان می دهند که مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها در کشورهای مختلف جهان، در نوع خود سبب شده تا افراد به طیف متنعی از بیماری ها و حساسیت ها نیز مبتلا شوند. به عنوان مثال می توان به عوارضی نظیر افزایش احتمال ابتلا به عفونت های شدید، عوارض دارویی جدی، افزایش طول مدت بستری شدن در بیمارستان، افزایش تعداد دفعات نیاز به ویزیت پزشک و افزایش هزینه‌های درمان اشاره کرد.
در صورت گسترش مقاومت دارویی، درمان بسیاری از عفونت‌ها نیازمند داروهای جدید، گران‌تر و وارداتی خواهد بود و این موضوع هزینه‌های درمان را به‌طور تصاعدی افزایش می‌دهد. طولانی‌تر شدن دوره بیماری و کاهش بهره‌وری نیروی کار نیز از دیگر پیامدهایی است که باید مورد توجه سیاست‌گذاران قرار گیرد.
گزارش های رسمی بین‌المللی تاکید دارند که حداقل یک سوم از تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها به افراد، ضرورتی ندارد. گویی هیچ توجهی به این موضوع نیست که تداوم این روند می تواند اصلی‌ترین بحران بهداشت و سلامت آینده جهان را نه خودِ بیماری ها، بلکه بالا رفتن مقاوت دارویی باکتری ها کند. این مساله مخصوصا در ایران ابعاد جدی‌تری را به خود می گیرد. از این رو، اصلاح این روندِ معیوب، نوعی آیندهنگری برای جلوگیری از وقوع سناریوهای منفی علیه ایران است.
