نشست "صنف چیست؟ نخستین نشست از نشست های سه گانه انجمن ها و نظام صنفی هنری" روز سه شنبه ۱۸ دی در سالن حافظ خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.
به گزارش خبرگزاری به نقل از و خبرگزاری ، نخستین نشست از نشست‌های سه‌گانه انجمن‌ها و نظام صنفی هنری با عنوان «صنف چیست؟» عصر سه‌شنبه- ۱۸ دی ماه ۱۴۰۳ - به دبیری وحید آگاه عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبائی، حقوق‌دان و سخنرانی بهرام کلهرنیا رئیس شورای عالی خانه هنرمندان ایران، محمودرضا رحیمی رئیس انجمن بازیگران خانه تئاتر، محسن امیریوسفی نایب رئیس هیأت مدیره خانه سینما، حمیدرضا نوربخش مدیرعامل خانه موسیقی ایران، حسین پاکدل نویسنده و کارگردان تئاتر، امیر راد رئیس انجمن هنرمندان نقاش ایران و با حضور نادره رضایی معاون امور هنری وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و جمعی از هنرمندان و مسئولان در سالن حافظ خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد.
هنرمندان جایگاه تعریف شده و دقیقی ندارند
بهرام کلهرنیا رئیس شورای عالی خانه هنرمندان در ابتدای این نشست گفت: «ما تاریخ بسیار پر فراز و نشیبی در ایجاد انجمن‌ها و تشکل‌های هنری را پشت سر گذاشتیم، تشکل‌های گوناگون هر کدام با بهانه، آرزو و طریق معینی کوشیدند تا از پیچیدگی‌های قانون عبور کرده و یک جایگاه قابل فهم قانونی را برای خود پیدا کنند.»
او گفت: «هنرمندان در میان مشاغل دیگر، جایگاه تعریف شده و دقیقی ندارند و این موضوع از این جهت پیش آمده است که هنرمندان باید شغل خودشان را خودشان بسازند، مالکان و شاغلان مشاغل هنری، خود هنرمندان هستند، در سایر حوزه‌ها هر فردی شاغل یک حرفه است و تمام حوزه‌های کاری و تناسب او با سازمان‌ها، نهادهای اجتماعی و قانونی به صورت طبیعی شکل گرفته است و نیاز به بازتعریف ندارد اما هنرمندان جایگاه دقیق و تعریف شده در میان صنوف متفاوت و جامعه ندارند و گرفتاری‌ها از اینجا آغاز شده، حوزه‌های گوناگون مربوط به کار، مشاغل، محدوده، اهداف، شیوه‌های عمل، ابزارها و گونه معیشت شغلی آنان بحران زده است.»
کلهرنیا افزود: «توجه به موضوع صنف، قدمتی دیرینه دارد و در فتوت‌نامه‌ها نیز به آن اشاره شده است، از حدود قرن پنجم هجری شکل‌گیری صنف‌های متفاوت را تجربه کردیم و در شیوه تاریخی نگرش به صنف‌ها یا ضرورت شکل‌گیری آنها، اکنون بسیاری از سوال های ما را می‌تواند پاسخ بدهد، فتوت‌نامه سازندگان عروسک‌های خیمه شب بازی، مُهرسازان و چیت‌سازان از جمله آنها هستند که قوانین اجتماعی تدوین شده دارند و می‌تواند به ما ایده ببخشند، در دوران کنونی به سبب بزرگ شدن جمعیت، گسترش شهرها و ایجاد مشاغل جدید، سرگردانی در کار صنفی هنرمندان و سایر مشاغل ایجاد شد.»
رئیس هیات مدیره انجمن صنفی طراحان گرافیک ایران بیان کرد: «محصولات هنرمندان، محصول روزمره زندگی نیست و شیوه ارزش‌گذاری آن ها مشخص نیست و محصولی که هنرمند می‌سازد، به آن دلبستگی دارد، عمری از تجربه و وجود برای ایجاد آن استفاده شده و وقتی ساخته می‌شود، به ظاهر سودمندی را ندارد. هنرمندان فلاسفه‌ای هستند که با کار خودشان شرایط تحقق ارزش‌های وجود انسان را شکل می‌دهند و باید به آنان احترام گذاشت.»
وی اظهار کرد: «هنرمند برای خلق اثر خودش جان مایه دیگری را باید هزینه کند، بازنشستگی ندارد تا پایان عمر باید کار کند، پشتیبان اقتصادی و بازار تعریف شده ندارد، با بحران‌های کاری روبه روست، روزمره زندگی معیشتی او بحران زده است، به عنوان مثال ما برای ایجاد انجمن صنفی طراحان گرافیک، مشکلات بسیاری داشتیم، وزارت فرهنگ وقت ما را به رسمیت نمی‌شناخت، در نهایت برای به رسمیت شناخته شدن طراحان گرافیک و کمک به دانشجویان این حوزه شرکت تعاونی را تشکیل دادیم که با مالیات سنگینی برای فعالیت آن متحمل شدیم و در نهایت مجبور به انحلال آن شدیم.»
کلهرنیا افزود: «
این پژوهشگر و مدرس هنر درباره تردید و ترس دولت از صنف بیان کرد: «به نظر می‌رسد هنرمندان بعد از انقلاب مورد دارند، می‌توانند مخفیانه یک کار عجیب بکنند، می‌خواهند سخنان دیگری از جنس فراهنر، توطئه و خیانت‌پیشگی بگویند، این رفتارها با هنرمندان بسیار نازل و توهین‌آمیز است. این تعابیر نیز وجود دارد که حوزه بیانگری در آثار هنری، پیچیدگی‌ها، حساسیت‌ها، شباهت و ظرفیت‌های خودش را دارند، به علت اینکه هنرمندان می‌توانند اندیشه‌های پنهان و فلسفی وجود را در آثارشان به نمایش بگذارند، در طول تاریخ، با احتیاط با آنان برخورد شده است.»
وی درباره انتظارت انجمن صنفی طراحان گرافیک ایران گفت: «از معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درخواست کردم که برای صدور مجوزهای اعضای انجمن صنفی طراحان گرافیک که چند سال است به آنان داده نشده است، راه حل پیدا کنیم و پاسخ دقیقی داده نشد و بعد فهمیدم که به یک تصمیم‌گیری حقوقی ارجاع شده است و به اعضای صنف طراحان گرافیک اعلام کردم که مجوز را خودمان صادر خواهیم کرد، نظام‌های قانونی به جای اینکه برای حل بحران‌ها راهگشا باشند، آن را متوقف می‌کنند، این جزو حقوق طبیعی ماست، من باید به همکاران خودمان این فرصت بدهم وقتی آنان به من این اجازه را دادند که سرپرستی صنف را برعهده بگیرم، مجوز را صادر می‌کنم.»
کلهرنیا، بازنشستگی، بیمه اعضا و به رسمیت شناخته شدن نرخ‌نامه را از دیگر درخواست‌های انجمن صنفی طراحان گرافیک ایران عنوان کرد و افزود: «امیدواریم که نرخ‌نامه جایگاه قانونی پیدا کند، ابلاغ و اجرا شود، اگر همان نرخ نامه در پوستر فجر امسال اعمال شود، فوق العاده است.»
صنف با نهاد قدرت کاری ندارد
محمودرضا رحیمی بازیگر، نویسنده، کارگردان، استاد دانشگاه، رئیس انجمن بازیگران خانه تئاتر در ادامه این نشست با اشاره به رویکردهای سیاسی در صنف‌های مدنی اظهارداشت: «
وی گفت: «
رحیمی افزود: «
وی، قبول و حمایت برای تقنینی شدن خانه تئاتر به عنوان یک صنف مردمی غیرسیاسی، غیردولتی، مستقل و بازگرداندن قدرت تکثیر واحدهای خانه تئاتر در کشور تا رسیدن به کانون تئاتر، اتمام موفقیت‌آمیز مراتب جریانات مربوط به ایجاد انجمن‌های صنفی تئاتر همراه با کد شغلی، حمایت مادی و معنوی از این صنوف به عنوان صنوف مردم نهاد را از درخواست‌ها و انتظارات خود در این حوزه برشمرد و گفت: «۱۵ سال پیش یکی از هنرمندان تئاتر خطاب به دولت گفت که نظارت و پول شما را نمی‌خواهیم، برای بعضی از گروه‌های تئاتر نظارت حذف شد اما برای همه گروه‌ها پول حذف شد، الان بعضی از گروه‌ها نظارت نمی‌شوند، اما همه گروه‌ها بی‌پول هستند.
رئیس انجمن بازیگران خانه تئاتر افزود: «هنر سرمایه است، نگوییم برای هنر سرمایه بگذاریم، اداره کل هنرهای نمایشی، به مراتب قدرتش کمتر شد و در استان‌ها قدرتی ندارد، امکاناتی که در تهران داریم، شهرستان‌ها اصلا ندارند، تعیین کف دستمزد، یکی از مسائلی است که کاملا سندیکایی است، صنف می‌تواند پیشنهادش را به دولت بدهد و دولت تقریبیش کند، هنرمند باید نیازش را اعلام کند؛ ما در تئاتر نیاز به سالن، عدالت در تبلیغات، هزینه و بودجه داریم، همه تئاترها اکثرا ضرر می‌کنند و یکسری تئاترهای به خصوص مثل کنسرت نمایش رشد می‌کنند.»
رحیمی بیان کرد: «
وی اظهار کرد: «
رئیس انجمن بازیگران خانه تئاتر، استانداردسازی‌های صحنه، حمایت‌های قضایی از هنرمندان، حرفه‌ای سازی را از دیگر درخواست‌های این نهاد عنوان کرد و گفت: «
رحیمی افزود: «بیمه اعضای انجمن بازیگران خانه تئاتر از دیگر مشکلات این نهاد است، از ۴۵۰ عضو صنف که شارژ سالانه را دادند، ۷۰ نفر برای بیمه تکمیلی درخواست دادند که با افراد تحت تکلف می‌توانیم به ۱۲۰ نفر با لطف صندوق اعتباری هنر بیمه تکمیلی رایگان بدهیم. اختیارات اگر به صنف داده شود خیلی بهتر عمل می‌کند، چون به آن هویت داده شده است، به ۴۵۰ عضو بازیگران خانه تئاتر افتخار می‌کنم، به آنان هویت دادم و اجازه داده شده خودشان انتخاب کنند که از خدمات صنف استفاده کنند.»
وجود نگاه‌های امنیتی در سینما
محسن امیریوسفی نایب رئیس هیات رئیسه خانه سینما، کارگردان، نیز در ادامه این نشست اظهارداشت: «همچنان در صدد اثبات کار صنفی، در فرهنگ و هنر و سینما هستیم، شاید معجزه هنر و سینما است که علی رغم همه مشکلات همچنان قصه‌ها را می‌سازیم و واقعیت می‌بخشیم. بعد از اتفاقات سال ۱۳۸۸ خانه سینما تعطیل شد که با همت اعضا و هنرمندان همت صنفی شاهد بازگشایی خانه سینما بودیم اما اسیر یک نگاه امنیتی شدیم،
وی افزود: «
امیریوسفی گفت: «در ۲۰ سال گذشته، یک نگاهی در سینما سعی داشت یک تفکیکی را در سینما ایجاد کند، اولین اتفاق، حضور دگرگونه به شکل دیگری از مسائل مالی است،
نایب رئیس هیات رئیسه خانه سینما بیان کرد: «صنف انقدر درگیر مسائل و مشکلات خود است که نمی‌تواند به این مسائل توجه کند، کسانی که در کار صنفی بودند؛ دو گونه نگاه بوده است، یک گونه نگاه این بوده است که ما مبارز سیاسی نیستیم، در این حوزه، فعال صنفی هستیم، شاید یک مقداری مماشاتی بود که برخی رویکرد عافیت طلبانه در حوزه کاری خودشان داشتند، بعضی وقت‌ها توانسته است به صنف غلبه پیدا کند، نگاه دوم، نگاه امنیتی به صنف است که باید اصلاح و از صنف و سینما برداشته شود.»
وی اظهارداشت: «فیلم‌های اجتماعی متاسفانه اوضاع خوبی ندارند و تعبیر اجتماعی باز هم بازمانده انقلاب ۵۷ است، ما ژانری به نام سینمای اجتماعی نداریم، آن هم از تعبیرهای خودمانی در سینمای ایران است که برگرفته از تعهد اجتماعی است و فیلم‌هایی که به گونه‌ای نگاه انقلاب‌پسند هم داشت، عملا می‌بینیم این هم با یک نگاه خاص ایجاد شده است، یک چیز یک شبه نبوده،
امیریوسفی گفت: «به دلیل جذابیت مرگ بار سینما که هیجان انگیز است همه دوست دارند در این حوزه ورود کنند، صحبت کنند، سینما در ذات خودش پیشگو است، هیچ وقت به آن توجه نمی‌شود، با تمام مشکلاتی که وجود دارد، ما همچنان امیدمان را حفظ کردیم،
نایب رئیس هیات رئیسه خانه سینما افزود: «در حوزه سینما اعلام می‌شود که گیشه خوب است، گیشه می‌تواند همیشه خوب باشد اما آمارها متعلق به چند فیلم سینمایی است؟ در ۲۰ سال گذشته، سه گونه سینما، سینمای سفارشی یا مورد پسندحاکمیت، سینمای تجاری و سینمای مستقل تعریف شده است که در دوره‌هایی حال این سه گونه خوب بوده است و قرار نیست حذف شوند، در حال حاضر یک قسمتی از آن امنیتی شده است، سینمای اجتماعی داخل با مشکلات بسیاری روبه روست،
تاکید بر حمایت از حقوق مادی و معنوی انتشار آثار موسیقایی
حمیدرضا نوربخش مدیرعامل خانه موسیقی ایران نیز در ادامه این نشست اظهارداشت: «ماجرای موسیقی با دیگر هنرها کمی متفاوت است، بعد از انقلاب اسلامی، موسیقی امر پذیرفته شده‌ای نبوده و هنوز هم نیست و بسیاری از مسائل و مشکلات ما ناشی از همین مساله است، وقتی انقلاب شد، یک نظام دینی با تصدی‌گری روحانیت و فقها به وجود آمد، طبیعتا اولین مساله‌ای که در هنر محل تردید جدی قرار گرفت، امر موسیقی بود.»
او گفت: «هشت سال بعد انقلاب اسلامی، نخستین آلبوم موسیقی سال ۱۳۶۴ منتشر شد، البته حوزه هنری آلبوم موسیقی فیلم‌هایی مثل «توبه نصوح» را منتشر کرد، جشنواره فجر موسیقی از سال ۱۳۶۴ آغاز شد و نخستین کنسرت‌ها هم از اواخر دهه ۶۰ مربوط به سال ۱۳۶۷ بود که زنده یاد محمدرضا شجریان، کنسرت شب‌های حافظ را طی سه شب برگزار کرد که برای آن بلیت فروشی انجام شد، در آن زمان اساسا به موسیقی معتقد نبودند و یک ژانر مشخصی به نام سرود بود که در صدا و سیما تولید می‌شد به عنون یک ضرورت که همزمان با جنگ هم بود و ضرورت داشت سرودهایی ساخته شود و فعالیت موسیقی یا فعالان موسیقی که جریانی را ایجاد کنند و درآمدزایی داشته باشند، نبود.»
نوربخش افزود: «هنرمندان حوزه موسیقی سنتی قبل از انقلاب، به عنوان شغل، فعالیتی نداشتند. موسیقی پاپ درآمدزا بود، هنرمندانی در حوزه موسیقی سنتی در رادیو مشغول به کار بودند و حقوق دریافت می‌کردند و فعالیت‌های موسیقی درآمدزا نداشتند و خودشان معتقد نبودند که شغل است. عشقشان بود. بعد از انقلاب همه اینها تعطیل شد و هنرمندان هفت، هشت سال از انقلاب گذشته بود، همه بیکار بودند، خیلی از آنها پاکسازی شدند و حقوقشان قطع شد، خیلی‌ها هم به ناچار به آموزش روی آوردند،
مدیرعامل خانه موسیقی ایران بیان کرد: «بعد از انقلاب موسیقی تعطیل شد و همه به آموزش روی آوردند، الان هم تولید و اجرای موسیقی تعطیل است، همه به آموزش روی آوردند،
وی اظهار کرد: «اکنون اجرای موسیقی سنتی و جدی در سطح شهر تهران و کشور محدود است، هنرمندانی هم که با عنوان موسیقی سنتی فعالیت می‌کنند به ضرورت ذائقه‌ای که برای مردم به وجود آمده است، با تغییر رویکرد فعالیت می‌کنند، موسیقی نواحی هم در کل کشور شرایط مناسبی ندارد و قشر جوان تحصیلکرده که هر سال تعدادشان اضافه می‌شود، شرایطی برای اشتغال آنان نیست، مشکل نبود فضا برای تولید و کار، بخشی از آن مربوط به دولت است، هیچ برنامه‌ای در این زمینه وجود ندارد، صنف هم درگیر امور رومزه و رسیدگی به مشکلات اعضا شده است.»
نوربخش با تاکید بر حمایت از حقوق مادی و معنوی انتشار آثار موسیقایی گفت: «اگر این موضوع در موسیقی به رسمیت شناخته می‌شد، بسیاری از مسائل و مشکلات حوزه موسیقی حل می‌شد، از زمانی که یک آلبوم یا قطعه موسیقی تولید می‌شود تا زمانی که روی صدها سایت و پلتفرم برای دانلود رایگان قرار می‌گیرد، فاصله چند دقیقه‌ای است، این را باید چه کسی باید پاسخ دهد و این چه توجیه اقتصادی دارد؟ برای تولید یک اثر ۷۰ میلیون تومان هزینه می‌کنیم تا مخاطبان رایگان گوش کنند، پاپ این کار را می‌کند چون درآمدش را در کنسرت کسب می‌کند، موسیقی سنتی نمی‌تواند چنین کاری کند،
مدیرعامل خانه موسیقی ایران افزود: «حمایت دولت از کپی رایت با مشارکت صنف باید انجام شود، موضوع کپی رایت موضوع جدی است، اگر واقعا این مساله محقق شود، می‌تواند اقتصاد هنر را متحول کند، مشکلات صدور مجوز آثار موسیقایی در دریافت استعلام و شورای شعر است. حمایت و تقویت صنوف از برنامه‌های معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بوده است. قانون سه وظیفه را برای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای هنر گذاشته است در هدایت، حمایت و نظارت، فقط تاکید بر نظارت است.»
وی بیان کرد: «
نوربخش با اشاره به افزایش قیمت بلیت کنسرت‌های موسیقی اظهارداشت: «
سابقه ایجاد اصناف سینما و تئاتر
حسین پاکدل نویسنده و کارگردان تئاتر نیز در این نشست با اشاره به سابقه ایجاد اصناف سینما و تئاتر اظهارداشت: «بعضی از هنرها اکنون به دلیل سماجت خالقان آثار وجود دارند. یک دوره‌ای هنرهایی مثل سینما و موسیقی بود که قرار نبود ادامه داشته باشند اما با سماجت هنرمندان آنها تاکنون ادامه دارند.»
وی گفت: «قرار بود خانه سینما و خانه تئاتر با فاصله اندکی شکل بگیرد که اهدافی برای آن تعیین شد که بعضی از آنها را بیان می‌کنم؛ تنظیم اساسنامه، انتشار سند فعالیت‌ها مثل همه صنوف در جهان معاصر، سازماندهی تشکیلات صنفی و تضمین امنیت فعالیت حرفه‌ای، تضمین صلاحیت افراد صنف مطابق استاندارد هر رشته، صدور کارت عضویت و ساماندهی فعالیت‌های خارج از روال، شناسایی و تربیت نیرو از لحاظ نوع و تعداد با همکاری دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی، ایجاد توازن و تضمین شغل در هر رشته مطابق ظرفیت‌ها، توجه به نیازهای شهرستان ها و برگزاری کارگاه‌های آموزشی است.»
پاکدل افزود: «
این کارگردان تئاتر، دفاع از اعضا و تثبیت حقوق مادی و معنوی آثار در داخل و خارج از کشور، ایجاد محکمه حرفه‌ای برای رسیدگی دعاوی افراد صنف، بررسی شکایات یا ادعاهای افراد خارج از صنف، تبادل نظر برای معرفی محافل مجاع مرتبط با حرفه تبادل نیرو، ساماندهی خدمات بیمه‌ای و رفاهی برای اعضا را از دیگر اهداف تشکیل خانه‌های تئاتر و سینما برشمرد.
وی همچنین با بیان مشکلات و موانع برای ایجاد صنف و راهکارهایی در این حوزه اظهارداشت: «ما تشکل‌ناپذیر هستیم به دلیل اینکه برای اینکه کار تیمی را از ابتدا به ما یاد ندادند، اساسا دولت‌های اقتدارگرا، با هر گونه تشکلی مخالفت می‌کنند، اگر تشکلی را به رسمیت می‌شناسند به این دلیل است که برای بهتر بتوانند بین اعضای آن نهاد اعمال نظر را تکثیر کنند، دموکراسی ناپذیری ذاتی، فقط در جهت عقلی و حسی می‌دانیم چه چیزی را نمی‌خواهیم و نمی‌دانیم جایگزین آن را چه می خواهیم. انتقادناپذیریم، به پیشواز سانسور می‌رویم، در این شرایط نوآوران تنها می‌مانند، از هر گونه قاعده‌مندی و نظم انضباط صنفی دوری می‌کنیم، و احساسی عمل می‌کنیم.»
امیر راد رئیس انجمن هنرمندان نقاش ایران نیز در این نشست درباره چگونگی شکل‌گیری اصناف هنرهای تجسمی و ارتباط و مناسبات آن با نهاد قدرت مطالبی را عنوان کرد.
سلسله نشست‌های تخصصی چالش‌های صنفی موسیقی، تئاتر و هنرهای تجسمی را گروه حقوق خانه اندیشمندان علوم انسانی با همکاری خانه موسیقی ایران، خانه تئاتر، خانه سینما، خانه هنرمندان ایران، انجمن صنفی کارگردانان تئاتر ایران، موسسه فرهنگی هنری حقوق و هنر، انجمن حقوق‌شناسی، انجمن علمی ایرانی حقوق اداری، انجمن علمی حقوق کار و پروژه تأمین اجتماعی ایران، دبیرخانه دائمی حقوق شهروندی، موسسه فرهنگی هنری هفت‌شهر حق و انجمن علمی فقه و حقوق شهروندی ایران، برگزار می‌کند.
216216
