عراقچی در پاریس؛ دیدار امروز مسیر مذاکره را باز می‌کند؟
رویداد۲۴| سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، امروز چهارشنبه ۵ آذر ۱۴۰۴ در پاریس با ژان‌نوئل بارو، همتای فرانسوی خود دیدار و گفت‌و‌گو خواهد کرد. محور این دیدار شامل پرونده هسته‌ای ایران، وضعیت دو شهروند فرانسوی در ایران و تحولات منطقه‌ای است. کارشناسان دیپلماتیک معتقدند این ملاقات، هرچند دور از دستاورد‌های بزرگ، می‌تواند به‌عنوان نقطه آغاز بازگشت محدود ایران به مسیر دیپلماسی اروپا-خاورمیانه محسوب شود.
در روز‌هایی که فعال‌سازی مکانیسم ماشه توسط سه کشور اروپایی (فرانسه، آلمان و بریتانیا) فضای پرونده هسته‌ای ایران را پرتنش کرده، دیدار عباس عراقچی و ژان‌نوئل بارو در پاریس، تصویری متفاوت از آینده دیپلماسی ایران-اروپا ترسیم می‌کند. این دیدار در عین هشدار و فشار‌های سیاسی، به نوعی «سیگنال بازگشت به میز مذاکره» تلقی می‌شود و نشان می‌دهد که پنجره گفت‌و‌گو هنوز کاملاً بسته نشده است.
آنطور که گفته شده محور اصلی این دیدار شامل پرونده هسته‌ای ایران، بررسی وضعیت دو شهروند فرانسوی که در ایران در بازداشت به سر می‌برند و تحولات منطقه‌ای بود. وزارت خارجه فرانسه تاکید کرده است که این نشست فرصتی برای درخواست همکاری فوری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است، در حالی که ایران نیز بر ضرورت بیان صریح مواضع خود، نقد اقدامات اخیر اروپا و تثبیت حقوق مشروعش تأکید کرده است.
کارشناسان دیپلماتیک معتقدند، این دیدار بیشتر در قالب مدیریت تنش و کاهش فاصله میان تهران و اروپا انجام شده و انتظار نمی‌رود توافق بزرگی حاصل شود. با وجود این، بازگشت عراقچی به پاریس نشان می‌دهد که اروپا، حتی پس از فعال‌سازی مکانیسم ماشه، هنوز به دنبال حفظ کانال‌های ارتباطی است؛ هدفی که از یک سو فشار سیاسی را بر ایران حفظ می‌کند و از سوی دیگر مانع از مرگ کامل دیپلماسی می‌شود.
اروپا، ایران و نقش میانجیگری منطقه‌ای
در کنار تلاش‌های اروپایی، گزارش‌ها از نقش جدید عربستان سعودی به عنوان میانجی غیرمستقیم میان ایران و آمریکا خبر می‌دهند. تحرکات ولیعهد عربستان، با هدف کاهش تنش و مدیریت مذاکرات محدود، می‌تواند فضای گفت‌و‌گو را حتی در شرایط سختی مانند فعال‌سازی اسنپ‌بک، باز نگه دارد. در این چارچوب، دیدار پاریس ممکن است مقدمه‌ای برای تعاملات مرحله‌ای و مدیریت‌شده بین ایران، اروپا و کشور‌های منطقه باشد، با تمرکز بر پرونده هسته‌ای، همکاری با آژانس و تبادل محدود اطلاعات فنی و دیپلماتیک.
بدبینی اصولگرایان به دیدار پاریس
رویکرد روزنامه‌های اصولگرا، اما نسبت به دیدار عراقچی با وزیر خارجه فرانسه عمدتاً بدبینانه و محتاطانه است. روزنامه فرهیختگان بر این باور است که اروپا، به ویژه در موضوع فعال‌سازی مکانیسم ماشه و قطعنامه‌های اخیر شورای حکام، نقش «معطل‌کننده» و محدود دارد و هرگونه نشست با مقامات اروپایی بیشتر تشریفاتی و فاقد اثرگذاری واقعی است. از نگاه فرهیختگان، اروپا حتی در مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا توان چانه‌زنی مستقلی ندارد و حضور پاریس در پرونده ایران صرفاً ابزاری برای مدیریت فشار سیاسی واشنگتن است.
روزنامه جوان نیز این دیدار را تحت عنوان «عراقچی با اروپای وحشی» نقد می‌کند و معتقد است امید به نتایج ملموس این سفر بسیار کم است. به باور این رسانه، فرانسه به دنبال باز کردن مسیر مذاکره واقعی نیست و تنها از موقعیت خود به‌عنوان پل ارتباطی برای اعمال فشار غیرمستقیم بهره می‌برد. مجموع این نگاه‌ها نشان می‌دهد اصولگرایان، حتی با حفظ امکان گفت‌وگوی محدود، به نقش اروپا به عنوان یک بازیگر مستقل و موثر خوش‌بین نیستند و بر این باورند که تصمیمات نهایی همچنان در واشنگتن گرفته می‌شود.
مرحله انتقال و بازتعریف نقش‌ها
در مجموع، دیدار عراقچی و بارو نه بازگشت کامل به مذاکرات جامع برجام و نه پایان دیپلماسی است، بلکه مرحله‌ای انتقالی را نشان می‌دهد؛ مرحله‌ای که اروپا، ایران، آمریکا و کشور‌های منطقه به دنبال بازتعریف نقش‌ها و مدیریت تنش‌ها هستند. این نشست می‌تواند پنجره‌ای کوچک، اما واقعی، برای کاهش تنش‌ها، تثبیت مواضع ایران و حفظ کانال‌های گفت‌و‌گو فراهم کند. هرچند دستاورد‌های بزرگ بعید به نظر می‌رسد، اما در شرایط فعلی منطقه، حتی کاهش احتمال درگیری و مدیریت اختلافات، دستاوردی قابل توجه برای دیپلماسی ایران محسوب می‌شود.
