گروه سینمایی هنر و تجربه؛ فرصتی برای دیده شدن آثار متفاوت یا فیلمسوزی؟
سالهاست فیلمهای غیرتجاری سینماگران ایرانی که به عنوان آثار هنری و خاص شناخته میشوند در گروه سینمایی هنر و تجربه به نمایش عمومی در میآیند. اما با وجود اینکه گروه هنر و تجربه فرصتی برای اکران فیلمهای متفاوت به حساب میآید، بسیاری از فیلمسازان که پیشتر آثارشان در این گروه به نمایش در آمده، به شرایط اکران در گروه هنر و تجربه انتقاد دارند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، گروه سینمایی هنر و تجربه به اکران فیلمهای ارزشمند، متفاوت و غیر تجاری میپردازد. اما اکران پراکنده، اختصاص سانسهای محدود، سالنهایی که به طور مداوم تغییر میکنند، عدم اطلاعرسانی و نبود تبلیغات کافی موجب شده این حوزه هم قشر بزرگی از مخاطبان خود را از دست بدهد و هم فروش بسیار کمی داشته باشد.
با اینهمه بسیاری معتقدند فعالیت این گروه سینمایی همچنان مفید است چراکه اگر نبود، فرصتی برای اکران فیلمهای متفاوتشان در کنار فیلمهای تجاری با تقسیمبندی متفاوت نداشتند.
اکران کم، پراکنده و بیبرنامه
رهبر قنبری، کارگردان و نویسنده سینما به خبرنگار ایلنا گفت: فشاری که وجود دارد به دلیل فیلمهای تجاری است. اکران فیلمهای هنر و تجربه محدود به چند سینمای خاص بوده و تنها چند سانس محدود به فیلمهای این حوزه اختصاص داده میشود.
او افزود: اکران فیلمهای هنروتجربه بسیار از هم گسیخته و پراکنده در چند سینمای مختلف در سطح شهر صورت میگیرد و هربار نیز سینماها تغییر میکنند. برای مخاطبان نیز مشخص نیست کدام سینما در چه سانسی قرار است فیلمها را بر پرده بیاورد.
قنبری با اشاره به نبود تبلیغات برای فیلمهای هنر و تجربه گفت: فروش فیلمهای هنر و تجربه ناچیز است چراکه تبلیغات گستردهای برای آن صورت نمیگیرد. بنابراین حتی اگر بهترین فیلمهای دنیا نیز در این گروه نمایش داده شود، فروش کمی خواهد داشت.
او افزود: فیلمهای کمدی سخیف در سینماها بیشترین فروش را دارند، سینماهای بسیاری به آنها اختصاص داده شده و تبلیغات گستردهای برایشان صورت میگیرد.
قنبری با تایید بر اینکه گروه سینمایی هنر و تجربه بر دیده شدن آثار متفاوت سینمایی تاثیرگذار بوده، بیان کرد: مشکل اینجاست که نحوه اکران بسیار نامنظم، ساعات اکران و سالنهای سینمایی اختصاص داده شده بسیار کم است و همین امر موجب شده تاثیرگذاری گروه سینمایی هنر و تجربه کمتر شود.
او راهکار را در مدیریت اکران سینما، اختصاص دادن سینماهای مطرح کشور به گروه سینمایی هنر و تجربه، انجام تبلیغات گسترده برای فیلمهای این حوزه و اطلاعرسانی مناسب دانست.
قنبری گفت: در گذشته چند سینمای ثابت به گروه سینمایی هنر و تجربه اختصاص داشت، در نتیجه این گروه فروش بدی نداشت. چراکه همه میدانستند که فلان سینما در تهران در ساعاتی خاص فیلمهای هنر و تجربه را اکران میکند. مکان اکران فیلمهای هنر و تجربه مشخص بود، بنابراین افرادی که علاقمند به فیلمهای متفکرانه بودند به سینمای مربوطه میرفتند و فیلم را تماشا میکردند.
او افزود: با این پراکندگی اکران و سالنهای سینمایی اختصاص داده شده، به سختی میتوان مخاطب جذب کرد چراکه فیلمهای هنر و تجربه با انسجام اکران نمیشوند. بارها به این امر اعتراض کردیم اما بیفایده بود. حتی اعتراض به نهادهای صنفی نیز سودی به همراه نداشت. انجمنها نیز اعتراضات بسیاری به وزارت ارشاد داشتند اما سودی نداشت. از سویی دیگر سینماداران نیز در پی کسب سود هستند و علاقهای به اکران فیلمهای هنر و تجربه ندارند. بیشتر سینماداران تاجر هستند و هیچ دلسوزی برای فیلم ندارند، فقط به دنبال درآمدزایی هستند. با این شرایط طبیعی است که فیلمهای فرهنگی فروش قدرتمندی نخواهند داشت.
قنبری درباره نمونه مشابه گروه سینمایی هنر و تجربه در خارج از ایران، بیان کرد: در پاریس نیز تجربه مشابه سینمای هنر و تجربه ایران را داریم. در آلمان، آمریکا، ایتالیا، یونان نیز گروه سینمایی هنر و تجربه فعال است و سینمای ثابتی را به آن اختصاص دادهاند.
او افزود: در ایران نیز چند سینمای مشخص برای اکران فیلمهای هنر و تجربه داشتیم اما روند اکران تغییر کرد. در دیگر کشورها اکران فیلمهای هنر و تجربه بسیار منظم است و مخاطبان این حوزه میدانند در چه سانسی و در کدام سینما میتوانند فیلم مورد نظر خود را تماشا کنند.
قنبری با اشاره به اینکه آخرین فیلم او در سینمای هنر و تجربه اکران شد، بیان کرد: با اکران فیلمم در سینمای هنر و تجربه، این فیلم تقریبا به نابودی کشیده شد و فروش بسیار کمی داشت. دیگر فیلمهای بعدی را در این گروه سینمایی اکران نخواهم کرد چراکه فقط زیان و ضرر به همراه خواهد داشت.
هنر و تجربه، برای فیلمهای متفاوت فرصت خوبی است
شیما پورسهمالدین، تهیهکننده سینما که پیشتر فیلم مهاجران به تهیهکنندگی او در گروه همر و تجربه اگران شد، در گفتوگو با خبرنگار ایلنا، اطهار کرد: من دو تجربه اکران در هنر و تجربه داشتم؛ یکی با فیلم مهاجران و دیگری با فیلم زیر آبهای سوزان. هر دو اثر در فضای عمومی هم دیده شدند؛ مهاجران در جشنوارههای بینالمللی متعددی حضور داشت و زیر آبهای سوزان هم در حوزه دفاع مقدس مطرح شد. به نظر من این شیوه اکران در عین داشتن ضعفهای طبیعی، مزیتهای مهمی برای فیلمهای مستقل دارد.
پورسهمالدین گفت: وقتی یک تهیهکننده با بودجه محدود فیلم میسازد، طبیعی است که نتواند با فیلمهای بدنه که چندصد میلیارد هزینه دارند رقابت کند. برای همین، هنر و تجربه مناسبترین بستر نمایش است؛ بستری که امکان دیده شدن فیلم را فراهم میکند.
او افزود: البته هنوز بعضی سینمادارها هنر و تجربه را جدی نمیگیرند و چون مخاطب آن محدود است، سانس زیادی اختصاص نمیدهند. به نظر من باید از نظر تبلیغات و آگاهیرسانی، این جریان تقویت شود تا برای سینمادار هم توجیه اقتصادی پیدا کند.
او گفت: هنر و تجربه مخاطبان خاص خود را دارد اما برای تقویت آن لازم است ارگانهایی که از نظر ذائقه به این نوع سینما نزدیک هستند با آن همکاری کنند. یکی از مهمترین این نهادها انجمن سینمای جوان است؛ مجموعهای که در سراسر کشور هنرجو و مخاطب بسیار دارد. اگر ارتباط منسجمتری میان انجمن سینمای جوان و سازمان هنر و تجربه برقرار شود، تبادل مخاطب اتفاق میافتد و نتیجهاش افزایش دیده شدن فیلمهای مستقل خواهد بود.
پورسهمالدین گفت: برای اکران مهاجران با روسای انجمنهای استانی تماس میگرفتم اما همکاریها محدود بود. اگر این دو نهاد با یکدیگر همسو شوند، بخش مهمی از مشکل اکران حل میشود.
او افزود: سینمای هنر و تجربه بدون شک به دیده شدن آثار کمک کرده است. مثلا درباره مهاجران، مخاطبان از شهرهای مختلف با من تماس میگرفتند؛ خبرنگاران، هنرمندان یا علاقهمندان سینما فیلم را دیده بودند و سوالهایشان را مطرح میکردند. البته این دیده شدن در سطح وسیع سینمای عمومی نیست؛ طبیعی هم هست. در سینمای بدنه یک بازیگر ممکن است یک شبه تبدیل به ستاره شود اما در هنر و تجربه چنین اتفاقی نمیافتد. با این حال، مزیت مهمش این است که فیلم مستقل را از ماندن در طاقچه نجات میدهد و فرصت نمایش فراهم میکند.
پورسهمالدین گفت: برای بهتر شدن شرایط اکران، چند پیشنهاد وجود دارد. همانطور که گفتم تقویت همکاری میان انجمن سینمای جوان و هنر و تجربه بسیار مهم است.
او گفت: همچنین لازم است سازمان سینمایی و نهادهای دولتی در بخش تبلیغات بیشتر از این نوع سینما حمایت کنند. مثلا همانطور که برای فیلمهای تلویزیونی تبلیغات میشود، برای هنر و تجربه هم میتوان بستههای تبلیغاتی در نظر گرفت. دورهای در جشنواره فجر بخش مستقل هنر و تجربه وجود داشت که تاثیر زیادی در دیده شدن فیلمها داشت، اما چند سال است که این بخش حذف شده است. حذف این سازوکار رسانهای به کاهش توجه منجر شده است.
او افزود: قبلا کاتالوگها و کتابچههایی منتشر میشد و به استانها ارسال میکردند؛ این هم مدتی است که متوقف شده است. سطح اطلاعرسانی امروز قابل مقایسه با همان دورهها نیست و برای بازگشت جدی هنر و تجربه به جریان اصلی باید این مسیرها دوباره فعال شود.
پورسهمالدین گفت: در خارج از ایران هم تجربههایی مشابه هنر و تجربه وجود دارد، گرچه محدودتر. تا جایی که میدانم تنها کشوری که فرم نزدیکی به هنر و تجربه ایران دارد فرانسه است. اما اکران در آنجا بسیار دشوار است؛ باید پخشکننده فرانسوی باشد و مجوزهای خاصی صادر شود.
او گفت: با این حال تبادل میان دو کشور میتواند به اکران بینالمللی فیلمهای مستقل کمک کند، مخصوصا برای آثاری که در جشنوارههای جهانی شانس دارند.
او افزود: اگر دستم به ساخت فیلم جدید برسد بدون شک باز هم برای اکران هنر و تجربه اقدام میکنم. این حوزه برای من از علاقهمندیهای اصلی است و همیشه هم به عنوان مخاطب حضور دارم. مثلا در آمارها، شهر شیراز یکی از موفقترین شهرها در فروش هنر و تجربه است و این نشان میدهد که اگر زیرساخت و تبلیغات درست باشد، مخاطب هم وجود دارد.
پورسهمالدین گفت: امیدوارم با تقویت سازوکارهای نمایش و تبلیغات، هنر و تجربه دوباره به جایگاه شایسته خود برگردد.
