احیا سیمرغ مردمی در جشنواره فیلم فجر و پیدا کردن یک راه حل بجای حذف آن می‌تواند اتفاقی مهم در جشنواره فیلم فجر باشد، اما قطعا اگر نتایج آن دوباره با چالش‌هایی همراه باشد، می‌تواند فجر را با چالش‌هایی روبه‌رو کند.
دوره سی‌وپنجم جشنواره فیلم فجر بود که محمدحسین مهدویان برای فیلم ماجرای ماجرای نیم‌روز برنده سیمرغ بهترین فیلم شد؛ اما او در همان دوره جایزه سیمرغ مردمی را هم گرفت و آن را «مهم‌ترین سیمرغ جشنواره» دانست.جشنواره فیلم فجر، به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین رویدادهای فرهنگی ایران، همواره در شناسایی و تقدیر از برترین آثار سینمایی نقش بسزایی داشته است. در میان جوایز متعدد این جشنواره، سیمرغ مردمی جایگاهی ویژه دارد؛ جایزه‌ای که بر اساس آرای مخاطبان اهدا می‌شود و به‌نوعی پل ارتباطی میان سینماگران و مردم به‌شمار می‌رود. بااین‌حال، در برخی دوره‌های جشنواره، شبهات و حواشی مربوط به صحت و شفافیت آرای مردمی، اعتبار این جایزه را تحت تأثیر قرار داده است. این گزارش نگاهی به تاریخچه سیمرغ مردمی، دلایل حذف آن در سال‌های اخیر و اهمیت احیای آن با سازوکارهای مناسب دارد.تاریخچه سیمرغ مردمیسیمرغ مردمی برای نخستین‌بار با هدف ارزش‌گذاری بر نظر و سلیقه مخاطبان عام سینما در جشنواره فیلم فجر معرفی شد. این جایزه، برخلاف دیگر سیمرغ‌ها که توسط هیئت داوران تخصصی انتخاب می‌شوند، نتیجه رأیگیری مستقیم از تماشاگرانی بود که فیلم‌ها را در سینماها مشاهده می‌کردند. این روند از همان ابتدا مورد استقبال قرار گرفت و بسیاری از سینماگران، این جایزه را به‌دلیل ارتباط مستقیم با مخاطب، مهم‌ترین سیمرغ جشنواره می‌دانستند.
بااین‌حال، در دوره‌های بعد، با گسترش استفاده از فناوری‌های جدید و تغییر در نحوه رأیگیری، ابهاماتی درباره صحت و شفافیت این فرآیند ایجاد شد. گزارش‌هایی مبنی بر دستکاری آرا یا رأی‌گیری‌های جهت‌دار باعث شد که اعتماد به این جایزه کاهش یابد. در نتیجه، در دوره‌های اخیر، این جایزه از فهرست جوایز جشنواره حذف شد.حذف سیمرغ مردمی: تصمیمی جنجالیدر یکی از دوره‌های جشنواره، شبهه تقلب در آرای مردمی به اوج خود رسید. این مسئله به اعتراضات گسترده‌ای منجر شد که در نهایت باعث شد برگزارکنندگان جشنواره تصمیم بگیرند این جایزه را از فهرست جوایز حذف کنند. بااین‌حال، این اقدام به معنای پاک کردن صورت مسئله بود و بسیاری از سینماگران و مخاطبان این تصمیم را نقد کردند. از دید منتقدان، حذف سیمرغ مردمی باعث کاهش تعامل میان جشنواره و مخاطبان شد و یکی از جنبه‌های مردمی این رویداد مهم سینمایی را از بین برد.مسعود فراستی، منتقد مطرح سینما، در این باره گفت: “حذف سیمرغ مردمی به‌جای رفع مشکلاتش، نشان‌دهنده ضعف مدیریت است. این جایزه تنها راه سنجش واقعی استقبال مخاطبان از فیلم‌ها بود.”احیای سیمرغ مردمی در دوره ۴۳: فرصتی دوباره
در آستانه برگزاری دوره چهل‌وسوم جشنواره فیلم فجر، خبر احیای سیمرغ مردمی اعلام شد. این تصمیم، اگرچه گامی مثبت تلقی می‌شود، اما مشروط به طراحی و اجرای سازوکارهای شفاف و عادلانه است. بازگشت این جایزه می‌تواند اعتماد ازدست‌رفته را احیا کند و دوباره این جایزه را به یکی از مهم‌ترین بخش‌های جشنواره تبدیل کند.اهمیت سیمرغ مردمیارزش‌گذاری بر نظر مخاطبان: این جایزه به مردم فرصت می‌دهد تا نظر خود را در انتخاب بهترین فیلم جشنواره اعلام کنند.تقویت تعامل میان سینماگران و مخاطبان: سیمرغ مردمی فیلم‌سازان را ترغیب می‌کند تا بیشتر به سلیقه و نیازهای مخاطبان توجه کنند.ایجاد اعتبار برای جشنواره: وجود این جایزه، جشنواره را مردمی‌تر و جذاب‌تر می‌کند.خطرات و چالش‌های احیای سیمرغ مردمیاحیای سیمرغ مردمی اگر بدون نظارت دقیق و شفافیت انجام شود، می‌تواند دوباره به بحرانی مشابه سال‌های گذشته منجر شود. شبهه در آرا و نارضایتی مخاطبان نه‌تنها به اعتبار جشنواره آسیب می‌زند، بلکه می‌تواند پیامدهای گسترده‌تری در کاهش اعتماد عمومی به رویدادهای فرهنگی داشته باشد.
راهکارهای پیشنهادی برای جلوگیری از شبههطراحی سامانه رأیگیری مطمئن: استفاده از پلتفرم‌های دیجیتال با احراز هویت معتبر برای ثبت آرای مخاطبان.نظارت مستقل: تشکیل کمیته‌ای متشکل از نهادهای مستقل برای نظارت بر روند رأیگیری می‌تواند به این امر کمک کند.انتشار شفاف آمار آرا: اعلام نتایج مرحله‌به‌مرحله به‌صورت عمومی می‌تواند اعتماد عمومی را تقویت کند و از هرگونه سوءتفاهم جلوگیری نماید.محدود کردن رأیگیری به تماشاگران واقعی: رأیگیری تنها باید از افرادی صورت گیرد که فیلم‌ها را به‌صورت حضوری در سالن‌های سینما تماشا کرده‌اند. این کار می‌تواند از آرا ساختگی یا رأی‌گیری‌های آنلاین نامعتبر جلوگیری کند.برقراری قوانین سخت‌گیرانه برای رأی‌دهندگان و فیلم‌ها: برقراری حداقل الزامات برای تعداد رأی‌دهندگان به هر فیلم و عدم تأثیرگذاری تبلیغات خارج از چارچوب جشنواره، می‌تواند از جهت‌دهی آرا پیشگیری کند.تأثیرات احتمالی احیای سیمرغ مردمیاحیای سیمرغ مردمی، اگر با سازوکارهای درست و قابل اعتماد صورت گیرد، می‌تواند تأثیرات مثبتی بر جشنواره فیلم فجر و سینمای ایران داشته باشد. این تأثیرات شامل موارد زیر است:افزایش جذابیت جشنواره: حضور این جایزه می‌تواند مخاطبان بیشتری را به سالن‌های سینما بکشاند و جشنواره را برای عموم مردم جذاب‌تر کند.
تقویت اعتماد عمومی به سینما: فرآیند شفاف و عادلانه رأیگیری می‌تواند نشان‌دهنده تعهد جشنواره به ارزش‌گذاری بر نظر مخاطبان باشد و اعتماد آنان را جلب کند.تشویق فیلم‌سازان به توجه بیشتر به مخاطبان: سیمرغ مردمی می‌تواند فیلم‌سازان را ترغیب کند تا به سلیقه و نیازهای مخاطبان توجه بیشتری داشته باشند.چشم‌انداز آینده سیمرغ مردمیبازگشت سیمرغ مردمی می‌تواند نقطه عطفی برای جشنواره فیلم فجر باشد، به شرط آنکه مسئولان جشنواره این فرصت را به‌درستی مدیریت کنند. برقراری شفافیت و طراحی سازوکارهای منصفانه، کلید موفقیت در این مسیر خواهد بود. در عین حال، هرگونه ضعف در مدیریت این فرآیند می‌تواند پیامدهایی جبران‌ناپذیر برای اعتبار جشنواره به همراه داشته باشد.احیای سیمرغ مردمی در جشنواره فیلم فجر می‌تواند نقطه امیدی برای بازگشت اعتماد عمومی به این رویداد باشد. بااین‌حال، موفقیت در این امر تنها در گرو ایجاد شفافیت، عدالت و نظارت دقیق بر روند رأیگیری است. سیمرغ مردمی، نماد پیوند میان سینما و جامعه، می‌تواند جایگاه ویژه‌ای را در دل مخاطبان جشنواره حفظ کند، به شرط آنکه مسئولان جشنواره از اشتباهات گذشته درس بگیرند و آینده‌ای روشن‌تر برای این جایزه رقم بزنند.جشنواره فیلم فجر، به‌عنوان بزرگ‌ترین آوردگاه سینمای ایران، باید این سیمرغ را دوباره به اوج برساند، چراکه صدای مردم، بخشی جدایی‌ناپذیر از سینما است.
منبع: خبرگزاری فارس
