پیام انحلال بانک آینده چه بود؟
به گزارش اقتصادنیوز، روزنامه اطلاعات نوشت:
پس از مدت های طولانی، شایعات در باره انحلال «بانک آینده» سرانجام به واقعیت پیوست و این بانک خصوصی که با تبلیغات فراوان و شعار «آینده روشن است»، سرمایه‌های هنگفتی از مردم جمع کرده و با سوء مدیریت، بدهی‌های کلانی را نیز به بار آورده بود، هفته جاری پس از حدود دو دهه فعالیت با تصمیم هیات‌عالی بانک مرکزی و با دستور مستقیم رئیس قوه قضائیه منحل شد. به این ترتیب، از پریروز، تابلوهای بانک ملی ایران جایگزین بانک‌آینده در ۲۷۰ شعبه آن در سراسر کشور شده است تا هم کارکنان و هم مشتریان این بانک بتوانند با سهولت و آرامش، عملیات بانکی خود را انجام دهند.
انحلال بانک آینده یکی از مهم‌ترین تحولات در نظام بانکی ایران در سال های اخیر به شمار می رود. این بانک که در تیرماه سال ۱۳۹۱ از طریق ادغام «بانک تات»، «موسسه اعتباری صالحین» و «موسسه اعتباری آتی» با سرمایه پایه هشت هزار میلیارد ریال شکل گرفت و به پشتوانه بیش از ۱۷ هزار سهامدار موفق شد در اسفند ۱۳۹۳ مجوز فعالیت از بانک مرکزی را دریافت کند، از دیروز به تاریخ پیوسته است.
بانک آینده در شرایطی فعالیت خود را آغاز کرد که فضای رقابتی در بازار پول ایران بسیار شدید بود و بانک‌های خصوصی جدید تلاش داشتند هر کدام سهم بیشتری از بازار را به خود اختصاص دهند. با این حال، ساختار سرمایه، مدیریت ریسک ، حکمرانی شرکتی و نوع مدیریت و سرمایه گذاری در این بانک نتوانست پیچیدگی‌های اقتصاد ایران و فشارهای ناشی از تحولات بازار سرمایه را تاب بیاورد و در نتیجه، به جای کمک به توسعه اقتصادی کشور به یکی از موتورهای تولید تورم تبدیل شده بود.
از سوی دیگر، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران نیز در سال‌های اخیر سیاست‌های سخت‌گیرانه‌ای را برای اصلاح ساختار نظام بانکی ناکارآمد دنبال کرده و درهمین چارچوب، بانک آینده در فهرست بانک‌های تحت نظارت ویژه قرار داشت. با این حال، تلاش‌های بانک مرکزی برای بهبود وضعیت بانک آینده و کاهش فاصله فاحش بین سرمایه و زیان انباشته آن به نتیجه لازم نرسید تا سرانجام هیات عالی بانک مرکزی متقاعد شود بانک آینده قابل اصلاح نیست و ناگزیر باید در فرایند «گزیر» و «انحلال مدیریت شده» قرار بگیرد.
پیامدهای اقتصادی این انحلال را می توان به پیامدهای کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت تقسیم کرد. انحلال بانک آینده در کوتاه مدت می تواند شوک روانی بر سپرده‌گذاران وارد کند، موجب بروز نوساناتی در بازار سرمایه شود و حتی به بروز مشکلات نقدینگی فوری از طریق نیاز به تأمین فوری منابع برای پرداخت سپرده‌ها و تعهدات کوتاه‌مدت منجر شود و در نتیجه، فشار بر منابع بانک مرکزی و بانک پذیرنده دارایی‌ها یعنی بانک ملی را افزایش دهد.
اما در بلندمدت، به نظر می‌رسد انحلال بانک آینده آثار و پیامدهای مثبتی بر جای بگذارد. این پیامدها را می‌توان هم در بخش «اصلاحات ساختاری و تقویت نظارت»، هم در «کاهش ریسک سیستمی» و هم «بازنگری در مجوزدهی» به بانک‌ها شاهد بود.
در زمینه «اصلاحات ساختاری و تقویت نظارت»، این انحلال به مثابه یک "درس عبرت" عمل کرده و ضرورت تقویت نظارت، شفاف‌سازی مقررات و افزایش کفایت سرمایه را در کل نظام بانکی برجسته می‌کند.
در نتیجه، این فرصت فراهم می‌شود تا قوانین سخت‌گیرانه‌تری در زمینه حاکمیت شرکتی اجرا شود. علاوه بر آن، با حذف یکی از بازیگران ناسالم، ریسک سرایت بحران به سایر نقاط نظام بانکی کاهش می‌یابد و این فرصت را در اختیار بانک مرکزی قرار می دهد تا در آینده در فرایند اعطای مجوز به بانک‌ها و مؤسسات اعتباری جدید، سختگیری بیشتری به خرج دهد و راهبردهای خروج را از همان ابتدا در مجوزها لحاظ کند.
از منظر «اعتماد عمومی و رفتار اقتصادی مردم» نیز انحلال بانک آینده حاوی پیامدها و آثار فراوانی خواهد بود. از آنجا که بانک‌ها ستون‌های اعتماد در یک سیستم اقتصادی به شمار می‌روند، انحلال یک بانک نیز مستقیماً با اعتماد عمومی سروکار دارد.از همین رو، تجربه انحلال یا ورشکستگی بانکی، واکنش‌ها ی رفتاری متفاوتی را در میان مردم ایجاد می‌کند: در میان سپرده گذاران خرد و مردم عادی که اصلی‌ترین دغدغه آن‌ها، بازگشت سپرده‌هایشان است، اگر سازوکار تسویه سریع، شفاف و کامل باشد و مثلاً تا سقف مشخصی تضمین دولتی وجود داشته باشد، اعتماد آسیب‌دیده ترمیم خواهد شد.
در غیر این صورت، مردم به سمت حفظ دارایی به شکل فیزیکی (طلا، ارز) گرایش پیدا می‌کنند و حتی در صورت بروز ناامیدی، خشم خود را به شکل اعتراض عمومی به نمایش خواهند گذاشت. خوشبختانه، بانک مرکزی با انتقال دارایی‌ها و سرمایه‌ها ی بانک آینده در قالب «انحلال مدیریت شده» به بانک ملی ایران که بزرگترین بانک دولتی کشور به شمار می‌رود، نشان داده است که از هوشمندی و درایت لازم در این زمینه برخوردار بوده و تلاش کرده است دغدغه مشتریان و سپرده گذاران را تا حد زیادی کاهش دهد.
با این حال، مساله «شفافیت» در روند مدیریت انحلال بانک آینده یک ضرورت اساسی و الزام حیاتی بوده و یک استراتژی ارتباطی قوی را می‌طلبد. دولت و بانک مرکزی بایستی به طور مداوم، مراحل تسویه، زمان‌بندی پرداخت‌ها، و تضمین‌های موجود را به اطلاع مردم برسانند تا از شکل‌گیری شایعات و بحران‌های روانی در جامعه جلوگیری شود.
در همین راستا، مسئولان بانک مرکزی، بانک ملی و مقام‌های مرتبط دولتی در سه روز گذشته با اطلاع رسانی مستمر و شفاف به مردم و مشتریان بانک آینده تلاش کرده اند تا از دغدغه‌ها و نگرانی‌ها ی آنان کاسته و از بروز هر گونه شبهه و شایعه‌ای که می‌تواند آثار سوء اجتماعی، اقتصادی و امنیتی در پی داشته باشد، بکاهند.
اولین گام اطمینان بخش در این زمینه را بانک ملی ایران برداشت که روز پنجشنبه گذشته – اول آبان- در قالب پیامکی به مشتریان بانک آینده نوشت:« با افتخار حضور شما را در خانواده بزرگ بانک ملی ایران خوش آمد عرض می‌کنیم. این بانک خود را ملزم به تداوم اجرای قراردادهای جاری شما مشتریان و ارائه انواع خدمات بانکی می‌داند.»
با این حال، به نظر می‌رسد روند اطلاع‌رسانی دقیق ، مستمر و شفاف همراه با نظارت و کنترل بر فعالیت‌ها ی شعبات واگذارشده به بانک ملی به منظوررفع نگرانی‌ها و پاسخ به سوالات مردم و مشتریان بانک آینده باید همچنان با جدیت در روزها و هفته‌ها ی آتی ادامه یابد. علاوه بر آن، کمیته ویژه‌ای متشکل از نمایندگان بانک مرکزی، دولت و قوه قضائیه به طور منظم و قابل پیش‌بینی، آخرین وضعیت روند انحلال را به آگاهی عموم برساند.
اگر این روند بخوبی انجام شود انحلال بانک آینده را می‌توان به عنوان یک فرصت تلقی کرد؛ فرصتی برای آغاز دوره‌ای جدید از شفافیت و اصلاح ساختارهای بانکی در ایران. بانک مرکزی با درس گرفتن از تجربه بانک آینده قادرخواهد بود از طریق تشدید نظارت‌ها، بهبود شفافیت مالی و افزایش مسئولیت‌پذیری مدیران بانکی، سازوکارهای پیشگیرانه‌تری به منظور جلوگیری از بحران در بانک‌ها وضع کند و تقویت اعتماد عمومی و حذف بانک‌های ناسالم را در بلندمدت به همراه آورد.
در یک نگاه، انحلال بانک آینده پیامی روشن دارد: سلامت مالی در کشور نباید فدای مصلحت‌های کوتاه‌مدت شود و مسئولان بلندپایه نظام بر حفظ وتقویت این سلامت اصرار دارند. در این راه، اصلاحات بانکی اگرچه دردناک است، اما تنها راه بازسازی اعتماد مردم، تقویت ثبات اقتصادی وکنترل تورم در کشور به شمار می‌رود. از این رو، انحلال بانک آینده را باید به عنوان یکی از گام‌ها ی جدی در جهت تقویت یک نظام بانکی پاسخگو و شفاف در ایران تلقی کرد.
