به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، کانال پاناما، یکی از حیاتیترین مسیرهای دریایی جهان که اقیانوسهای اطلس و آرام را به هم متصل میکند، اکنون با تهدیدی جدی از سوی تغییرات اقلیمی روبهروست. نتایج مطالعهای جدید که سپتامبر ۲۰۲۵ در نشریه نامههای پژوهشی ژئوفیزیک (Geophysical Research Letters) منتشر شد، نشان میدهد در صورت تداوم روند افزایش انتشار گازهای گلخانهای، کاهش بارندگی و افزایش میزان تبخیر میتواند منابع آب شیرین مورد نیاز برای عملکرد این گذرگاه مهم را بهشدت کاهش دهد.
منبع اصلی آب مورد استفاده در این کانال، دریاچه مصنوعی گاتون است که حجم چشمگیری از آب تازه را برای جابهجایی کشتیها میان دو اقیانوس تأمین میکند. براساس یافتههای پژوهش یادشده، در سناریوی انتشار بالای کربن، سطح آب این دریاچه طی ۷۵ سال آینده افت قابلتوجهی خواهد داشت. کارشناسان هشدار دادهاند که چنین تغییری میتواند نهتنها عملکرد کانال را مختل کند، بلکه دسترسی میلیونها شهروند پانامایی به آب آشامیدنی را نیز به خطر اندازد، زیرا این دریاچه منبع اصلی تأمین آب نیمی از جمعیت کشور است.
عملکرد کانال پاناما به مقادیر عظیمی از آب نیاز دارد. در جریان عبور کامل هر کشتی از شش آببند کانال حدود ۵۰ میلیون گالن، معادل ۱۹۰ میلیون لیتر آب مصرف میشود. اداره کانال پاناما (ACP) اعلام کرده است که این مجموعه روزانه نزدیک به ۲.۵ برابر مصرف آب شهر نیویورک، آب مصرف میکند. با توجه به ساختار طراحی کانال، هر بار بالا یا پایین بردن کشتیها بخشی از ذخیره آب دریاچه را آزاد و از دسترس خارج میکند.
در دهه گذشته دو دوره خشکسالی شدید رخ داده است. در سال ۲۰۱۶ سطح آب دریاچه گاتون به پایینترین حد تاریخی خود رسید و محدودیتهایی برای عبور کشتیها اعمال شد. خشکسالی دیگری در اواخر ۲۰۲۳ و اوایل ۲۰۲۴ نیز مشکلات مشابهی ایجاد کرد و موجب شد اداره کانال بار دیگر تردد کشتیها را محدود کند.
مطالعه جدید نشان میدهد اگر روند کنونی انتشار گازهای گلخانهای ادامه پیدا کند، چنین شرایطی میتواند تا پایان قرن به اتفاقی عادی تبدیل شود. براساس مدلسازی انجامشده، در بدترین سناریوی اقلیمی احتمال کاهش سطح آب تا اندازه حداقل سال ۲۰۱۶ یا کمتر، دو برابر خواهد شد و از ۲.۵ درصد به ۵ درصد در هر سال میرسد.
میان میزان گرمایش جهانی و کاهش بارندگی در پاناما رابطه مستقیم وجود دارد. هرچه دمای سطح زمین بالاتر میرود، میزان بارش در فصل مرطوب کاهش پیدا میکند و تبخیر آب از سطح دریاچه گاتون نیز بیشتر میشود. پژوهشگران همچنین دریافتهاند که افزایش دمای آبهای اقیانوس آرام عامل اصلی کاهش بارش در این منطقه است. با این حال بهدلیل ارتباط پدیده گرمایش اقیانوسی با چرخههای طبیعی ال نینو El Niño و نوسان جنوبی، هنوز تأثیر دقیق تغییرات اقلیمی بر این الگوها مشخص نیست.
با وجود نتایج هشداردهنده این بررسی، کارشناسان محلی نسبت به تفسیر مستقیم دادهها با احتیاط برخورد میکنند. سه دهه بررسی الگوهای بارش در این کشور نشان میدهد تغییرپذیری طبیعی اقلیم در پاناما بسیار بالاست و نمیتوان هر تغییر مشاهدهشدهای را بهطور مستقیم به تغییرات اقلیمی نسبت داد. از سوی دیگر تصمیمات مدیریتی اداره کانال همچون محدود کردن عبور کشتیها یا انتقال بخشی از محمولهها از طریق خطآهن موازی در دورههای خشکسالی نیز تأثیر زیادی بر سطح آب دریاچه دارد.
با این وجود اداره کانال پاناما برای افزایش ظرفیت ذخیره آب، اجرای پروژهای بزرگ را در غرب دریاچه گاتون آغاز کرده است. این طرح شامل ساخت یک دریاچه مصنوعی جدید در نزدیکی رودخانه است که هزینهای معادل ۱.۵ میلیارد دلار خواهد داشت و پیشبینی میشود تکمیل آن حدود ۱۰ سال زمان ببرد. هدف از اجرای این پروژه، تقویت سامانه تأمین آب کانال پاناما و تأمین نیازهای رو به رشد منطقه کلانشهری پاناما سیتی عنوان شده است.
پژوهش تازه تصویری نگرانکننده از آینده یکی از مهمترین مسیرهای تجاری جهان ارائه میدهد. اگر گرمایش جهانی مهار نشود، کاهش بارشهای استوایی و افت سطح آب میتواند توان عبور کشتیها از کانال را محدود و مسیر حیاتی حملونقل و تجارت دریایی میان دو اقیانوس را با اختلال جدی روبهرو کند؛ موضوعی که پیامدهای آن فراتر از مرزهای پاناما، سراسر اقتصاد جهانی را تحت تأثیر قرار خواهد داد.
