وزن کشی سیاسی در مجلس؛ وزیر اقتصاد می‌ماند یا می‌رود؟
رویداد ۲۴ | علیرضا کیانپور: چندساعتی بیشتر تا برگزاری نخستین نشست علنی هفته جاری باقی نمانده و این، یعنی تا چند ساعت دیگر، وزیر اقتصاد همراه با رئیس‌جمهور و شماری از دیگر اعضای دولت خود را به صحن علنی مجلس می‌رسانند تا شاهد برگزاری نخستین جلسه استیضاح یکی از اعضای دولت چهاردهم باشند. استیضاحی که تا همین چند هفته پیش، حتی برخی از نمایندگان مجلس هم چندان امیدی به اینکه در صحن علنی مجلس مطرح شود، نداشتند و می‌گفتند هیچ بعید نیست ظرف چند روز همین حدود ۷۰ نماینده عمدتاً اصولگرای متقاضی استیضاح عبدالناصر همتی نیز امضایشان را پس بگیرند و از تلاش برای برکنار کردن وزیر اقتصاد دولت پزشکیان منصرف شوند. اما با گذشت زمان نه‌تنها شاهد کاهش امضا‌های این طرح استیضاح نبودیم، بلکه حتی همین چند ساعت پیش هم اخباری درخصوص به نتیجه رسیدن آخرین تلاش‌های طراحان استیضاح برای همراه کردن شمار بیشتری از نمایندگان روی خروجی خبرگزاری‌ها رفت.
شمار نهایی استیضاح‌کنندگان
نمایندگان متقاضی استیضاح عبدالناصر همتی ابتدا بسیار اندک بود، اما چند روز یازدهم دی‌ماه و زمانی که این طرح استیضاح در سامانه مجلس بارگذاری شد، اوضاع کم‌کم تغییر کرد. تحولی که باعث شد ظرف حدود یک هفته، بنابر آنچه یکشنبه ۱۶ دی‌ماه روی خروجی منابع خبری رفت، شمار امضاکنندگان طرح استیضاح همتی به عدد ۷۵ رسید.
اما این هم پایان روند افزایش شمار امضا‌های طرح استیضاح همتی و استقبال روزافزون نمایندگان برای همراهی بیشتر با استیضاح‌کنندگان نبود. چنان‌که وقتی در نخستین روز اسفندماه، هیات رئیسه مجلس از اعلام وصول این طرح استیضاح خبر داد، شمار امضاکنندگان آن به ۹۱ نفر رسیده بود.
چندروزی از اعلام وصول طرح استیضاح همتی که گذشت، درحالی که وزیر اقتصاد رسماً رایزنی‌ها و لابی‌هایش را با نمایندگان آغاز کرده بود تا مگر برخی از آنان را از همراهی با این طرح استیضاح منصرف کند، خبرگزاری فارس در خبری از افزایش شمار متقاضیان استیضاح خبر داد و نوشت که ۱۱۰ نفر از نمایندگان، پای طرح استیضاح همتی را امضاء کرده‌اند.
این روند، اما باز هم به سود متقاضیان استیضاح و به زیان عبدالناصر همتی ادامه یافت و کار به جایی رسید که عصر دیروز، در شرایطی که چند ساعتی بیشتر تا آغاز جلسه استیضاح همتی باقی نمانده بود، ابتدا علی‌اصغر نخعی‌راد که از جمله نمایندگان اصولگرای پایتخت در مجلس دوازدهم است، در یک اظهارنظر مطبوعاتی مدعی شد که شمار استیضاح‌کنندگان از ۱۱۰ نفر نیز فراتر رفته و به ۱۱۴ نفر رسیده و ساعتی بعد، حسینعلی حاجی‌دلیگانی که برخی از رسانه‌ها از او به‌عنوان طراح اصلی یا دست‌کم یکی از چهره‌های اصلی این طرح استیضاح نام می‌برند، در خبری که جهت انتشار در اختیار خبرگزاری فارس قرار داد، از افزایش بیش از پیش شمار متقاضیان استیضاح خبر داد و گفت که دست‌کم ۱۱۶ نفر از نمایندگان مجلس پای طرح استیضاح همتی را امضاء کرده‌اند
محور‌های ۱۰ گانه استیضاح همتی
طرح استیضاح عبدالناصر همتی وزیر امور اقتصاد و دارایی با ۱۰ محور تهیه و در در سامانه مجلس بارگذاری شد. اما در ادامه برخی از نمایندگان مجلس با استناد به موارد ده‌گانه‌ای که به‌عنوان ۱۰ محور اصلی این طرح استیضاح مطرح شده، تاکید کردند که همتی عملاً به دلیل مشکلاتی در معرض استیضاح قرار گرفته که مشکلات ساختاری نظام اقتصادی ایران هستند و درمورد اغلب آنها، او نه تصمیم‌گیر بوده و نه طبیعتاً مقصر بروز وضعیت نامساعد کنونی. این درحالی است که بنابر آنچه به‌عنوان برخی از مهمترین موارد این محور‌های ده‌گانه در فضای رسانه‌ای دست به دست می‌شود، موضوعاتی مانند «مدیریت بازار ارز و سکه»، «کاهش ارزش پول ملی»، «هدایت نقدینگی به سمت تولید»، «وابستگی قیمت کالا‌های اساسی به نرخ ارز» و «اصلاح نظام بانکداری» از مهمترین محور‌های طرح استیضاح وزیر اقتصاد و دارایی هستند.
حمایت تمام قد رئیس‌جمهور از وزیر اقتصاد
مسعود پزشکیان از همان روزی که طرح استیضاح وزیر اقتصاد توسط هیات رئیسه مجلس اعلام وصول شد، سعی کرده به‌نحوی نمایندگان را اقناع کند که استیضاح همتی هدف آنان را که در ساماندهی اوضاع نابه‌سامان اقتصادی مملکت محقق نخواهد کرد. هرچند او نیز می‌داند که دست‌کم برخی از این نمایندگان متقاضی استیضاح، اهداف دیگری را دنبال می‌کنند و در شرایطی بر استیضاح همتی اصرار دارند که خودشان هم می‌دانند که با برکناری وزیر اقتصاد و آمدن فردی دیگر بجای او، تغییری نه در اوضاع نابه‌سامان بازار ارز ایجاد می‌شود، نه بهبودی در وضعیت ارزش پول ملی حاصل می‌شود و نه نظام بانکداری کشور اصلاح خواهد شد.
با این همه، اما پزشکیان نه‌تنها در ۲ دهه گذشته همواره در مجلس حضور داشته، بلکه تا همین ماه‌های آغازین سال جاری نیز عضوی از مجلس کنونی بوده و به‌ویژه از آن‌جا که با نمایندگانی که حالا عزمشان را برای برکنار کردن وزیر اقتصاد دولتش جزم کرده‌اند، همکار بوده، خوب می‌داند که اگر می‌خواهد جلوی استیضاح همتی را بگیرد، اولاً باید زبان گشوده و با نمایندگان صحبت کند و ثانیاً با زبانی با آنان هم‌کلام شود که آنان می‌پسندند و رویشان تاثیر می‌گذارد.
به همین دلیل نیز رئیس‌جمهور درحالی که تا پیش از اعلام وصول استیضاح وزیر اقتصاد، به هیچ عنوان درباره آن اظهارنظر نمی‌کرد، بلافاصله پس از اعلام وصول این طرح استیضاح در جریان نشست علنی روز یکم اسفندماه، راهی وزارت اقتصاد شد و علناً از وزیر خود دفاع کرد. پزشکیان همچنین در ادامه زمینه دیدار با شماری از نمایندگان مجلس ازجمله اعضای مجمع نمایندگان استان همدان را فراهم کرد و دیروز هم در چند نوبت به‌طور مستقیم و غیرمستقیم در این رابطه اظهارنظر کرد.
دفاعیه پزشکیان در تحریریه ایرنا
رئیس‌جمهور که روز گذشته به فاصله تنها یک روز مانده به برگزاری جلسه استیضاح وزیر اقتصاد، به محل ساختمان خبرگزاری جمهوری اسلامی رفته بود تا با حضور در تحریریه ایرنا، از نزدیک در جریان جزئیات فعالیت‌های خبرگزاری دولت قرار گیرد، در بخشی از صحبت‌هایش در ایرنا درباره استیضاح وزیر اقتصاد نیز اظهارنظر کرد و تلاش نمایندگان برای استیضاح همتی را مصداق «دعوا‌های مقام‌ها و دستگاه‌ها با یکدیگر» دانست.
او با تاکیدبر اینکه «نباید دعوا کنیم»، گفت: «این روندی که در مدیریت اقتصاد کشور وجود دارد، در عرض ۶ ماه، یک یا دو سال به این سادگی درست‌شدنی نیست، برای همین می‌گویم کارشناسان بنشینند و دنبال راه‌حل باشند، در این رابطه حل یک مشکل ساده یک زمان موردنیاز را طلب می‌کند، حال آن‌که اگر درست تصمیم بگیریم و درست هم اجرا کنیم، زمان می‌طلبد؛ حال آن‌که ۶ ماه فرصتی کافی برای ارزیابی یک وزیر آن هم وزیر اقتصاد نیست.»
رئیس‌جمهور که در روز‌های گذشته نیز در دفاع از عملکرد همتی، از این مهم پرده برداشته بود که وزیر اقتصاد صرفاً مجری مصوباتی است که با حضور نمایندگان قوای سه‌گانه در شورای‌عالی هماهنگی اقتصادی سران سه قوه به تصویب می‌رسد، دیروز بار دیگر به این مهم اشاره کرد و گفت: «بسیاری از تصمیم‌هایی که در موضوعات مختلف اتخاذ کرده‌ایم، با هماهنگی و همفکری سران قوا بوده است. امروز شاهدیم که کشور را در شدیدترین تحریم‌ها قرار می‌دهند؛ به‌جای اینکه اطلاع‌رسانی کنیم و بگوییم که این فشار و این مشکلات، به‌خاطر آن تحریم‌ها و رفتارهاست، می‌گوییم فلانی (وزیر اقتصاد) مقصر است که این اتفاق رخ داده است!»
پزشکیان همچنین با طرح این پرسش که اگر آن فلانی را بردارند، مشکل حل می‌شود؟، گفت: «بنده اعلام می‌کنم غیرممکن است با این کار‌ها مشکل اقتصاد حل شود؛ مشکل اقتصاد راه‌حل علمی دارد و وحدت و انسجام داخلی را طلب می‌کند، به اضافه اینکه ما در قبال یک‌سری از مسائل باید رفتار خودمان را اصلاح کنیم.» رئیس‌جمهور سپس نمایندگان مجلس را خطاب قرار داد و گفت: «من از نمایندگان محترم می‌خواهیم همراهی کنند، رئیس مجلس و رئیس قوه قضاییه انصافاً تعامل خیلی خوبی با ما داشته‌اند. امیدواریم که نمایندگان محترم نیز یک مقداری همراهی خودشان را بیشتر کنند تا برای حل این مشکل گام‌های اساسی برداشته شود، اگر راه‌حلی وجود دارد که ما اجرا نکردیم، بیان کنند تا ما در جلسه سران قوا تصویب و اجرا کنیم؛ نه اینکه یک‌دفعه بگویند این مشکل است و دنبال مقصر بگردند که فلانی مقصر است، من می‌گویم فلانی تقصیر ندارد، اگه تقصیری هست، مال همه ماست.»
چه کسانی دنبال مقصرند؟!
گفتیم شمار متقاضیان استیضاح همتی پیوسته درحال افزایش است. اما این واقعیتی غیرقابل‌انکار است که چه شمار امضاکنندگان ۷۵ یا ۹۰ نفر باشد، چه ١١٠ نفر و چه حتی ١١٤ یا ۱۱۶ نفر، حلقه‌ای متشکل از حدود ١٥ تا ٢٠ نماینده مجلس این پروژه را مدیریت می‌کنند. نمایندگانی که ازقضا همگی از چهره‌های شاخص جبهه پایداری هستند.
نمایندگانی همچون حمید رسایی، مهدی کوچک‌زاده، قاسم روان‌بخش و مرتضی آقاتهرانی که کنار چهره‌های جوان‌تر جبهه پایداری همچون امیرحسین ثابتی، امیرحسین بانکی‌پور، میثم ظهوریان، سیدمرتضی محمودی، روح‌الله ایزدخواه و ابوالقاسم جراره یا سمیه رفیعی و فاطمه محمدبیگی که از زنان منتسب‌به این جریان سیاسی هستند، این پروژه را دنبال می‌کنند. البته در این فهرست، اسامی چهره‌های کهنه‌کارتر این جریان همچون حسینعلی حاجی‌دلیگانی که از او به‌عنوان طراح اصلی این طرح استیضاح نیز نام برده شده و نصرالله پژمانفر نیز به چشم می‌خورد.
راه دشوار همتی برای حفظ کرسی وزارت
اگر آنچه خبرگزاری فارس ساعاتی پیش به نقل از حسینعلی حاجی‌دلیگانی روی خروجی خود فرستاده و مدعی است که شمار متقاضیان استیضاح همتی به ۱۱۶ نفر رسیده، یعنی هنوز روشن نیست ۱۷۰ نماینده دیگر مجلس چه نظری درباره این طرح استیضاح دارند. چه آن‌که از مجموع ۲۹۰ نماینده‌ای که در هر دوره مجلس کرسی‌های پارلمان را تصاحب می‌کنند، ۴ نفر یعنی مسعود پزشکیان، غلامرضا نوری قزلجه، احمد دنیامالی و عبدالکریم حسین‌زاده به‌دلیل حضور در دولت از این جمع خارج شده و در حال حاضر مجلس دوازدهم متشکل از ۲۸۶ نماینده است. ۲۸۶ نماینده‌ای که اگر ۱۴۴ نفرشان بار دیگر به همتی رای‌اعتماد بدهند، نقشه پایداری‌های پارلمان برای استیضاح و برکناری همتی نقش بر آب می‌شود.
با این همه مشکل بزرگتر از این حرف‌هاست. چراکه هرگز تمامی ۲۹۰ نماینده مجلس {در این مورد بخوانید ۲۸۶ نماینده مجلس} در جلسات استیضاح حاضر نمی‌شوند. حال آن‌که طبیعتاً بعید است غایبان جلسه فردا، از جمله آن ۱۱۶ نماینده‌ای باشند که متقاضی استیضاح وزیر اقتصاد هستند و درنتیجه فردا، برایشان یک روز کاری مهم است. هرچند هستند نمایندگانی که با استفاده از یک ترفند خاص، به رغم آن‌که به دلایل جناحی با یک طرح استیضاح همراهی کرده‌اند، در روز موعود، به بهانه‌هایی از حضور در صحن خودداری می‌کنند تا با رای ندادن به استیضاح وزیر، در عمل به سود او عمل کرده باشند.
به هر روی آنچه حالا باتوجه به شمار بالای متقاضیان استیضاح همتی مهم است، این است که کار برای او و رئیس‌جمهور در ساعات آینده، بسیار دشوار خواهد بود. با این حساب، باید منتظر بمانیم تا روشن شود بالاخره پزشکیان و همتی از این نشست علنی سربلند خارج می‌شوند یا پایداری‌های پارلمان!
