به گزارش همشهری آنلاین، آیا تا به حال هنگام نشستن طولانی‌مدت یا پس از زمین خوردن، در ناحیه پایین ستون فقرات احساس درد کرده‌اید؟ این درد ممکن است مربوط به دنبالچه باشد.
درد دنبالچه یا کوکسیدینی (Coccydynia) یکی از مشکلات کمتر شناخته‌شده اما نسبتاً رایج است که می‌تواند کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. درک درست از اینکه درد دنبالچه چیست و چگونه درمان می‌شود، می‌تواند در تسکین آن بسیار مؤثر باشد.
دنبالچه چیست و چرا درد می‌گیرد؟
دنبالچه یا استخوان خاجی انتهایی‌ترین بخش ستون فقرات است که از سه تا پنج مهره به‌هم‌چسبیده تشکیل شده و نقش مهمی در ثبات بدن، توزیع وزن هنگام نشستن و اتصال عضلات و رباط‌های لگنی دارد. درد دنبالچه معمولاً به دلیل التهاب، آسیب یا فشار مداوم به این ناحیه ایجاد می‌شود و اغلب هنگام نشستن یا برخاستن تشدید می‌شود.
شناخت این درد اهمیت زیادی دارد؛ چرا که تشخیص اشتباه یا بی‌توجهی به آن ممکن است منجر به مزمن شدن علائم، دردهای ثانویه در ناحیه لگن و محدودیت در انجام فعالیت‌های روزمره شود.
علائم درد دنبالچه
درد دنبالچه می‌تواند به‌صورت ناگهانی یا تدریجی بروز کند و معمولاً با علائم زیر همراه است:
• درد در پایین‌ترین بخش ستون فقرات: به‌ویژه هنگام نشستن یا تغییر وضعیت؛
• احساس فشار یا تیر کشیدن: در حالت نشسته یا هنگام برخاستن؛
• افزایش درد هنگام نشستن طولانی‌مدت یا بر روی سطح سخت؛
• درد هنگام اجابت مزاج یا رابطه جنسی (در موارد خاص)؛
• حساسیت به لمس در ناحیه دنبالچه؛
• احساس خشکی یا گرفتگی در ناحیه کمر یا باسن در کنار درد دنبالچه.
در برخی موارد، درد ممکن است به باسن، ران‌ها یا حتی ناحیه کشاله ران نیز کشیده شود. شدت درد از یک ناراحتی خفیف تا دردی مزمن و ناتوان‌کننده متغیر است.
بیشتر بخوانید: آشنایی با توصیه‌هایی برای ترمیم شکستگی استخوان دنبالچه
دلایل بروز درد دنبالچه
عوامل مختلفی می‌توانند باعث درد در ناحیه دنبالچه شوند، از جمله:
• آسیب مستقیم: زمین خوردن روی باسن یا ضربه به ناحیه دنبالچه از رایج‌ترین علل این درد است.
• نشستن طولانی‌مدت روی سطوح سخت یا نادرست: به‌ویژه در افرادی که پشت‌میزنشین هستند یا از صندلی‌های غیراستاندارد استفاده می‌کنند.
• زایمان طبیعی سخت یا مکرر: فشار زیاد به لگن می‌تواند باعث جابجایی یا التهاب دنبالچه شود.
• التهاب مزمن مفاصل دنبالچه: در نتیجه فشارهای مکرر یا اختلالات ساختاری.
• مشکلات ساختاری ستون فقرات: مانند انحراف یا ناپایداری دنبالچه.
• اضافه‌وزن یا لاغری شدید: هر دو حالت می‌توانند فشار نامتعادلی بر دنبالچه وارد کنند.
• عفونت، کیست یا تومور در ناحیه لگن: اگرچه نادر، اما باید در نظر گرفته شوند.
• اضطراب، استرس یا تنش‌های عضلانی: استرس ممکن است به‌صورت غیرمستقیم باعث تشدید درد شوند.
بیشتر بخوانید: انواع و رایج ترین علت کمر درد چیست
روش‌های درمان درد دنبالچه
درمان درد دنبالچه بسته به شدت و علت آن متفاوت است. بیشتر موارد با روش‌های غیرتهاجمی بهبود می‌یابند، اما در برخی موارد مزمن یا شدید، نیاز به درمان تخصصی‌تر وجود دارد.
درمان‌های خانگی و اولیه
• استفاده از بالشت طبی دنبالچه‌ای (Donut cushion): برای کاهش فشار هنگام نشستن.
• کمپرس گرم یا سرد: کمپرس گرم به کاهش گرفتگی عضلانی کمک می‌کند، در حالی که کمپرس سرد می‌تواند التهاب را کاهش دهد.
• مصرف داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی (NSAIDs): مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن برای کاهش درد و التهاب.
• اصلاح نحوه نشستن: استفاده از صندلی با تکیه‌گاه مناسب و اجتناب از نشستن طولانی‌مدت.
بیشتر بخوانید: درمان کمردرد بدون جراحی
درمان‌های فیزیوتراپی و تخصصی
• تمرینات فیزیوتراپی: شامل حرکات کششی لگن، کمر و عضلات کف لگن برای کاهش تنش و اصلاح وضعیت بدن؛
• تحریک الکتریکی عضلات (TENS): برای کاهش دردهای مزمن؛
• ماساژ درمانی یا تکنیک‌های مانوآل تراپی: توسط متخصص برای آزادسازی عضلات اطراف دنبالچه؛
• تزریق داروی بی‌حسی یا کورتیکواستروئید: برای موارد مقاوم به درمان‌های اولیه؛
• طب سوزنی: برخی افراد کاهش درد قابل‌توجهی را تجربه می‌کنند؛
• درمان روان‌شناختی: در مواردی که استرس و اضطراب در تشدید درد نقش دارند.
بیشتر بخوانید: مراقبت‌های دیسک کمر و نکات مهم برای کسانی که دیسک کمر دارند
جراحی در موارد خاص
جراحی برداشت دنبالچه (Coccygectomy) فقط زمانی توصیه می‌شود که همه روش‌های دیگر شکست خورده باشند و فرد دچار درد مزمن ناتوان‌کننده باشد. این جراحی با وجود نادر بودن، در برخی موارد موفقیت‌آمیز بوده است.
اقدامات مراقبتی روزانه برای کاهش درد
برای مدیریت بهتر درد دنبالچه در خانه می‌توانید از اقدامات زیر استفاده کنید:
• استفاده از بالشت حلقه‌ای یا U شکل هنگام نشستن؛
• اجتناب از نشستن‌های طولانی‌مدت یا ایستادن ثابت؛
• برخاستن و راه رفتن هر ۳۰ تا ۶۰ دقیقه یک بار در محل کار یا منزل؛
• اعمال کمپرس گرم یا سرد به ناحیه دردناک روزی چند بار؛
• انجام تمرینات ملایم کششی روزانه مخصوص لگن و پایین‌تنه؛
• حفظ وزن مناسب با تغذیه سالم و ورزش منظم؛
• نوشیدن آب کافی برای جلوگیری از یبوست که فشار بیشتری بر دنبالچه وارد می‌کند؛
• پرهیز از پوشیدن لباس‌های تنگ در ناحیه لگن.
بیشتر بخوانید: بیرون‌زدگی و پارگی دیسک بین‌مهره‌ای چیست؟
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر درد دنبالچه بیش از چند هفته ادامه یافت یا با درمان‌های خانگی بهبود نیافت، باید به پزشک مراجعه کرد. علائم هشداردهنده عبارتند از:
• درد شدید و مداوم حتی در حالت استراحت؛
• تب یا علائم عفونت مثل قرمزی و تورم؛
• بی‌حسی یا گزگز در ناحیه پاها یا لگن؛
• مشکلات در کنترل ادرار یا مدفوع؛
• سابقه سرطان یا کاهش وزن بی‌دلیل؛
• درد همراه با تغییر شکل ظاهری در ناحیه دنبالچه یا تورم موضعی.
تشخیص به‌موقع توسط پزشک متخصص ارتوپد یا فیزیوتراپیست می‌تواند درمان مؤثرتر و سریع‌تری را فراهم کند.
راهکاری برای نشستن بدون درد
اگر شما هم از درد دنبالچه رنج می‌برید، بدانید که با رعایت چند نکته ساده می‌توانید آن را کنترل کنید:
• همیشه از بالشت‌های مخصوص دنبالچه هنگام نشستن استفاده کنید.
• از صندلی‌هایی با پشتی استاندارد و ارتفاع مناسب استفاده کنید.
• در محیط کار، برنامه‌ریزی برای وقفه‌های حرکتی کوتاه‌مدت داشته باشید.
• تمرینات روزانه و حرکات کششی را در روتین زندگی بگنجانید.
• از نشستن روی زمین یا سطوح سخت بدون محافظ پرهیز کنید.
اگرچه این مشکل می‌تواند آزاردهنده باشد، اما اغلب با مدیریت مناسب و توجه به نکات مراقبتی، قابل کنترل و درمان است.
