مقابله با جنگ رسانه‌ای در بحران‌های نظامی

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو - یادداشت آلاتوحیدی، وقتی جنگ از مرز‌های فیزیکی فراتر می‌رود و به فضای مجازی و رسانه‌ها کشیده می‌شود، سلاح اصلی ما نه تفنگ، بلکه «سواد رسانه‌ای» و انتخاب هوشمندانه اطلاعات است. پیروزی در گرو عدم اشتراک‌گذاری شایعات، حفظ وحدت ملی، و همکاری با نهاد‌های رسمی است.

لحظاتی در زندگی هست که دنیایمان به هم می‌ریزد. روز‌هایی که به ناگاه، آرامش می‌شکند و صدای جنگ، همه‌جا می‌پیچد. در چنین لحظاتی، وقتی جنگ تنها در میدان‌های نبرد نیست و به فضا‌های دیگری، مثل رسانه‌ها و صفحه‌های گوشی‌هایمان کشیده می‌شود، ما باید توانایی تشخیص حقیقت از دروغ، واقعیت از شایعه، و صلح از آشوب را داشته باشیم. جنگ امروز نه فقط با سربازان، بلکه با کلمات و تصاویری که از گوشه و کنار جهان به سوی ما روانه می‌شود، جریان دارد. در این جنگ رسانه‌ای، محافظت از خود و اطرافیان تنها به تیر و تفنگ وابسته نیست، بلکه به مراقبتی دقیق و هوشیارانه از اطلاعات و اخبار است.

این روزها، مردم در حالی که درگیر درد‌های فیزیکی و روانی جنگ هستند، باید از خود در برابر حملات رسانه‌ای دشمن نیز محافظت کنند. هر تصویری که می‌بینیم، هر پیامی که می‌خوانیم، و هر خبری که می‌شنویم، می‌تواند ما را به سمتی هدایت کند که دشمن می‌خواهد. دشمن در تلاش است تا از شکاف‌های رسانه‌ای به نفع خود استفاده کند، تا با تکثیر اخبار دروغ و ایجاد تفرقه، مردم را از مسیر درست منحرف کند. در این شرایط بحرانی، اهمیت آنچه می‌خوانیم، می‌بینیم و می‌شنویم بیش از هر زمان دیگری است.

۱. انتخاب دقیق منابع خبری:

در چنین شرایطی، درست مانند انتخاب مسیری امن در دل طوفان، باید انتخاب منابع خبری‌مان را با دقت انجام دهیم. در زمان جنگ، هر لحظه می‌تواند پر از اطلاعات غلط و نادرست باشد. رسانه‌ها، هم از داخل و هم از خارج، اخبار و تصاویر را به سرعت منتشر می‌کنند. اما کدام یک از این اخبار حقیقت دارد؟ کدام یک از این تصاویر واقعی است و کدام یک فقط تلاشی است برای بی‌اعتماد کردن ما؟ در این مسیر پر پیچ و خم، تنها به منابع رسمی و معتبر اعتماد کنید. خبرگزاری‌های داخلی، صدا و سیما، و نهاد‌های دولتی منابعی هستند که در این بحران، بیشتر از هر کسی به دنبال حفظ سلامت روانی و امنیت مردم هستند. هر چیزی که از جایی غیررسمی می‌رسد، نیاز به بررسی دقیق دارد.

۲. مقابله با جنگ روانی دشمن:

اگر دشمن در میدان نبرد شکست بخورد، به راحتی به جبهه رسانه‌ای پناه می‌برد. رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی به ابزاری تبدیل می‌شوند که دشمن از آن برای انتشار شایعات و اخبار غلط استفاده می‌کند. هدف دشمن، به هم ریختن ذهن و روحیه مردم است. در این شرایط، جنگ روانی دشمن می‌تواند حتی از گلوله و بمب‌ها خطرناک‌تر باشد. شایعات، اخبار نادرست و تصاویر تحریف‌شده می‌تواند تاثیرات بسیار عمیقی بر روی روحیه مردم بگذارد و در نهایت به گسست اجتماعی منجر شود. بنابراین، در برابر هر خبری که می‌رسد باید هوشیار بود. نباید به راحتی فریب خورد. باید همیشه در جست‌وجوی حقیقت بود و تنها از منابع تاییدشده استفاده کرد.

۳. مراقبت از روح و روان کودکان:

در چنین شرایطی، هیچ‌چیز به اندازه آسیب روانی به کودکان، ما را نگران نمی‌کند. کودکان هنوز قادر به پردازش عمق بحران‌ها و جنگ‌ها نیستند. تصاویر و فیلم‌هایی که از بمباران‌ها و آسیب‌دیدگان منتشر می‌شود، می‌تواند برای آنها آسیب‌های روانی جبران‌ناپذیری ایجاد کند. این کودکان باید در دنیای امن و آرامی زندگی کنند، نه در دنیایی که پر از ترس و اضطراب باشد. والدین و مسئولین باید مراقب باشند که این کودکان از دنیای پر از خشونت و ناامیدی دور بمانند. در کنار آنها، باید محیطی ایجاد کرد که به آنها احساس امنیت بدهد، و هرگونه تصویر و فیلمی که می‌تواند ذهنشان را آشفته کند، باید از دسترس آنها دور نگه داشته شود.

۴. عدم انتشار تصاویر آسیب‌دیدگان:

تصاویر جنگ، چه تصاویری از ویرانی‌ها و چه تصاویر از افراد آسیب‌دیده، باید با دقت و مسئولیت به اشتراک گذاشته شوند. در حالی که این تصاویر ممکن است احساسات ما را تحریک کند و حتی ممکن است باعث ایجاد همبستگی و اراده در دفاع از کشور شود، باید بدانیم که این تصاویر می‌تواند به دست دشمن بیفتد و به ابزاری برای نقض امنیت ما تبدیل شود. دشمن می‌تواند از هر تصویر و ویدیویی برای جمع‌آوری اطلاعات ارزشمند استفاده کند. پس در این لحظات حساس، بهترین تصمیم این است که از ثبت و انتشار تصاویر از مناطق آسیب‌دیده و زخمی پرهیز کنیم. این‌گونه ما به جلوگیری از گسست اطلاعاتی و نفوذ دشمن کمک کرده‌ایم.

۵. شایعات را جدی نگیرید:

در جنگ، شایعات بیشتر از همیشه قدرت دارند. یک شایعه، می‌تواند مانند یک آتش زیر خاکستر، آرام آرام

به آتش بیفتد و گسترش یابد. دشمن به خوبی از این قدرت شایعات آگاه است و آن را به عنوان یکی از ابزار‌های جنگی خود به کار می‌برد. هر خبری که بدون منبع معتبر منتشر می‌شود، باید با تردید نگاه کرد. اگر خبری به سرعت در میان مردم دست به دست می‌شود و نگرانی ایجاد می‌کند، این ممکن است دقیقا همان چیزی باشد که دشمن به دنبال آن است. در چنین شرایطی، تنها باید به منابع معتبر و رسمی اتکا کنیم.

۶. دقت در استفاده از شبکه‌های اجتماعی:

شبکه‌های اجتماعی، هرچند می‌توانند به عنوان ابزاری برای ارتباط و حمایت در شرایط جنگی عمل کنند، اما همزمان می‌توانند خطرناک باشند. بسیاری از افراد، بدون بررسی صحت اطلاعات، اخبار و تصاویر را منتشر می‌کنند. این امر به راحتی می‌تواند به انتشار اخبار نادرست و شایعات منجر شود. به همین دلیل، باید به شدت مراقب باشیم که هیچگونه اطلاعات حساس یا تصاویری از مناطق آسیب‌دیده را بدون دقت منتشر نکنیم. شبکه‌های اجتماعی، ابزار بسیار قدرتمندی هستند، اما باید از آنها به‌صورت مسئولانه استفاده کرد.

۷. حفاظت از اطلاعات شخصی:

در زمان جنگ، یکی از نکات حیاتی که ممکن است نادیده گرفته شود، حفاظت از اطلاعات شخصی است. دشمن ممکن است از طریق فضای مجازی و رسانه‌ها، به دنبال کسب اطلاعات شخصی و موقعیت جغرافیایی افراد باشد. هرگونه انتشار اطلاعات شخصی، مثل مکان‌های زندگی، شماره تلفن یا تصاویر خاص، می‌تواند شما و اطرافیان‌تان را در معرض خطر قرار دهد. به همین دلیل، در چنین شرایطی باید از اشتراک‌گذاری هرگونه اطلاعات شخصی در رسانه‌ها، به‌ویژه در شبکه‌های اجتماعی، پرهیز کرد.

۸. یادآوری اهمیت وحدت ملی:

در این شرایط بحرانی، رسانه‌ها باید فضایی را ایجاد کنند که مردم احساس همبستگی و اتحاد کنند. رسانه‌ها و افراد باید با نشر اخبار صحیح و مثبت، روحیه‌ی جمعی و همبستگی مردم را تقویت کنند. اختلافات و تفرقه در زمان جنگ نه تنها آسیب‌زننده است، بلکه می‌تواند به راحتی به ابزار دست دشمن تبدیل شود. بنابراین، در این روز‌ها بیش از هر زمان دیگری، باید مراقب باشیم که همبستگی ملی‌مان را حفظ کنیم و از نشر اخبار یا تصاویری که می‌تواند باعث تفرقه شود، جلوگیری کنیم.

۹. همکاری با نهاد‌های رسمی و رسانه‌های تاییدشده:

در این شرایط بحرانی، یکی از مهم‌ترین کار‌هایی که باید انجام دهیم، پیوستن به یک جبهه مشترک است. این جبهه، جبهه رسانه‌های رسمی و نهاد‌های امنیتی کشور است. این نهاد‌ها هستند که در کنار حفاظت از کشور، مسئول حفظ آرامش روانی مردم نیز هستند. به همین دلیل، در مواقع حساس، بهتر است از آنها پیروی کنیم و اخبار خود را تنها از این منابع دریافت کنیم. این‌گونه از انتشار اطلاعات غلط و تأثیرات منفی آن بر روحیه عمومی جلوگیری می‌کنیم.

جنگ، امروز بیش از هر زمان دیگری، در فضای رسانه‌ها و ذهن‌های مردم در جریان است. در این جنگ، ما نه تنها باید از خاک و جانمان دفاع کنیم، بلکه باید از ذهن و روح خود نیز محافظت کنیم. رسانه‌ها، در کنار گلوله‌ها، می‌توانند سلاح‌هایی باشند که اگر به درستی مدیریت نشوند، می‌توانند به دشمن کمک کنند تا پیروزی‌های روانی خود را ادامه دهد. اما اگر با هوشیاری، دقت و مسئولیت‌پذیری از اطلاعات خود مراقبت کنیم، نه تنها در میدان نبرد، بلکه در میدان رسانه‌ای نیز پیروز خواهیم شد.

دکتر آلا توحیدی راد

مدرس سواد رسانه