محور که شکست، حقیقت بیرون زد؛ از مونتاژ تا مرگ در جاده‌های ایران با مدیران خودرو

به گزارش و بررسی تابناک؛ چند ماه پیش، تصویری در فضای مجازی دست‌به‌دست شد که همه را شوکه کرد: یک دستگاه‌ام‌وی‌ام در جاده کاشان واژگون شده بود. در نگاه نخست، بسیاری تصور کردند سرعت بالا یا بی‌احتیاطی راننده عامل حادثه است، اما بررسی‌ها نشان داد دلیل اصلی، شکستگی اکسل عقب بوده است؛ نقصی فنی و خطرناک که در شرایط عادی نیز می‌تواند مرگبار باشد. واکنش مدیران‌خودرو به این ماجرا در ابتدا انکارآمیز بود. شرکت، طبق معمول، ماجرا را «بزرگ‌نمایی رسانه‌ای» نامید و تا چند روز از پاسخ‌گویی طفره رفت، اما فشار افکار عمومی در نهایت باعث شد مدیران شرکت به «اشکال فنی در بخشی از تولید» اعتراف کرده و وعده‌ی بررسی بدهند.

اما واقعیت این است که مشکل فقط یک محور شکسته نیست. وقتی قطعه‌ای حیاتی مانند اکسل در خودرویی نو، به‌سادگی دچار شکست می‌شود، یعنی عیب از ریشه است؛ از طراحی، مواد اولیه و نظارت بر تولید. گزارش‌های غیررسمی از خطوط مونتاژ می‌گویند بخشی از دستگاه‌های جوش در کارخانه به‌درستی کالیبره نشده‌اند و در نتیجه اتصال قطعات، استحکام لازم را ندارد. از طرفی، کیفیت فولاد مورد استفاده نیز پایین‌تر از استاندارد جهانی بوده؛ فلزی که باید در برابر تنش، خستگی و ارتعاش مقاوم باشد، در تست‌های استرس فنی ترک خورده است.

مهندسان فنی نیز معتقدند آزمون‌های دوام و تست‌های نهایی در تولید انبوه به شکل ناقص انجام می‌شود. شرکت برای حفظ سرعت عرضه و فروش بیشتر، از سخت‌گیری‌های مهندسی و کنترل کیفی کم کرده و عملاً فرایند کنترل کیفیت به یک چک‌لیست صوری تبدیل شده است.

فاجعه وقتی بزرگ‌تر می‌شود که می‌بینیم در دنیا، شرکت‌ها در مواجهه با نقص ایمنی، شفاف‌ترین رفتار ممکن را دارند. آنها تیراژ دقیق، مدل‌های مشمول و شماره شاسی‌ها را اعلام کرده و حتی خسارت خریداران را جبران می‌کنند. اما در ایران، فراخوان مدیران‌خودرو برای مدل‌های دارای نقص اکسل با جملاتی مبهم منتشر شد. نه عدد مشخصی از خودرو‌های آسیب‌پذیر ارائه شد، نه گزارشی از علت فنی حادثه، و نه نهادی مستقل بر روند بررسی نظارت کرد.

در چنین شرایطی، مشتری با خود می‌پرسد: وقتی جانم در دستان خودروسازی است که نه شفاف است و نه پاسخ‌گو، چرا باید دوباره از او خرید کنم؟ واقعیت این است که بازار نابسامان خودرو در ایران، فرصت طلایی برای مونتاژکارانی مانند مدیران‌خودرو فراهم کرده تا بدون پاسخ‌گویی، با جان و مال مردم بازی کنند و تأسف‌بارتر اینکه، هیچ‌کس واقعاً مسئولیت این وضعیت را بر عهده نمی‌گیرد.

مدتی شماره‌گذاری برخی مدل‌ها متوقف شد، اما پس از مدت کوتاهی، با اعلام «رفع مشکل» — بی‌آنکه جزئیات فنی یا گزارش رسمی منتشر شود — دوباره آغاز شد. هنوز کسی نمی‌داند آن نقص دقیقاً چه بود و چگونه برطرف شد.

جالب‌تر اینکه، مشکلات فقط به مسائل فنی محدود نیست. شخصاً خودروی X۳۳ کراسی را دیدم که تنها دو ساعت از خروجش از نمایندگی گذشته بود، اما رنگ سپر و بدنه‌اش تفاوت آشکاری داشت. این یعنی بی‌دقتی حتی در رویی ترین بخش کار؛ یعنی رنگ.

اینها دیگر خطا نیست، بلکه نمادی از وضعیتی است که در آن کیفیت فدای تیراژ شده و نتیجه‌اش چیزی جز «شاهکار مونتاژی » نیست!