در گفتوگو با ایلنا مطرح شد:
معلمان برند هم دانش تخصصی و بهروز ندارند؛ ضرورت ورود جدیتر به موضوع دانش آموزشی
عضو هیات علمی دانشگاه تهران بیان کرد: معلم ما همهی ذهن و دغدغه و تمرکزش به تدریس معطوف نیست، در نتیجه قطعاً مشکلات اقتصادی بر کیفیت تدریس تأثیر گذاشته است.
«محمد جوادیپور» دانشیار روشها و برنامهریزی آموزشی و درسی و عضور هیات علمی دانشگاه تهران در پاسخ به این سوال خبرنگار ایلنا مبنی بر این که چه رابطهای میان پایین بودن معدل کل دانشآموزان کشور و سطح سواد و بهروزبودن دانش معلمان ما و شیوهی تدریس آنان وجود دارد؟ گفت: این مسئلهی معدل و میزان یادگیری دانشآموزان یا افت سواد تحصیلی آنها، فقط به روش تدریس معلم برنمیگردد و پدیدهای چندعاملی و پیچیده است که به عوامل و زمینهها و شرایط مختلف مربوط میشود، اما یکی از مهمترین این عوامل، بحث روشهای تدریس معلمان و میزان استفاده آنها از روشهای فعال و پیشرفته یا سنتی است.
وی افزود: در طول سالهای گذشته، آموزشوپرورش اقدامات اساسی انجام داده است تا معلمان ما از روشهای فعال تدریس، بیشتر استفاده کنند. هم اکنون تعداد زیادی از معلمان ما، فارغالتحصیل دانشگاه فرهنگیان یا دانشکدههای علوم تربیتی دانشگاههای کشور هستند و دانش و معلومات لازم را برای تدریس و یادگیری بچهها را در اختیار دارند. در طول یک سال گذشته، دورههای مختلفی در سطح کشور برای اصلاح و استفاده از روشهای تدریس به عمل آمده است.
او در ادامه تاکید کرد: کاهش علاقهمندی دانشآموزان به درس خواندن و کار کردن، صددرصد متأثر از روشهای تدریس نیست، اما به نظر من این عاملی مهم و اثرگذاری است. با تحلیل و بررسی دقیق مسئله میتوان گفت که یکی از دلایل مشکلات و مسائل ما در آموزشوپرورش و افت معدل تحصیلی و علاقهمندی دانشآموزان به یادگیری، شاید به روش تدریس و میزان دانش معلمان ما برمیگردد.
باید به مسئله دانش معلمان ورود جدیتری داشته باشیم
جوادیپور در ادامه تشریح کرد: این موضوع در اختیار آموزشوپرورش است تا مداخله کند و روشهای جدید را مرتب به معلمان آموزش دهد تا آنها بازسازی شوند و بتوانند هم از فناوریهای جدید استفاده کنند و هم روشهای تدریس فعال را بنابر اقتضای کلاس به کار گیرند تا تنوع بیشتری در فعالیتهای آموزشی ایجاد شود و دانشآموزان علاوه بر حضور در کلاس، مشارکت کنند و در برنامهها، پروژهها و فعالیتهای مختلف هم در کلاس و هم بیرون از کلاس، درگیر باشند. برای اصلاح وضعیت موجود باید به مسئله دانش معلمان که عامل مهمی است، ورود جدیتری داشته باشیم.
میزان دریافتی معلمان از همهی کارکنان دولت پایینتر است
او ادامه داد: در شرایط حاضر، میزان دریافتی معلمان از همهی کارکنان دولت و بخشهای کشور پایینتر است و این عامل قطعا اثرگذار است. هم آموزشوپرورش وظیفه دارد که اطلاعات و مهارتهای معلمان را بهروز کند و هم خود معلمان باید خودشان را بهروز نگه دارند و اطلاعات تخصصیشان را افزایش دهند و هم دانش تربیتی خودشان را بهروز کنند، با فناوریهای جدید آشنا شوند و مدام سعی کنند که با تکنیکها و روشهای جدید، دانشآموزان را به کارهای آموزشی و علمی ترغیب کنند.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران بیان کرد: در این شرایط مشکلات اقتصادی به کاهش تمرکز معلمان ما در تدریس منجر میشود. معلم ما همهی ذهن و دغدغه و تمرکزش به تدریس معطوف نیست در نتیجه قطعاً مشکلات اقتصادی بر کیفیت تدریس تأثیر گذاشته است. مسائل و شرایط اقتصادی عامل اثرگذاری است. بنابراین یکی از راههای حل این مشکل، توجه بیشتر به معلمان است. افرادی که بر تعلیم و تربیت بچههای ما اثرگذارند، باید کمتر دغدغهی معیشت و اقتصادی و بحثهای مالی داشته باشند.
وی در پاسخ به این سوال که تبدیل شدن تعدادی از معلمان به برندهای آموزشی و منتقل نکردن دانش خود در مدارس دولتی با هدف کسب درآمد از کلاسها خصوصی و موسسات آموزشی را چگونه آسیبشناسی میکنید؟ ابراز کرد: تعداد کمی از معلمان ممکن است این کار را انجام دهند. بیشتر هم در دورهی متوسطهی دوم این مطرح میشود که بچهها میخواهند برای کنکور آماده شوند یا در متوسطهی اول که میخواهند برای مدارس استعداد درخشان و مدارس خاص ثبتنام کنند. به نظر من تعدادشان بسیار کم است.
معلمان برند هم دانش تخصصی و بهروز ندارند
او در ادامه توضیح داد: البته این موضوع به معنای آن نیست که این افراد دانش تخصصی و بهروز دارند. اینها افرادی هستند که تمرکز بیشتری دارند، تلاش بیشتری میکنند و در مورد کسب نتیجهی بچهها ممکن است از روشها و شیوههای مختلفی استفاده کنند اما چه به لحاظ دانش محتوایی، چه به لحاظ دانش تربیتی، آنها نیز بهروز نیستند.
جوادیپور در ادامه گفت: اگر همین معلمان ما در مدارس دولتی وقت بیشتر و تمرکز بیشتری روی دانشآموز بگذارند، به نظر میآید که اینها قابلیتهای خیلی بیشتری برای پیشرفت بچهها میتوانند ایجاد کنند. بنابراین نکتهای که شما گفتید درست است، اما فراوانی خیلی کمی دارد. عمدتاً بالای ۸۰-۹۰ درصد معلمان ما دغدغه و انگیزهشان کمک به دانشآموز است و تمرکز، وقت، انرژیشان هم بیشتر در مدرسه و در فعالیتهای آموزشی خلاصه میشود.
وی در مورد حل مسئله میزان دانش معلمان و روش تدریس آنها پیشنهاد کرد: ما برای ورودیهای جدیدمان اصلاً مشکلی نداریم؛ یعنی معلمی که در دانشگاه فرهنگیان و دانشکدههای علوم تربیتی تحصیل میکند، تخصص و آمادگی لازم برای ورود به نظام آموزشی را خواهد داشت. البته آموزشوپرورش باید مرتب اینها را بهروز نگه دارد و آموزشهای کمکی، توجیهی، تخصصی باید در ایام تابستان فراهم کند.
او اضافه کرد: نکتهی بعدی این است که اگر شغل معلمی در کشور به عنوان حرفه شناخته شود یعنی افراد این کار را به شکل حرفهای دنبال کنند، در ادامه آموزشوپرورش مجبور میشود برای بازسازی و توسعهی شغلی اینها هزینه و برنامهریزی بیشتری کند و هم خود معلمان برای اینکه خودشان را بهروز نگه دارند، مجبور میشوند که مدام در فعالیتهای آموزشی، همایشها، نشستها و در دورههای مختلف شرکت کنند.
استاد روشها و برنامهریزی آموزشی و درسی در ادامه افزود: هماکنون در دنیا به این موضوع توجه میشود که چه کار کنیم تا افراد خودشان را برای موقعیتهای جدید آماده کنند؛ مفهومی که بیشتر امروز مورد تأکید است، بیشتر جنبه درونی دارد؛ یعنی افراد خودشان را آموزش و توسعه دهند.
وی عنوان کرد: بنابراین من فکر میکنم که ما برای نسلهای جدید معلمی، مشکلی از این جهت برای آمادگی اولیه نداریم، ولی آموزشوپرورش باید در این زمینه تلاش کند اما ممکن است در مورد معلمهای قدیمی، معلمهایی که از جاها و مقاطع مختلف به دورهی ابتدایی یا دورههای مختلف منتقل شدند، مشکل داشته باشیم. در مورد این افراد حتماً باید برنامهریزی کنیم تا کیفیت آموزش و تدریس معلم را تغییر دهیم و یک برنامهی بلندمدت برای آموزش معلمان باید در آموزشوپرورش داشته باشیم.
او در ادامه تاکید کرد: استخدام و جذب معلم یک گزینه است. در بحث مدیریت منابع انسانی باید ما برای آموزش و بهسازی و بازسازی مداوم فعالیتهای آموزشی معلمان برنامه داشته باشیم. این را نباید رها کنیم. ضمن این که کارهای دیگری نیز لازم است؛ باید از ارزیابی عملکرد مناسب استفاده کنیم و پاداشهای مناسب در نظر بگیریم.
دانشیار روشها و برنامهریزی آموزشی و درسی و عضور هیات علمی دانشگاه تهران در آخر پیشنهاد کرد: من فکر میکنم در مورد معلمان باید چند نگاه داشته باشیم؛ برای آنهایی که در حال حاضر معلم هستند، یک برنامه لازم داریم، برای آنهایی که ده سال معلم بودهاند، باید برنامهی دیگری داشته باشیم و برای ورودیهای جدید هم باید برنامهی دیگری طراحی کنیم و در مورد آموزش مداوم معلمان در کشور باید برنامهریزی صورت بگیرد و این برنامهها اجرا شود.
