واشنگتن پشت خط کاراکاس؛ آغازِ معامله بزرگ یا پیشدرآمدِ حمله؟
رویداد۲۴| تماس تلفنی اخیر دونالد ترامپ با نیکلاس مادورو، آنهم در شرایطی که واشنگتن همزمان حریم هوایی ونزوئلا را بسته و تحرکات نظامی در منطقه هم شدت گرفته، بیش از آنکه نشانه کاهش تنش باشد، نمایانگر بالانس خطرناکی بین «گفتوگو» و «تهدید» است؛ باید منتظر ماند و دید که این تماس، مقدمه چرخش سیاسی است یا پوششی برای تشدید فشار؟
تماس تلفنی؛ پل دیپلماسی یا فریب رسانهای؟
ترامپ روز یکشنبه تأیید کرد که با مادورو گفتوگوی تلفنی داشته است، اما هنگام پرسش خبرنگاران گفت «نمیگویم خوب بود یا بد، فقط تلفنی صحبت کردیم». از طرف دیگر گفته میشود که او در همین تماس به مادورو پیشنهاد کرده که در ازای کنارهگیری او، مقدمات خروج امن او و خانوادهاش را فراهم کند!
همزمان مادورو و دولت او این تماس را در حالی پذیرفتهاند که واشنگتن با وجود وعدههایی برای عفو یا تضمین امنیت، هیچ تضمینی برای حفظ حکومت نداده است. برقرار این تماس در شرایطی که آمریکا ابزارهای فشار خود اعم از تحریم و تهدید نظامی را کنار نگذاشته، یعنی دیپلماسی در کنار شمشیری که هنوز آویخته است.
زمینه پرتنش؛ بسته شدن آسمان، تحرک نظامی و هشدارها
نباید نادیده گرفت که تنشها پیش از تماس هم بالا گرفته بود. ترامپ در توییتی اعلام کرد که حریم هوایی ونزوئلا و اطراف آن باید بهطور کامل بسته تلقی شود؛ این تصمیم باعث شد خطوط هوایی بینالمللی ونزوئلا را ترک کنند.
دولت مادورو سریعاً این اقدام را «تهدید استعماری» خواند و اعلام کرد که نقض آشکار حاکمیت ونزوئلاست.
در عین حال گزارش شده که سیا (CIA) از سوی آمریکا مامور شده که عملیات مخفیانهای علیه ونزوئلا را برنامهریزی کند؛ اقدامی که میتواند زمینهساز تهاجم یا مداخلات بعدی باشد.
در واقع تماس ترامپ با مادورو در زمانی رخ داد که واشنگتن بیسر و صدا ابزار نظامی و اطلاعاتی خود علیه کاراکاس را مستقر میکند و همین ترکیب، فضای بیاعتمادی عمیقی ایجاد کرده است.
محاسبات واشنگتن؛ چرا حالا؟
دولت آمریکا ونزوئلا را متهم به قاچاق گسترده مواد مخدر و مادورو را به «نارکوتروریسم» وصل میکند؛ اتهامی که واشنگتن میگوید تهدیدی برای امنیت داخلی آمریکا است.
در این چارچوب، فشار دیپلماتیک، تحریم، تهدید نظامی و تبلیغ گسترده علیه رژیم مادورو در دستور کار واشنگتن قرار گرفته است. تماس تلفنی اخیر میتواند ابزار مکمل برای ایجاد تردید در حکومت ونزوئلا، آزمایش واکنش آن و همزمان فشار روانی باشد. اگر مادورو کوتاه نیاید، آمریکا گزینههای بعدیاش مثل حمله یا تشدید فشار را امتحان خواهد کرد.
به عبارتی، واشنگتن دارد سناریوهای گفتوگو، فریب و فشار را همزمان پیش میبرد. پل دیپلماسی باز است، اما شمشیر را هم همچنان بر سر حکومت ونزوئلا نگه داشته است.
وضعیت مادورو و گزینههای روی میز او
مادورو که ابتدا خواستار گفتوگوی مستقیم شده بود، پس از پیشنهاد خروج از کشور، مخالفت کرده و این یعنی گزینه پذیرش سیاست آمریکایی - با حفظ کنترل ارتش و تضمین عفو گسترده – مورد قبول او نخواهد بود. از سوی دیگر، مادورو سعی کرده با فراخوان نیروهای مسلّح و بسیج مردمی نمای دفاع از حاکمیت و استقلال را حفظ کند.
با این وصف، مادورو در دو راهی سخت قرار دارد. یا قبول فشار و کنارهگیری (که به اعتبار بینالمللیاش آسیب میزند) یا مقاومت که خطر تقابل نظامی یا مداخلۀ آمریکا را افزایش میدهد.
چشمانداز پیشرو؛ آیا تماس از سرِ حیله بود یا آغازی بر دیپلماسی واقعگرا؟
اگر آمریکا از گزینه نظامی صرفنظر کند و گفتوگو را جدی بگیرد - با تضمین امنیت برای ونزوئلا و تعلیق تهدیدات - این تماس میتواند مقدمه یک تغییر تاکتیکی باشد. اما اگر فشارها ادامه یابد، احتمال «مقاومت، سرکوب، بحران داخلی» و حتی درگیریهای منطقهای وجود دارد.
در حال حاضر، تماس تلفنی تغییر خاصی در وضعیت ایجاد نکرد و ادامه همان مسیری است که واشنگتن از ماهها پیش طی کرده است؛ ترکیبی از دیپلماسی تاکتیکی و تحریم، تهدید و عملیات اطلاعاتی. نتیجهاش میتواند تنش بیشتر، بیثباتی در ونزوئلا یا حتی سقوط حکومت مادورو باشد. در عین حال ممکن است که منجر به یک توافق موقت با هزینه بالا نیز بشود.
آنچه امروز بهصورت تماس تلفنی آمریکا و ونزوئلا نمود پیدا کرده، صحنهای برای آزمون قدرت و اراده دو طرف است نه صحنهای برای صلح یا تفاهم.
