پایان جنگ اوکراین چه تاثیری بر موقعیت ایران خواهد گذاشت؟

رویداد ۲۴ | خدیجه غبیشاوی: النهار می‌نویسد: میزبانی ریاض از اولین نشست مشترک ایالات متحده و روسیه در سطوح بالا از زمان آغاز جنگ در اوکراین، رویداد ویژه‌ای بود که نقش رو به رشد پادشاهی عربستان سعودی را در صحنه بین المللی نشان داد. اما در عین حال این نشست، ارتباط بین جنگ اوکراین و تحولاتی را که خاورمیانه طی سه سال گذشته شاهد آن بوده است را نشان داد.
از زمان وقوع جنگ اوکراین در فوریه ۲۰۲۲، کشور‌های منطقه خاورمیانه پیامد‌های اقتصادی این جنگ به ویژه تأثیر آن بر قیمت نفت، واردات گندم و غلات از روسیه و اوکراین را احساس کردند.

از سوی دیگر، کشور‌های منطقه برای اتخاذ مواضع مغرضانه تحت فشار شدید روسیه و کشور‌های غربی قرار گرفتند. واشنگتن همچنین کشور‌های حاشیه خلیج فارس را برای افزایش تولید نفت تحت فشار قرار داد تا از افزایش قیمت جهانی نفت جلوگیری کند.

از سوی دیگر، کشور‌هایی که به تسلیحات روسی متکی بودند، علاوه بر تحریم‌های غرب علیه مسکو، تحت تأثیر کاهش صادرات نظامی مسکو در نتیجه جنگ نیز قرار گرفتند. بر همین اساس، روسیه در واکنش به تلاش‌های غرب برای منزوی کردن مسکو، روابط سیاسی، اقتصادی و نظامی خود را با ایران که اکنون متحد استراتژیک مسکو محسوب می‌شود، تقویت کرد.

به نوشته روزنامه النهار، جنگ اوکراین بر روسیه و ایران تأثیر منفی گذاشته است، چرا که جایگاه آنها در منطقه به میزان قابل توجهی کاهش یافته است. جنگ اوکراین و روسیه، توانایی‌های نظامی مسکو را محدود کرده و حجم حضور نظامی این کشور در سوریه را کاهش داد تا جایی که بر عملیات روسیه در زمانی که رژیم دمشق به آنها نیاز داشت، تأثیرگذار بود.
همچنین، تصمیم تهران برای تامین پهپاد‌های انتحاری شاهد و مهمات مختلف به روسیه (آنطور که رسانه‌های غربی ادعا و تهران تکذیب کرده است)، روابطه تهران با کشور‌های اروپایی را که مواضع سختگیرانه‌ای در قبال سیاست‌های تهران، به‌ویژه برنامه هسته‌ای و گروه‌های نیابتی تهران در منطقه اتخاذ کرده بودند، تضعیف کرد.

حمله حماس در ۷ اکتبر ۲۰۲۳، جنگی گسترده را در منطقه علیه محور مقاومت به رهبری تهران به راه انداخت. واشنگتن و کشور‌های کلیدی اروپایی حمایت قابل توجهی از اسرائیل ارائه کردند و این امکان را به دست آوردند که در غزه، لبنان و سوریه به دستاورد‌های قابل توجهی دست یابد که نفوذ منطقه‌ای تهران را به میزان قابل توجهی کاهش داد.

با فروپاشی نظام سوریه، ایران پل اصلی که به تهران این امکان را می‌داد تا از طریق شبه نظامیان خود در منطقه نفوذ خود را تحکیم کند از دست داد. روسیه نیز یک متحد کلیدی را از دست داد که موقعیت نظامی این کشور را در حوزه مدیترانه شرقی و مرز‌های جنوبی ناتو تقویت می‌کرد. مسکو اکنون سخت تلاش می‌کند تا یکی از پایگاه‌های خود را در سوریه حفظ کند.

از طرفی دیگر، به دلیل جنگ اوکراین، روسیه قادر به ارائه تسلیحات پیشرفته به ایران به ویژه برای تقویت پدافند هوایی خود نبود که این امر عملیات چندی پیش نیروی هوایی اسرائیل را در حملاتی که علیه چندین سایت در ایران انجام داد، تسهیل کرد.

النهار در ادامه با بررسی شرایط پس از جنگ اوکراین، می‌نویسد: چندین قدرت آسیایی مانند چین و هند از تحریم‌های غرب علیه نفت روسیه تبعیت نکردند و غرب نتوانست روسیه را از نظر مالی خفه کند و اقتصاد آن را به سمت فروپاشی سوق دهد.
همچنین اوکراین از قدرت اقتصادی اش برای تقویت قدرت نرم خود در خاورمیانه با هدف مقابله با نفوذ روسیه در منطقه استفاده کرد و روابط خود را با عربستان سعودی، امارات متحده عربی و ترکیه بهبود بخشید و امیدوار بود بر نفوذ روسیه تأثیر بگذارد.
ریاض و ابوظبی موفق به سرمایه گذاری در روابط مستحکم خود با هر دو طرف یعنی روسیه و اوکراین برای ایفای نقش در حل مناقشه بین آنها شدند و در بیش از یک بار از تبادل زندانیان میان این دو کشور حمایت کردند. جده همچنین میزبان یک نشست بین المللی درباره صلح در اوکراین در سال ۲۰۲۳ بود.

به گفته موسسه «واشنگتن برای سیاست‌های خاور نزدیک»، شکل توافقی که ممکن است بین مسکو و کیف تحت نظارت واشنگتن حاصل شود، بر موقعیت روسیه و ایران در خاورمیانه تأثیر خواهد گذاشت. گزارش اخیر این موسسه حاکی از آن است که هر تصمیمی به نفع مسکو منجر به احیای نقش آن در منطقه می‌شود که به نوبه خود تاثیر مثبتی بر تهران خواهد داشت.
پایان جنگ اوکراین، روسیه را قادر می‌سازد تا صادرات نظامی خود را به ویژه به ایران که به دنبال موشک‌های زمین به هوای برد بلند اس-۴۰۰ و جنگنده‌های سوخو-۳۵ است، افزایش دهد. همچنین لغو تحریم‌های آمریکا علیه روسیه روابط اقتصادی این کشور در منطقه را نیز بهبود می‌بخشد.
این در حالی است که ختلاف نظر آشکاری میان اکثر کشور‌های اروپایی و دولت ترامپ بر سر شرایط پایان جنگ در اوکراین می‌تواند توافق صلح مورد نظر را پیچیده یا حتی به تاخیر بیاندازد.

همچنین این احتمال وجود دارد که ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، پیشنهادات ترامپ برای پایان دادن به جنگ را رد کند، که منجر به تشدید تحریم‌های آمریکا علیه روسیه خواهد شد که بر موقعیت این کشور و ایران در خاورمیانه تأثیر منفی خواهد گذاشت.
در نهایت، به هم پیوستگی درگیری‌های اطراف مختلف، روند جدید جهانی را شکل خواهد داد، زیرا درگیری بین قدرت‌های بزرگ در بیش از یک جبهه تشدید می‌شود. بنابراین، به قدرت‌های کوچک و متوسط توصیه می‌شود که در استفاده از ابزار‌های قدرت نرم خود برای تمرین بی‌طرفی مثبت تسلط داشته باشند.