به گزارش خبرگزاری ایمنا، فضّه، معروف به «فضّه نوبیه»، اصالتاً به منطقه نوبه (جنوب نیل) نسبت داده می‌شود. چگونگی اسارت او دقیقاً روشن نیست؛ برخی منابع تاریخی اشاره دارند که او در گذشته‌اش شاهد ظلم و ستم بوده است و این تجربه بر فضای زندگی‌اش تأثیر عمیقی گذاشته است. پس از ورود فضّه به مدینه، پیامبر (ص) او را به خانه حضرت زهرا (س) بخشید و بدین ترتیب فضّه در کنار خاندان پیامبر قرار گرفت.
زندگی در خانه حضرت زهرا (س): همکاری عمیق معنوی
فضّه در منزل حضرت زهرا (س) نقشی فراتر از خدمت‌کاری داشت. او با حضرت زهرا تقسیم کار می‌کرد؛ روزهایی که زهرا امور خانه را برعهده داشت، فضّه به وظایف خدماتی می‌پرداخت و روز دیگر برعکس. ویژگی برجسته فضّه، دانش و ارتباط معنوی‌اش بود: روایت شده که او «با آیات قرآن تکلّم» می‌کرد؛ یعنی پرسش و پاسخ‌هایش را با آیات قرآنی بیان می‌نمود. همچنین گفته شده که فضّه علم کیمیا داشت و دانش او در برخی منابع به‌عنوان نمادی از علم رازآمیز و معنوی ذکر شده است.
نقش فضّه در لحظات سرنوشت‌ساز خانواده پیامبر (ص)
یکی از مهم‌ترین روایات مرتبط با فضّه، نقل او از لحظه شهادت حضرت زهرا (س) است. روایت‌هایی در کتب تاریخی و روایی بیانگر حضور فضّه در صحنه شهادت زهرا (س) است. فضّه همچنین پس از رحلت زهرا (س) در کنار امام علی (ع) باقی ماند و در برخی منابع گفته شده که امام علی او را به ازدواج دادند. برخی روایات نیز مدعی‌اند که فضّه در واقعه عاشورا حضور داشته و همراه با امام حسین (ع) از مدینه به کربلا هجرت کرده است.
فضائل فضّه و مقام معنوی‌اش
فضّه در منابع، به‌عنوان نمادی از زهد، اخلاص و تقوا شناخته می‌شود. دانش او، سخن گفتن با آیات قرآن و توانایی در کیمیا، نشان‌دهنده مقام معنوی و ارتباط عمیق او با اهل بیت و قرآن بود. او نه فقط خدمت‌کار، بلکه فردی با جایگاه روحانی و اخلاقی برجسته بود.
اهمیت تاریخی و معنوی فضّه
شاهدی معصوم‌نما: حضور فضّه در خانه زهرا (س) و روایت‌گری او از لحظات مهمِ زندگی اهل بیت، او را به یکی از راویان شناخته شده در تاریخ شیعه تبدیل کرده است.
نمادی از اخلاص و زهد: شخصیت فضّه در کتب اخلاقی و عرفانی به‌عنوان الگوی خادمی که با دنیا نیامیزد و در خدمت اهل بیت رشد کند، مورد توجه بوده است.
موقف الهام‌بخش: دانایی فضّه (آشنایی با قرآن و دانش کیمیا) باعث شده که برخی او را نه فقط به چشم کنیز، بلکه به چشم فردی با مقام علمی-روحانی ببینند.
چالش‌ها و نقدها در منابع
اگرچه فضّه نوبیه در منابع شیعی و روایی حضور پررنگ دارد، اما جزئیات اصالت وی (مثل زادگاه دقیق یا نحوه ورود به خانه زهرا) با اختلاف بیان شده‌اند. همچنین، برخی از صفات برجسته او (مانند علم کیمیا یا سخن گفتن با آیات) ممکن است در منابع دارای بار نمادین باشند و نه لزوماً به‌معنای علمی مدرن.
