سقوط تاریخی قیمت جهانی برنج

 در شرایطی که قیمت برنج در ایران به رکورد‌های تازه‌ای رسیده، بازار‌های جهانی شاهد کاهش تاریخی این محصول هستند. بر اساس داده‌هایی که خبرگزاری بلومبرگ منتشر کرده، قیمت جهانی برنج در سال جاری میلادی به پایین‌ترین سطح طی ۱۸ سال گذشته سقوط کرده است؛ موضوعی که کارشناسان آن را به افزایش بهره‌وری و جهش فناوری‌های نوین در بخش کشاورزی نسبت می‌دهند.

وقتی سخن از فناوری‌های پیشرفته به میان می‌آید، ذهن بسیاری به سمت اینترنت پرسرعت، هوش مصنوعی یا خودرو‌های برقی می‌رود. اما یکی از تحولات بنیادین و کمتر دیده‌شده، در دل مزارع برنج و ذرت در حال رخ دادن است؛ جایی که بذر‌های بهبود یافته، کود‌های مؤثرتر و روش‌های نوین مقابله با آفات، انقلابی در بهره‌وری ایجاد کرده‌اند.

طبق داده‌های تاریخی، در سال ۱۹۷۵ کشاورزان جهان به‌طور متوسط از هر هکتار زمین تنها ۲.۴ تن برنج برداشت می‌کردند. این رقم تا سال ۲۰۰۰ به ۳.۸ تن افزایش یافت و اکنون به حدود ۴.۷ تن رسیده است؛ آماری که نشان می‌دهد میزان برداشت برنج در نیم قرن گذشته تقریباً دو برابر شده است.

روند مشابهی در دیگر محصولات کشاورزی نیز به چشم می‌خورد. در آمریکا، تا دهه ۱۹۴۰ برداشت ذرت در هر اکر (معادل ۰.۴ هکتار) تنها بین ۲۰ تا ۳۰ بوشل در نوسان بود. اما با توسعه بذر‌های مقاوم‌تر، بهبود شیوه‌های کشت و استفاده گسترده از فناوری‌های نوین، این رقم امروز به رکورد ۱۸۹ بوشل در هر اکر رسیده است؛ رشدی چشمگیر که به گفته کارشناسان «انقلاب سبز دوم» را رقم زده است.

تأثیر این افزایش بهره‌وری، به‌ویژه در سال جاری، بیش از هر زمان دیگری در بازار جهانی برنج مشهود است. عرضه گسترده‌تر و برداشت‌های پرحجم، فشار قابل‌توجهی بر قیمت‌ها وارد کرده و به سقوط قیمت‌ها منجر شده است؛ تا جایی که نرخ برنج اکنون به پایین‌ترین میزان خود از میانه دهه ۲۰۰۰ میلادی رسیده است.

اما این تصویر جهانی در تضاد کامل با وضعیتی است که مصرف‌کنندگان ایرانی تجربه می‌کنند. در ایران، قیمت برنج در ماه‌های اخیر رکورد‌های تازه‌ای را ثبت کرده و برای بسیاری از خانوار‌ها به یکی از چالش‌های اصلی سبد معیشت تبدیل شده است. شکاف میان بازار داخلی و روند جهانی نشان می‌دهد که عوامل دیگری نظیر هزینه‌های بالای تولید داخلی، محدودیت‌های تجاری و ساختار توزیع نیز در تعیین قیمت‌ها نقشی پررنگ دارند.

تحلیلگران معتقدند درس بزرگ این تجربه جهانی برای کشور‌هایی همچون ایران، تمرکز بر افزایش بهره‌وری است. استفاده از بذر‌های اصلاح‌شده، مدیریت بهینه مصرف آب، کود‌های پیشرفته و فناوری‌های مدرن کشاورزی می‌تواند هزینه تولید را کاهش دهد و در نهایت منجر به کاهش قیمت تمام‌شده محصولات شود.

در حالی که فشار تورمی بر سفره خانوار‌ها سنگینی می‌کند، تجربه جهانی برنج نشان می‌دهد که راه‌حل پایدار نه در کنترل‌های دستوری قیمت، بلکه در افزایش بازدهی مزارع و ارتقای فناوری‌های کشاورزی نهفته است؛ رویکردی که اگر به‌درستی پیاده‌سازی شود، می‌تواند علاوه بر تأمین امنیت غذایی، به کاهش بهای مواد غذایی در بازار‌های داخلی نیز کمک کند.