ماجرای توقیف نفتکش اسواتینی در تنگه هرمز چیست؟
رویداد۲۴|روز گذشته ایران یک نفتکش را که به گفته مقامات حامل سوخت قاچاق بوده، توقیف کرده است؛ اقدامی که به گفته رسانههای غربی، یک حلقه از زنجیره تنشهای فزاینده دریایی در آبهای ناآرام نزدیک تنگه هرمز محسوب میشود.
چرا موضوع مهم است؟
تنگه هرمز یکی از نقاط حیاتی کشتیرانی در جهان و مسیر عبور بخش مهمی از انرژی جهانی است. هرگونه اختلال در این گذرگاه فوراً بر بازارهای بینالمللی و محاسبات امنیتی تأثیر میگذارد.
با افزایش عملیات دریایی ایران، احتمال درگیری بیشتر میشود—بهویژه در زمانی که تهران تحت فشارهای فزاینده آمریکا و اسرائیل قرار دارد. ترکیب تنشهای هستهای، تشدید درگیریها و انسداد دیپلماسی، شرایطی ایجاد کرده که حتی توقفهای معمول نیز میتواند به سرعت تنشآفرین شود.
جزئیات توقیف
رسانههای دولتی ایران گزارش دادند که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی این نفتکش را طی یک گشت دریایی توقیف کرده است. فرمانده منطقه دوم نیروی دریایی سپاه گفت: با اشراف نیروی دریایی سپاه در خلیج فارس یک شناور با پرچم سوازیلند (اسواتینی) با ۳۵۰ هزار لیتر سوخت قاچاق توقیف شد.
سردار حیدر هنریان مجرد، فرمانده منطقه دوم نیروی دریایی سپاه گفت: در راستای حراست، حفاظت و صیانت از مرزهای آبی جمهوری اسلامی ایران بهویژه در خلیج فارس و با توجه به رصد و اشراف کامل نیروی دریایی بر این منطقه، یک فروند کشتی متخلف حامل سوخت قاچاق از نوع نفتگاز (گازوئیل) با پرچم سوازیلند توقیف شد.
به گزارش فارس، این شناور پس از صدور حکم قضایی به ساحل بوشهر منتقل شده و محموله قاچاق آن به میزان ۳۵۰ هزار لیتر در حال تخلیه و تحویل به شرکت نفت و گاز بوشهر است.
فرمانده منطقه دوم نیروی دریایی سپاه تاکید کرد: بر اساس گزارش دریافتی، ۱۳ نفر خدمه این کشتی که از یکی از کشورهای همسایه و همچنین کشور هند هستند، در هنگام توقیف روی شناور حضور داشتند.
نیوزویک در گزارشی نوشته با وجود ادعای ایران درباره پرچم کشتی، کشور اسواتینی سریعاً هرگونه ارتباط با این نفتکش را رد کرد.
واکنش اسواتینی چه بود؟ اسواتینی کجاست؟
اسواتینی کشوری کوچک و محصور در خشکی در جنوب آفریقاست که میان آفریقای جنوبی و موزامبیک قرار دارد. این کشور که تا سال ۲۰۱۸ با نام سوازیلند شناخته میشد، یکی از کوچکترین کشورهای قاره آفریقا به شمار میرود. پایتخت اداری آن امبابانه و پایتخت سنتی و سلطنتیاش لوبامبا است. اسواتینی نظامی مبتنی بر سلطنت مطلقه دارد و ساختار سیاسی آن به شدت به پادشاه وابسته است. این کشور به دلیل اقتصاد محدود و وابستگی به همسایگان، نقش چندانی در تجارت و دریانوردی جهانی ندارد.
اسواتینی در بیانیهای اعلام کرد: «هیچ کشتیای مجاز به حمل پرچم اسواتینی نیست. ما هرگونه ارتباط با نفتکشی که گفته شده در ایران توقیف شده را قویاً رد میکنیم و هر تلاشی برای نسبت دادن فعالیتهای مجرمانه دریایی به کشورمان را مردود میدانیم.»
بیشتر بخوانید:
جزییات تازه از توقیف نفتکش خارجی توسط سپاه در خلیج فارس: محموله متعلق به ایران است
آیا ایران در مورد پرچم کشتی توقیف شده دروغ میگوید؟
به گزارش رویداد ۲۴، احتمالا خیر؛ شهریور ماه سال گذشته این کشور آفریقایی محصور در خشکی اعلام کرده بود صدها کشتی بدون اجازه از پرچم آن سوءاستفاده میکنند
دولت اسواتینی، کشوری محصور در خشکی در آفریقا، شهریور سال گذشته در نامهای اعلام کرده صدها کشتی بدون داشتن مجوز، از پرچم این کشور استفاده میکنند. اسواتینی در نامهای به سازمان بینالمللی دریانوردی (IMO) ــ نهاد جهانی ناظر بر صنعت کشتیرانی ــ گفته است تعداد زیادی کشتی با پرچم این کشور در حال تردد هستند، در حالی که پادشاهی اسواتینی (که پیشتر با نام سوازیلند شناخته میشد) تاکنون به هیچ شرکت یا نهادی اجازه نداده است که کشتیهایش را در آبهای آزاد با پرچم این کشور ثبت کند.
بلومبرگ در گزارشی نوشته بر اساس این نامه، در حالی که برخی کشتیها به اشتباه توسط نهاد «امور دریایی و توسعه اسواتینی» ثبت شدهاند، حدود ۳۸۰ کشتی دیگر هیچ رد و نشانی در سامانههای رسمی ندارند. دولت از IMO درخواست کرده است برای «پاکسازی تمام کشتیهای ثبتنامشده بهطور نادرست در جهان» که از پرچم اسواتینی استفاده میکنند، کمک کند.
جالب است بدانید این نامه پس از آن منتشر شد که امارات متحده عربی ورود کشتیهایی را که پرچم اسواتینی دارند ممنوع کرد؛ اقدامی که نشاندهنده تلاش این کشور برای فاصله گرفتن از نفتکشها و کشتیهای پرخطر مرتبط با حمل محمولههای نفتی تحریمشده است.
در نامه دولت آمده است: «هر کشتی که از امروز با پرچم اسواتینی حرکت میکند یا پهلو میگیرد، غیرمجاز است و نباید اجازه تردد یا پهلوگیری در هیچ جا به آن داده شود.»
این نامه که تاریخ آن ۱۲ آگوست سال ۲۰۲۴ است، در یک بخشنامه IMO با تاریخ ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۴ منتشر شده است. همچنین فدراسیون بینالمللی کارگران حملونقل در اوایل سال جاری اسواتینی را به فهرست «پرچمهای مصلحتی» خود اضافه کرده بود.
الگوی توقیفهای دریایی
ایران همواره قاچاق سوخت را تهدیدی علیه ثبات منطقه و اقتصاد داخلی معرفی کرده و توقیف کشتیها را اقدام قانونی میداند. در سالهای اخیر، ایران بهطور فزاینده کشتیهای خارجی را در خلیج فارس به دلایل مختلف، از جمله حمل محموله غیرمجاز، متوقف کرده است.
ماه گذشته نیز ایران یک نفتکش با پرچم جزایر مارشال را به دلیل «حمل محموله غیرمجاز» توقیف و پس از چند روز آزاد کرد. این حوادث بخشی از تلاش تهران برای کنترل فعالیتهای دریایی نزدیک سواحل خود است؛ روندی که نگرانی کشورهای منطقه و فعالان کشتیرانی را افزایش داده است.
تشدید فشارها بر برنامه هستهای ایران
افزایش تنشهای دریایی در حالی رخ میدهد که فشارهای بینالمللی بر برنامه هستهای ایران نیز شدت گرفته است. پس از فروپاشی مذاکرات، تحریمهای سازمان ملل در سپتامبر دوباره اعمال شد و گفتوگوهای ایران و آمریکا، پس از حملات اسرائیل و آمریکا به تأسیسات هستهای ایران، متوقف شد.
آینده چه خواهد شد؟
با متوقف ماندن دیپلماسی و بازگشت تحریمها، انتظار میرود اقدامات دریایی ایران ادامه یابد و وضعیت در تنگه هرمز پرتنش باقی بماند. شرکتهای کشتیرانی و دولتهای خارجی احتمالاً در آمادهباش کامل خواهند بود و توقیفهای مکرر میتواند خطر درگیری را افزایش دهد.
این شرایط بازتابدهنده بیثباتی گستردهتر منطقه نیز هست؛ جایی که تنش ایران و آمریکا، فشارهای جدید بر پرونده هستهای و پیامدهای جنگهای اخیر خاورمیانه، محاسبات راهبردی کشورهای حوزه خلیج فارس را پیچیدهتر کرده است.
