اولتیماتوم پزشکیان به خودروسازان زیر ذره‌بین | مدنی: با قیمت‌گذاری دستوری، اصلاح خودروسازی ممکن نیست | شرایط پیچیده است
به گزارش اقتصادنیوز؛ مسعود پزشکیان در جلسه اخیر هیات دولت به خودروسازان اولتیماتوم داد. رئیس‌جمهوری کشورمان پس از این جلسه در توییتی بر ضرب‌الاجل یک ساله خود به خودروسازان تاکید کرد و نوشت: «در جلسه هیئت دولت به خودروسازان اخطار دادم: اگر در یک بازه زمانی معقول موتور خودروها اصلاح نشود و مصرف سوخت به سطح قابل‌قبول نرسد، مجبور خواهیم بود در سیاست تخصیص ارز و صدور مجوز تولید بازنگری کنیم. در صورت نیاز، فناوری روز دنیا را خریداری کنید؛ دولت از این مسیر حمایت خواهد کرد».
سعید مدنی، مدیرعامل سابق سایپا در گفتگو با «اقتصادنیوز» در واکنش به اولتیماتوم مسعود پزشکیان به خودروسازان، با انتقاد از دخالتهای دولتی در صنعت خودروسازی، اعلام کرد که سیاست‌های کنونی نه تنها مشکلات این صنعت را حل نکرده، بلکه بر چالش‌ها افزوده است.
اقتصادنیوز: بازار خودرو در آبان‌ماه چه روندی را پشت سر گذاشت و با توجه به رکود حاکم، تا پایان سال چه وضعیتی خواهد داشت؟ آیا خودروهای کارکرده مشتری دارند یا خودروهای صفر؟ این سوالاتی است که «اقتصادنیوز» با یک کارشناس صنعت خودرو در میان گذاشته است.
پزشکیان در اظهارات خود از خودروسازان خواسته بود تا در راستای بهبود کیفیت و افزایش تولید خودرو، اقدامات جدی‌تری انجام دهند، اما مدنی معتقد است که این نوع اولتیماتوم‌ها در شرایط فعلی کشور، نه تنها کمکی به بهبود وضعیت نمی‌کند، بلکه باعث تضعیف بیشتر این صنعت می‌شود.
مشروح گفتگوی اقتصادنیوز با سعید مدنی، مدیرعامل پیشین سایپا را در ادامه می‌خوانید؛
***
*جناب مدنی! آقای پزشکیان به خودروسازان اولتیماتوم دادند که ظرف مدت معین کیفیت خودروهای داخلی را افزایش دهند. سوال این است که این‌گونه اخطارها تا چه اندازه قابلیت اجرایی شدن دارند؟
واقعیت اینکه وقتی مقامات از جمله آقای پزشکیان یا سایر وزرا اولتیماتوم می‌دهند، باید به عملکرد خودشان در سال‌های گذشته در صنعت خودروسازی نگاه کنند. چرا که هیات مدیره شرکت‌ها، نحوه فروش و قیمت‌گذاری از سوی دولت انجام می‌شود و به طور کلی هر اقدامی که در این صنعت انجام می‌شود، تحت کنترل و به صورت دیکته شده صورت می‌گیرد.
حالا اگر پس از این همه دخالت‌ها و تعیین سیاست‌ها، نتیجه مطلوبی به دست نیامده، نباید خودروسازها را مقصر بدانند. در واقع، باید بپذیریم که وقتی شما مدیری را انتخاب می‌کنید، قیمت‌گذاری را دیکته می‌کنید و نحوه فروش را مشخص می‌کنید، نتیجه‌اش همین خواهد شد که الان مشاهده می‌کنیم. در نهایت، اگر خودروساز یا مدیری ضعیف عمل کرده، این مسئولیت در درجه اول متوجه کسانی است که این افراد را به مسئولیت رسانده‌اند.
بخش دولتی با دستورالعمل رشد نخواهد کرد، اما آنچه مسلم است در صورت ورود تجهیزات روز مونتاژکاری در کشور توسعه خواهد یافت.
قیمت ها را باید خودروسازان تعیین کند
*با توجه به مواردی که مطرح کردید برای بهبود صنعت خودرو، چه اقداماتی باید صورت داد؟
در درجه اول، مقامات باید دیدگاه خود را اصلاح کنند. یعنی باید بپذیرند که در انتخاب مدیران و تصمیمات کلیدی در صنعت خودروسازی نقشی مستقیم دارند. برای بهبود وضعیت، باید از نظارت‌های سنگین دولتی دست بردارند و به خودروسازان این امکان را بدهند که در چارچوب‌های مشخص و طبق برنامه‌های خود عمل کنند.
همچنین باید اجازه دهند که خودروسازان قیمت‌ها را تعیین کنند و نحوه فروش را طبق نیاز بازار مدیریت کنند. وقتی شما همه چیز را در دستان خود می‌گیرید و هیچ آزادی عمل برای مدیران باقی نمی‌گذارید، نتیجه‌اش این خواهد شد که به‌جای پیشرفت، با چالش‌ها و مشکلات بیشتری روبرو خواهیم بود.
با دیکته کردن تصمیمات، نمی‌توان انتظار نتایج مطلوب داشت
*آیا خواسته متولیان این بخش برای خودکفایی کامل صنعت خودرو امکان‌پذیر است؟
در خصوص صنعت خودروسازی باید این نکته را مورد توجه قرار داد که این صنعت، صنعتی نیست که آن را به راحتی ۱۰۰ درصد بومی‌سازی کرد. این صنعت با بیش از ۷۰ شاخه صنعتی دیگر ارتباط دارد و از جنبه‌های فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تاثیرات زیادی روی جامعه دارد و به طبع از همه این عوامل نیز تاثیر می‌پذیرد. فرهنگ مردم نسبت به خودرو بسیار خاص است.
ما در این صنعت با وجود اهمیت آن، در مدیریت بنگاه‌های اقتصادی مانند خودروسازی ضعف داریم و به جای اینکه به صورت پایشی و علمی وارد عمل شویم، به‌طور غیرکارشناسانه وارد می‌شویم و به خودروسازان اولتیماتوم می‌دهیم. این نوع برخورد هیچ نتیجه‌ای نخواهد داشت و عملا تنها به ایجاد مشکلات بیشتر منجر می‌شود. وقتی سیاست‌گذاران همه چیز را دیکته می‌کنند و اختیار را از خودروسازان می‌گیرند، نباید انتظار داشت که نتیجه مطلوبی حاصل شود. در این وضعیت، مدیران خودروسازی باید به‌طور مستقل اصلاحات خود را انجام دهند و به نحوی خود را با شرایط جدید سازگار کنند.
اقتصادنیوز: یک کارشناس صنعت خودرو می گوید: کمبود ارز همچنان بزرگترین چالش خودروسازان است و اثرات آن کاملاً محسوس است.
* به نظر شما، برای اصلاح وضعیت موجود، چه اقدامی باید انجام گیرد؟
برای اصلاح وضعیت باید مقامات مسئول از دخالتهای غیرضروری دست بردارند و اجازه دهند که خودروسازان با برنامه‌های خود عمل کنند. در گذشته نیز ما به مقامات مسئول می‌گفتیم که اگر روابط خود را با دنیا درست نکنید، هیچ‌چیز به سرانجام نخواهد رسید.
شرط ورود خودروساز ایرانی به بازارهای جهانی
خودروسازی یک صنعت جهانی است که باید در ارتباط با فناوری‌های روز و همچنین از نظر صادرات به فضای جهانی وارد شود. تا زمانی که ارتباطات سیاسی درست با دنیا برقرار نشود، خودروسازان ایرانی نخواهند توانست در بازارهای جهانی حضور پیدا کنند، حتی اگر خودروهایی با کیفیت بسیار بالا تولید کنند.
به عبارت دیگر، برای اینکه صنعت خودروسازی بتواند رشد کند، باید فضای کسب‌وکاری در کشور ایجاد شود که بر اساس روابط صحیح سیاسی با دنیا استوار باشد. این به خودروسازان این امکان را می‌دهد که به طور واقعی در فضای رقابتی جهانی قرار گیرند و در آنجا محصول خود را عرضه کنند. اما بدون روابط بین‌المللی و با وجود تحریم‌ها، هیچ‌چیز از پیش نخواهد رفت. در حال حاضر تمام روابط ما با دنیا به صورت غیررسمی و از طریق دور زدن تحریم‌ها انجام می‌شود که این نه تنها هزینه‌های بالایی برای کشور به همراه دارد، بلکه باعث مشکلات بیشتری نیز خواهد شد.
صادرات عامل رشد صنعت خودروسازی
* جناب مدنی یکی از عواملی که می‌تواند به رشد صنعت خودروسازی کمک کند، صادرات است. با این حال، در حال حاضر شرایط به‌گونه‌ای است که اجرای آن به شدت محدود است. در این باره توضیح می‌دهید؟
واقعیت این است که خودروسازی بدون صادرات نمی‌تواند رشد کند. برای این که صنعت خودروسازی ایران به بلوغ برسد، حتما باید در فضای رقابتی جهانی قرار بگیرد. اگر ما بخواهیم با رویکرد داخلی فقط به تولید بپردازیم، این صنعت هیچ‌گاه به رشد واقعی نمی‌رسد. حتی اگر دستور دهیم که سوخت یا مواد اولیه به پایین‌ترین قیمت‌ها بیاید، در نهایت بدون تکنولوژی روز دنیا و دانش فنی پیشرفته نمی‌توانیم انتظار رشد و رقابت‌پذیری در سطح جهانی داشته باشیم. در حال حاضر، خودروسازان ما با مشکلات بسیاری روبرو هستند، از جمله مسائل مالی که برخی از آن‌ها حتی درگیر پرداخت حقوق پرسنل‌شان هستند.
یکی از چالش‌های بزرگ صنعت خودروسازی در حال حاضر، تخصیص ارز است. در حال حاضر، خودروسازان ارز دولتی با نرخ ۲۸,۵۰۰ تومان دریافت نمی‌کنند. ارز واقعی که در بازار مبادله می‌شود، در واقع با نرخ ۷۰ تومان یا حتی بیشتر در حال معامله است. حتی این ارز هم به اندازه کافی به بخش خصوصی و شرکت‌های خودروسازی اختصاص داده نمی‌شود.
شرکت‌هایی که مونتاژکار هستند هم برای تأمین ارز مورد نیاز خود با مشکلات زیادی روبرو هستند. این کمبود ارز باعث شده تا خودروسازان و مونتاژکاران مجبور شوند از ارز آزاد استفاده کنند که طبیعتاً هزینه‌های تولید را به شدت افزایش می‌دهد.
بدون بخش خصوصی تولید خودرو به یک میلیون دستگاه نمی‌رسد
*با توجه به شرایط کنونی چه چشم‌اندازی برای صنعت خودرو متصور هستید؟
چشم‌اندازی که برای صنعت خودروسازی ایران داشتیم، این بود که امسال باید سه میلیون خودرو تولید شود. این چشم‌انداز از سال‌های ۸۴ و ۸۵ طراحی شده بود و بارها بررسی و به روز شده است. متاسفانه، با شرایط کنونی، تولید امسال به این عدد نزدیک نخواهد شد. هرچند یکی از خودروسازها در وضعیت بهتری قرار دارد، اما همچنان با دخالتهای دولتی مواجه است و اجازه نمی‌دهند که عملکرد بهینه‌ای داشته باشد.
هرچند این شرکت وضعیت به مراتب بهتری به شرکت‌های دیگر دارد، اگر بخش خصوصی نبود، احتمالاً تولید خودرو در سال جاری حتی به یک میلیون هم نمی‌رسید.
بنابراین، برای رسیدن به اهداف خود باید مسائل داخلی را حل کنیم و روابط سیاسی‌مان را با دنیا بهبود بخشیم. تنها در این صورت است که می‌توانیم روی موتورهای جدید و طرح‌های به‌روز کار کنیم و به توسعه صنعت خودروسازی بپردازیم. بدون این اصلاحات، هیچ‌چیز تغییر نخواهد کرد و روند بهبود صنعت خودروسازی به یک دور باطل تبدیل می‌شود.
*جناب مدنی، به نظر شما مشکلات اقتصادی و ارزی فعلی که خودروسازان با آن مواجه هستند، ناشی از سیاست‌های داخلی و تحریم هاست یا....
واقعیت این است که وضعیت فعلی بسیار پیچیده است. یکی از مشکلات عمده این است که مدت زیادی بود که اجازه نمی‌دادند ارزها بدون انتقال ارز مبادله شوند. بسیاری از شرکت‌ها در خارج از کشور ارز داشتند و می‌توانستند از آن استفاده کنند، اما متاسفانه در شرایط کنونی این امکان دیگر وجود ندارد. وضعیت به هیچ وجه مناسب نیست. در دوران تحریم‌های قبل، زمانی که هیچ گشایش اعتباری وجود نداشت و بانک مرکزی حتی پول‌های خود را نمی‌پذیرفت، ما مجبور بودیم پول‌ها را با چمدان به خارج ببریم و کالا وارد کنیم.
اما وضعیت آن زمان به مراتب بهتر از امروز بود. چرا؟ چون آن موقع عقلانیت حاکم بود، کنترل و پایش دقیق وجود داشت و کارخانه‌ها حتی در شرایط بحران هم به تولید ادامه می‌دادند. متاسفانه امروز بیشتر وقت ما به حرف زدن و وعده دادن می‌گذرد و هیچ اقدام جدی و مؤثری انجام نمی‌شود.
* با توجه به تحولات جهانی و پیشرفت‌های تکنولوژیک، آیا صنعت خودروسازی ایران قادر است به فناوری‌های روز دنیا دست پیدا کند؟ آیا دولت می‌تواند در این مسیر حمایتی باشد؟
بله، در صورتی که نیاز به فناوری‌های روز دنیا داشته باشیم، دولت می‌تواند از مسیر حمایت‌های خود این فناوری‌ها را به کشور وارد کند. اما واقعیت این است که در شرایط فعلی، انجام چنین اقداماتی به راحتی امکان‌پذیر نیست. وضعیت اقتصادی و سیاست‌های موجود مانع از این می‌شود که به سادگی بتوانیم دسترسی به فناوری‌های روز دنیا داشته باشیم. در حالی که در گذشته می‌توانستیم از منابع مختلف برای واردات فناوری‌های نوین استفاده کنیم، اکنون این دسترسی به شدت محدود شده است.
