سرویس فرهنگ و هنر مشرق - روایتهای مرتبط با جنگ ۱۲ در قالب آثار هنری و نمایش در رویدادهای هنری و فرهنگی رونمایی میشوند. با برگزاری جشنواره سینما حقیقت توجه به جنگ ۱۲ روزه را میتوان بهویژه در دو اثر شاخص دید؛ دو فیلمی که نهتنها روایت جنگ را بازسازی نمیکنند، بلکه آن را دوباره «کشف» میکنند.
مستند «شاخهای روی آب» به کارگردانی محسن اسلامزاده و محمدمهدی حبیبی یکی از متفاوتترین تجربهها در مواجهه با موضوع شهادت در جنگ ۱۲ روزه است. فیلم، نه از منظر بازسازیهای مرسوم، بلکه از دل آرشیوهای نابی که زیر آوار مانده بود و توسط گروه تولید بازیابی شد، به زندگی شهید محمدمهدی طهرانچی نزدیک میشود.
«شاخهای روی آب» بهجای روایت مستقیم، بر جستجوی نشانهها، تدوین خاطرهها و احیای تصویری از زیست انسانی یک شهید تکیه دارد؛ روایتی که به گفته برخی کارشناسان، بیش از آنکه به یک مستند معمولی درباره زندگی شهدا شباهت داشته باشد، تجربهای ادبی و جستجوگرانه است: بازخوانی ردّ یک انسان در دل ویرانی.
این نوع مواجهه، فیلم را در میان معدود آثار جدی مرتبط با دفاع مقدس ۱۲ روزه در سال گذشته قرار داده و آن را به یکی از مهمترین مستندهای سال ۱۴۰۴ تبدیل کرده است.
اثر دوم، مستند «پلز، اراده سنگی» به کارگردانی سجاد دهنوی است؛ روایتی میدانی از روزهای سنگین جنگ و حضور علی کاشی و سگ زندهیابش که در ۱۲ روز بحران، رکورددار پیدا کردن پیکرهای شهدا از زیر آوار شد. «پلز» برخلاف ساختارهای آرام و تاریخی مستندهای دفاع مقدس، کاملاً بر تنش لحظه، حضور جسمی در میدان، و مواجهه مستقیم با فاجعه استوار است.
فیلم، جنگ را در نقطهای روایت میکند که معمولاً در حاشیه فیلمها باقی میماند: جستجو در آوار، تجربه مرگ نزدیک، مواجهه با جسارت انسانی در شرایط حاد و ناگهانی. این انتخاب، «پلز» را به یکی از معدود آثار پرریسک و احساسی تبدیل کرده که بهجای تکیه بر تصویرهای آرشیوی تکراری، از دل زیست واقعی شخصیت اصلی ساخته شده است.
جالب اینجاست که این دو اثر، بهرغم تفاوت کامل در فرم و لحن، یک نقطه مشترک اساسی دارند: تمرکز بر انسان در دل جنگ. این همان رویکردی است که نشان میدهد سازندگان، برخلاف بسیاری از تولیدکنندگان رسمی که صرفاً «آثار مناسبتی» میسازند، به دنبال ایجاد زبان تازهای در روایت دفاع مقدس بودهاند.
نه از مسیر شعار، نه از مسیر بازنمایی نمادها؛ بلکه از مسیر روایت انسانی، تجربه فردی و سندیت میدانی.
در کنار این دو فیلم، مجموعهای از پروندههای تحقیقاتی و تولیدات جانبی مرتبط با جنگ ۱۲ روزه در سینما حقیقت شکل گرفته که نشاندهنده تمرکز راهبردی این جشنواره بر این سوژه بسیار مهم است.
