بانک آینده منحل شد یا ادغام؟ /سرنوشت سپرده‌ها در بانک ملی

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، در ادامه اقدامات بانک مرکزی برای سامان‌دهی نظام بانکی، فرآیند انحلال بانک آینده به‌طور رسمی آغاز شده و مطابق اعلام منابع رسمی، از روز شنبه ۳ آبان ۱۴۰۴، تمام سپرده‌ها، تعهدات و عملیات بانکی این بانک به بانک ملی ایران منتقل می‌شود. بررسی‌های «دنیای اقتصاد» حاکی از آن است که برخلاف تجربه ادغام بانک‌های نظامی، در این طرح، ادغام ساختاری انجام نمی‌شود و بانک ملی صرفاً به‌عنوان ضامن سپرده‌گذاران و مجری عملیات بانکی در شعب پیشین بانک آینده عمل خواهد کرد.

تعیین‌تکلیف نهایی بانک آینده

رئیس‌کل بانک مرکزی با تأیید رسمی این تصمیم، اعلام کرد: «بانک آینده به صورت رسمی تعیین‌تکلیف شده و فعالیت مستقل آن پایان یافته است.»

انتقال سپرده‌ها بدون نیاز به اقدام مشتریان

مطابق اطلاعیه منتشرشده، از تاریخ شنبه ۳ آبان ۱۴۰۴، همه سپرده‌گذاران بانک آینده به بانک ملی ایران منتقل می‌شوند. این فرایند به شکل کاملاً خودکار انجام خواهد شد و نیازی به مراجعه حضوری یا اقدامی از سوی مشتریان نیست.

دارایی‌ها به صندوق ضمانت سپرده‌ها منتقل می‌شود

طبق اعلام بانک مرکزی، کلیه دارایی‌های بانک آینده به تملک صندوق ضمانت سپرده‌ها درمی‌آید. این اقدام به‌منظور تسویه بدهی‌ها و تعیین تکلیف اموال بانک آینده از مسیر قانونی انجام می‌شود.

بدهی‌ها به بانک ملی منتقل نمی‌شود

یکی از مهم‌ترین جنبه‌های این تصمیم، عدم انتقال بدهی‌ها و ناترازی بانک آینده به بانک ملی ایران است. این اقدام برای جلوگیری از فشار بر تراز مالی بانک ملی طراحی شده است.

تداوم خدمات بانکی بدون وقفه

از روز شنبه ۳ آبان، تمام شعب بانک آینده تحت برند بانک ملی ایران به فعالیت خود ادامه می‌دهند و خدمات بانکی به صورت کامل به مشتریان ارائه خواهد شد. بر این اساس، خدمات بانکی بدون هیچ‌گونه اختلال ادامه می‌یابد.

نقش مستقیم بانک مرکزی در حفظ سپرده‌ها

بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان نهاد ناظر، مسئول مستقیم صیانت از سپرده‌های مردم خواهد بود و اعلام کرده است که امنیت حساب‌های سپرده‌گذاران به‌صورت کامل تضمین شده است.

اهمیت این تصمیم در نظام بانکی کشور

تصمیم اخیر بانک مرکزی مبنی بر انحلال بانک آینده بدون اعلام ورشکستگی رسمی، یکی از بزرگ‌ترین عملیات‌های انتقال بانکی در تاریخ نظام مالی کشور محسوب می‌شود. این اقدام در حالی صورت می‌گیرد که طی دو دهه گذشته، بانک آینده با مشکلات عدیده‌ای از جمله ناترازی مالی، عدم شفافیت عملکرد و چالش‌های مدیریتی مواجه بوده است.

با اجرای این فرآیند، اعتماد عمومی به نظام بانکی حفظ شده و از افزایش نگرانی‌های عمومی درباره وضعیت بانک‌ها جلوگیری خواهد شد.

نکات تکمیلی برای کاربران و سپرده‌گذاران:

• مشتریان بانک آینده هیچ نیازی به انتقال دستی وجوه یا حساب‌ها ندارند.

• کلیه کارت‌های بانکی، شماره حساب‌ها و خدمات دیجیتال، تحت ساختار بانک ملی ایران ادامه خواهد یافت.

• اطلاع‌رسانی‌های بعدی از طریق سایت رسمی بانک مرکزی و بانک ملی ایران منتشر خواهد شد.

سازوکار انحلال متفاوت از طرح‌های قبلی

به گفته مسئولان، در این فرآیند علاوه بر حفظ کامل حقوق سپرده‌گذاران، مقرر شده است که سهام بانک آینده با قیمت مناسب خریداری شود. تفاوت اصلی این طرح با تجربه ادغام بانک‌های نظامی، عدم انتقال ناترازی و بدهی‌ها به بانک ملی ایران است؛ بدین معنا که تنها دارایی‌ها و تعهدات قابل پوشش منتقل می‌شود و سایر موارد به هیات تصفیه سپرده خواهد شد.

وضعیت بحرانی بانک آینده و تصمیم نهایی بانک مرکزی

وضعیت ناترازی شدید، زیان‌های انباشته، نسبت منفی کفایت سرمایه و بدهی‌های کلان، از جمله عواملی بودند که بانک آینده را طی سال‌های اخیر به کانون توجه کارشناسان تبدیل کرده بودند. طبق اطلاعات منتشرشده:

• نسبت کفایت سرمایه بانک آینده در سال ۱۴۰۳: منفی ۵۰۳ درصد

• زیان انباشته تا پایان سال ۱۴۰۳: حدود ۴۶۵ هزار میلیارد تومان

• سهم بانک آینده از رشد پایه پولی در سال ۱۴۰۱: ۲۵ درصد

رویکرد قاطع بانک مرکزی در اجرای انحلال

بانک مرکزی بارها تأکید کرده که صیانت از حقوق سپرده‌گذاران، کارکنان و سهامداران خرد از اولویت‌های اصلی در اجرای این طرح است. به گفته رئیس قوه قضائیه، در صورتی که بانک مرکزی در انحلال بانک آینده تعلل می‌کرد، این نهاد قضایی وارد عمل می‌شد. در نهایت، پس از تصویب نهایی، تابلو بانک آینده از روز سوم آبان ماه از سردر شعب برداشته شده و به‌صورت رسمی جای خود را به نام و نشان بانک ملی ایران خواهد داد.

خدمات بانکی بدون وقفه ادامه می‌یابد

با واگذاری مدیریت شعب بانک آینده به بانک ملی ایران، تمامی حساب‌های سپرده‌گذاران، تسهیلات جاری و خدمات بانکی تحت مدیریت بانک ملی قرار می‌گیرد. برای پیشگیری از اختلال در سیستم‌های بانکی، سامانه‌های بانک ملی در کنار سیستم‌های پیشین بانک آینده فعال خواهند بود. همچنین:

• از سوم آبان، افتتاح حساب جدید به نام بانک آینده متوقف می‌شود

• تمامی عملیات بانکی جدید در این شعب با نام بانک ملی ایران انجام خواهد شد

مراحل قانونی و نظارتی انحلال بانک‌ها چگونه است؟

طبق قانون پولی و بانکی کشور، فرآیند انحلال بانک‌ها ممکن است به‌صورت داوطلبانه یا غیرداوطلبانه با تصمیم بانک مرکزی انجام شود. در حالت دوم، در صورت تشخیص وضعیت بحرانی و نبود امکان احیای بانک، مجوز فعالیت باطل شده و هیات تصفیه وارد عمل می‌شود.

نقش هیات تصفیه:

• شناسایی و ارزش‌گذاری دارایی‌ها، بدهی‌ها و مطالبات

• فروش دارایی‌ها با اولویت نقدشوندگی (املاک مانند پروژه ایران‌مال از طریق مزایده)

• بازپرداخت بدهی‌ها با اولویت سپرده‌گذاران خرد، سپس نهادهای مالی بزرگ و در نهایت سهامداران

درس‌آموخته‌هایی از انحلال بانک‌ها در ایران و جهان

دو تجربه مهم از انحلال در ایران شامل:

1. ادغام بانک‌های نظامی در بانک سپه: منجر به انتقال ناترازی و فشار مضاعف بر ترازنامه بانک سپه شد.

2. انحلال مؤسسه اعتباری نور و کاسپین: با مدیریت مناسب‌تر، فرآیند انتقال و تسویه با چالش‌های کمتری همراه بود.

در سطح جهانی نیز، تجربه آمریکا در اوایل دهه ۲۰۰۰ یکی از نمونه‌های موفق در اجرای سریع، دقیق و منظم فرآیند انحلال بانک‌هاست. نهاد FDIC با تضمین کامل سپرده‌ها و اجرای مؤثر سیاست‌ها، از ایجاد هراس عمومی و بحران سیستماتیک در بازار مالی جلوگیری کرد.

پیامدهای احتمالی و آینده پیش‌رو

با توجه به وضعیت شدیداً بحرانی بانک آینده و حجم بالای زیان انباشته، احتمال پرداخت سهمی از دارایی‌ها به سهامداران بسیار ضعیف ارزیابی می‌شود. با این حال، اگر بانک مرکزی بتواند فرآیند تصفیه و انتقال را با موفقیت اجرا کند:

• اعتماد عمومی به سیاست‌های نظارتی پولی تقویت خواهد شد

• شبکه بانکی از بار مالی سنگین ناترازی رهایی می‌یابد

• روند اصلاح نظام بانکی کشور شتاب می‌گیرد