به گزارش همشهری آنلاین ،تصادفات جاده ای یکی از کشنده ترین اتفاقاتی است که ممکن است برای رانندگان اتفاق بیفتد. اخیرا گفته شده است که از هر ۸ نفر ۱ نفر از رانندگان در زمان رانندگی، احساس خواب آلودگی می کند. رانندگان خواب آلود در ۲۱% تصادفات منجر به مرگ، نقش اصلی را دارند.
براساس اعلام پلیس بخش مهمی از حوادث رانندگی در ۲۰ تا ۳۰ کیلومتری ورودی و خروجی شهرهای اصلی، بزرگ‌راه‌های اصلی و جاده‌های کمربندی شهرها اتفاق می‌افتد که علت اصلی این مساله شتاب و عجله بی‌مورد و رانندگی با سرعت‌های بسیار بالا است. میزان مرگ و میر ناشی از حوادث رانندگی در کشور در یک سال در حدود ۲۹ هزار مورد و خسارت ناشی از این سوانح بیش از ۶۰ هزار میلیارد ریال یعنی معادل ۵ درصد درآمد ناخالص ملی برآورد شده است.
بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد که از بین عوامل اصلی سوانح رانندگی یعنی انسان، خودرو، جاده و محیط عامل انسانی سهم اصلی را دارد. سرعت غیر مجاز، کاهش سطح هوشیاری در اثر مصرف مواد مخدر، الکل و داروهای روانگردان، عدم تمرکز و خواب‌آلودگی رانندگان از مهم‌ترین علل انحراف وسایل نقلیه از مسیر اصلی و واژگونی آنها هستند که با داشتن آگاهی و توجه و نیز رعایت مقررات قابل کنترل و پیشگیری هستند.
خواب‌آلودگی به حالتی اطلاق می‌شود که فرد به دلیل کمبود خواب، اختلالات خواب یا عوامل دیگر، احساس خستگی و خواب‌آلودگی می‌کند. این حالت می‌تواند منجر به کاهش تمرکز، زمان واکنش کند و تصمیم‌گیری نادرست در رانندگی شود.
چرا رانندگان خواب‌آلود می‌شوند؟
بررسی تصادفات و حوادث رانندگی نشان داده است که تعداد زیادی از رانندگانی که دچار سوانح رانندگی شده‌اند برای بیش از ۱۰ ساعت پیاپی رانندگی کرده بودند. در واقع علت اصلی خواب‌آلودگی‌های زمان رانندگی، کم بودن ساعات خواب و بی‌خوابی‌های زیاد پیش از رانندگی است. به همین دلیل است که قانون حداکثر زمان رانندگی در طول شبانه‌روز برای رانندگان کامیون‌ها معادل ۱۰ ساعت و برای رانندگان اتوبوس‌ها معادل ۸ ساعت از یک سال قبل به تصویب رسیده و در مورد رانندگان وسایل نقلیه حمل و نقل عمومی بار و مسافر اعمال می‌شود.
بی‌خوابی‌های شبانه می‌تواند موجب خواب‌آلودگی و پرخوابی در روز بعد شود. افرادی که به صورت شیفتی کار می‌کنند و کسانی که داروهای محرک مصرف می‌کنند یا دچار بیماری‌های اعصاب و روان هستند نیز در این گروه جای دارند.
برخی از عملکردهای طبیعی بدن و شرایط فیزیولوژیک نیز می‌توانند سبب خواب‌آلودگی شوند. از جمله این مسایل می‌توان به پرخوری خصوصا مصرف زیاد غذاهای چرب و یا استفاده از غذاهای تخمیری مانند دوغ که زمینه را برای چرت زدن و خواب‌آلودگی مهیا می‌کنند، اشاره کرد.
در بسیاری از کشورهای جهان مصرف مشروبات الکلی یکی از عوامل اصلی تصادفات رانندگی است. الکل و مواد مخدر که تضعیف‌کننده‌های سیستم عصبی مرکزی و مغز هستند می‌توانند با ایجاد خواب‌آلودگی و گیجی، زمان تصمیم‌گیری و عکس‌العمل راننده را افزایش داده و موجب افزایش احتمال وقوع تصادفات شوند. مصرف برخی از داروهای آرام‌بخش و خواب‌آور مثل دیازپام یا داروهای حاوی کدئین و نیز داروهای ضدحساسیت (آنتی‌هیستامین) نیز گیجی و خواب‌آلودگی راننده را در پی دارد.
تأثیر خواب‌آلودگی بر رانندگی
خواب‌آلودگی تأثیرات زیر را بر رانندگی دارد:
کاهش تمرکز: رانندگان خواب‌آلود ممکن است نتوانند به خوبی بر روی جاده تمرکز کنند و از خطرات پیش رو غافل شوند.
کاهش زمان واکنش: زمان واکنش به خطرات ممکن است به طور قابل توجهی افزایش یابد. تحقیقات نشان داده‌اند که رانندگان خواب‌آلود می‌توانند همانند افرادی که تحت تأثیر الکل هستند، عمل کنند.
تصمیم‌گیری نادرست: خواب‌آلودگی می‌تواند منجر به تصمیم‌گیری‌های اشتباه و خطرناک شود، مانند تغییر ناگهانی لاین یا عدم توجه به تابلوهای هشدار.
افزایش احتمال تصادف: بر اساس آمار، تخمین زده می‌شود که خواب‌آلودگی عامل حدود ۲۰ درصد از تصادفات جاده‌ای باشد.
راهکارهای پیشگیری
استراحت کافی: اطمینان از دریافت خواب کافی قبل از سفر (حداقل ۷ ساعت).
استراحت‌های منظم: در سفرهای طولانی، هر دو ساعت یک بار توقف کرده و استراحت کنید.
اگر خوابتان گرفت، کنار بزنید: در هنگام رانندگی هر وقت احساس کردید پلک‌هایتان سنگین شده، ماشین را در استراحتگاه یا مکانی مناسب کنار بزنید و کمی بخوابید. سنگین شدن پلک‌ها از علائم خطرناکی است که نشان می‌دهد وقت استراحت است! تلاش برای باز کردن پلک‌ها جوابگو نیست و نهایتا منجر به خوابیدن پشت فرمان می‌شود.
اجتناب از الکل و داروهای خواب‌آور:قبل از رانندگی از مصرف الکل و داروهایی که باعث خواب‌آلودگی می‌شوند، خودداری کنید.یکی از راه های جلوگیری از خواب آلودگی هنگام رانندگی عدم استفاده از قرص‌های خواب آور است. بسیاری از داروها عوارض مثل منگی، خواب آلودگی و خستگی به دنبال دارند. حتی داروهایی که به صورت روزانه و بی‌حساب توسط ایرانی‌ها استفاده می‌شود. مثل انواع مسکن و داروهای ضد سرماخوردگی. به همین خاطر قبل از رانندگی حواس‌تان به داروهایی که مصرف می‌کنید؛ باشد.
آگاهی از علائم خواب‌آلودگی: شناختن علائم اولیه خواب‌آلودگی مانند خستگی چشم، یکنواختی در دیدن جاده و کاهش تمرکز.
استفاده از تکنولوژی:استفاده از سیستم‌های هشدار دهنده خواب‌آلودگی که برخی خودروها مجهز به آن هستند.
رانندگی با همراه: اگر مسیرتان طولانی است و قرار است مدت زیادی در جاده بمانید، سعی کنید همراهی پیدا کنید. کسی که هوای شما و رانندگی‌تان را داشته باشد و در طول مسیر با شما صحبت کنید!
غذای سبک بخورید: یکی از تکنیک های مقابله با خواب آلودگی هنگام رانندگی رعایت یک رژیم غذایی مناسب است. قبل از سفر از خوردن غذاهای سنگین و مخصوصا چرب بپرهیزید.سعی کنید قبل از آغاز رانندگی یک وعده سبک بخورید تا پشت فرمان چرت نزنید.
گوش دادن به موزیک یکی از تکنیک های مقابله با خواب آلودگی هنگام رانندگی: اگر هنگام رانندگی احساس کردید چشمتان سخت باز می‌شود و ممکن است بخوابید، صدای موزیک ماشین را زیاد کنید. همچنین پادکست‌های متنوعی ساخته شده که می‌تواند در هنگام رانندگی، خواب شما را بپراند. البته باید توجه داشت که کاهی موزیک حواس راننده را پرت کرده و خودش باعث تصادف می‌شود!
خوردن قهوه یکی از تکنیک های مقابله با خواب آلودگی هنگام رانندگی: اگر به مصرف کافئین عادت دارید و دچار تپش قلب نمی‌شوید، مصرف قهوه یا نسکافه قبل از رانندگی انتخاب خوبی است. کافئین باعث می‌شود خواب آلودگی شما برطرف شود و پشت فرمان خوابتان نبرد.
حواس‌تان به تهویه ماشین باشد: تهویه مناسب ماشین و هوای تازه می‌تواند خواب آلودگی را از شما دور کند. به همین خاطر قبل از آغاز سفرهای جاده‌ای حتما تهویه ماشین را سرویس کند. چه مسافرتتان در فصل سرما و زمستان باشد و چه در فصل تابستان، تهویه نقشی جدی در کیفیت رانندگی شما دارد.
آب بنوشید: اگر احساس خواب‌آلودگی و خستگی می‌کنید؛ آب بنوشید. کاهش آب بدن به طور مستقیم بر انرژی شما تاثیرگذار است. سعی کنید همیشه در ماشین خود یک بطری آب خنک نگهدارید تا در مواقع لازم بنوشید.
نفس‌هلی عمیق بکشید: یکی دیگر از راه‌های افزایش هوشیاری و مقابله با خواب‌آلودگی، کشیدن نفس‌های عمیق است. عمیق نفس بکشید تا اکسیژن بیشتری وارد خون‌تان شود و هوشیار بمانید.
رانندگی بامدادی را فراموش کنید: بسیاری از تصادفات رانندگی در ساعات ۲ تا ۵ بامداد اتفاق می‌افتد. دلیل آن هم مشخص است. خستگی راه و خواب آلودگی راننده در این ساعات می‌تواند کار دستش بدهد. پس ساعت سفر را طوری تنظیم کنید که در این ساعات پشت فرمان نباشید.
