به گزارش همشهری آنلاین، فرهیختگان نوشت: قطعنامه‌ای که کره‌جنوبی، رئیس دوره‌ای شورای امنیت روز پنجشنبه آن را ارائه داد و در حقیقت از جانب کشورهای غربی مامور به ارائه آن بود تا روال اداری فعال‌سازی مکانیسم ماشه طی شود نهایتاً رأی نیاورد. البته طبیعی بود که آمریکا و اروپا با لابی گسترده مانع از تصویب قطعنامه پیشنهادی شوند که مطابق آن تعلیق قطعنامه‌های تحریمی ضدایرانی تداوم می‌یابد. حتی اگر این قطعنامه تصویب نیز می‌شد آمریکا و کشورهای اروپایی دارای حق وتو یعنی انگلیس و فرانسه آن را وتو می‌کردند. آنچه بیش از جدیت برای فعال‌سازی مکانیسم ماشه جلب توجه می‌کند بهانه‌جویی‌های طرفین غربی است. رئیس‌جمهور فرانسه برای اعلام جدیت مبنی بر فعال‌سازی مانیسم ماشه با یک رسانه اسرائیلی مصاحبه می‌کند تا این پیام را به تل‌آویو داده باشد که منافع اسرائیل لحاظ خواهد شد. امانوئل مکرون در اظهار نظری عجیب ضمن آنکه پیشنهاد ایران به اروپایی‌ها را معقول توصیف می‌کند این بهانه را مطرح می‌کند که این پیشنهاد صرفاً مربوط به وزیرخارجه بوده و مورد حمایت همه اعضای نظام حاکم ایران نیست. این ادعا درحالی مطرح می‌شود که وزارت خارجه ایران از از زمان مذاکرات برجام تاکنون همواره از جانب ایران نماینده اصلی برای پیشبرد مذاکره با اعضای ۵+۱ بوده و ایران نیز همواره به تصمیم‌های اتخاذشده در میز مذاکرات پایبند بوده است. بنابراین این اظهارات مکرون به بهانه‌جویی شبیه است که اثبات می‌کند طرف اروپایی بدون هیچ عزمی برای به نتیجه رسیدن مذاکرات به دنبال آن است تا از پنجره به‌وجودآمده برای اقدام علیه تهران استفاده کند. اکنون که طرف اروپایی نشان داده به دنبال فعال‌سازی اسنپ‌بک به هر قیمتی است ایران باید هزینه این تصمیم تحمیلی را برای غرب بالا ببرد.
ماجرای قطعنامهٔ ارائه‌شده توسط کره‌جنوبی چیست؟
مطابق متن برجام هرکدام از طرف‌های برجام به غیر از آمریکا که رسماً از آن خارج شده است می‌تواند شکایت نقض تعهدات را به «کمیسیون مشترک برجام» (متشکل از نمایندگان ایران و ۴+۱) ارائه دهد. کمیسیون مشترک ۱۵ روز فرصت دارد تا مسئله را بررسی و حل کند. این مدت می‌تواند با توافق طرف‌ها تمدید شود که اگر مشکل حل نشود، موضوع به وزرای خارجه طرف‌ها یا یک هیئت مشورتی ارجاع می‌شود که ۱۵ روز دیگر برای تصمیم‌گیری فرصت دارند. در صورت ادامه اختلاف، کمیسیون ۵ روز دیگر برای تلاش نهایی فرصت دارد. اگر بعد از این ۳۵ روز همچنان اختلاف حل نشود، موضوع به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع می‌شود. شورای امنیت ۳۰ روز فرصت دارد تا قطعنامه‌ای برای ادامه روند «تعلیق تحریم‌ها» صادر کند. اگر شورای امنیت نتواند قطعنامه‌ای برای ادامه تعلیق تحریم‌ها تصویب کند (به دلیل وتو یا عدم توافق)، تحریم‌های پیشین سازمان ملل به‌طور خودکار بازمی‌گردند. طرفین اروپایی اما بدون اینکه این فرایند را طی کرده باشند مستقیما موضوع را به شورای امنیت ارجاع داده و خواهان فعال‌سازی مکانیسم خودکار بازگشت تحریم‌ها علیه ایران شدند. در این فرایند اکنون کره‌جنوبی به عنوان رئیس دوره‌ای شورای امنیت همان قطعنامه‌ای را ارائه داده که مطابق متن برجام باید ارائه می‌شد تا شورای امنیت تصمیم بگیرد با رأی دادن به آن روند ادامه تعلیق تحریم‌ها را تصویب کند یا اینکه با عدم رأی دادن به آن قطعنامه‌های تحریمی ۶گانه که پیش از این محمد جوادظریف مدعی لغو آن بود را به طور خودکار بازگرداند. البته بلافاصله بعد از رأی نیاوردن این قطعنامه تحریم‌ها بازنمی‌گردد؛ چراکه مطابق متن از زمان ارائه درخواست به شورای امنیت این شورا ۳۰ روز فرصت دارد تا قطعنامه ارائه دهد و از آنجایی که درخواست کشورهای اروپایی ۶ شهریور به شورای امنیت ارائه شده این شورا تا ۶ مهر فرصت ارائه قطعنامه جدید برای تمدید لغو تحریم‌ها را دارد که البته چه این اتفاق بیفتد چه نیفتد مطابق قانون، بازگشت خودکار تحریم‌ها پس از طی شدن ۳۰ روز اعلام‌شده باید در ۵ مهر صورت بگیرد. بر همین اساس نیز غریب‌آبادی، معاون وزیر خارجه کشورمان به جلسه شورای امنیت این‌گونه واکنش نشان داد. مطرح شدن اسنپ‌بک در جلسه امروز شورای امنیت به معنای این نیست که همین امروز تحریم‌ها بازمی‌گردد.
دستور تل‌آویو به پاریس از کانال ۱۲
امانوئل مکرون در مصاحبه خود با شبکه ۱۲ اسرائیل اشاره کرد که «وزیر خارجه ایران تلاش کرد پیشنهادی معقول ارائه دهد که این پیشنهاد مورد حمایت همه اعضاء نظام حاکم ایران نبود.» او مدعی شد که «جدیتی از سوی ایران در مذاکرات دیده نشده است.»
وقتی شبکه ۱۲ اسرائیل از مکرون پرسید که آیا «اسنپ‌بک» قطعی شده است، مکرون گفت: بله، فکر می‌کنم همین‌طور است. چون آخرین اخباری که از ایرانی‌ها داریم جدی نیست. فعال شدن «اسنپ‌بک» علیه ایران تا پایان سپتامبر قطعی است.
سخنگوی وزارت خارجه به مصاحبه مکرون با یک رسانه اسرائیلی این‌گونه واکنش نشان داد: «چرا رئیس‌جمهور مکرون باید برای رد پیشنهادی که خودش اعتراف می‌کند پیشنهاد معقولی از جانب ایران بوده است، با عجله یک کانال تلویزیونی اسرائیلی را انتخاب کند و در عوض به مخاطبان «منتخب» خود اطمینان بدهد که اسنپ‌بک قطعی است؟»
این اقدام شورای امنیت درحالی صورت گرفت که برخی رسانه‌ها از جمله رویترز به نقل از منابع دیپلماتیک مدعی بودند: «در گفت‌وگوهای روز چهارشنبه بین ایران و سه کشور اروپایی عضو برجام، پیشرفت اندکی حاصل شده است.» اعتراف مکرون به پیشنهاد معقول ایران نیز نشان می‌دهد طرف اروپایی در محتوا نتوانسته ایرادی پیدا کند به همین دلیل رو به تداوم بهانه‌جویی سیاسی آورده است. سیدعباس عراقچی، وزیرخارجه کشورمان در واکنش به اظهارات رئیس‌جمهور فرانسه ضمن اشاره به ارائه یک طرح پیشنهادی معقول و عملی از جانب ایران ادعای مکرون مبنی بر اینکه «وزارت خارجه نماینده کل نهاد سیاسی ایران نیست» را مضحک و انحرافی آشکار توصیف کرد.
ادعاها در مورد پیشنهادهای ایران
پس از این اظهارات خبرنگار وال‌استریت‌ژورنال در مورد پیشنهاد و طرح ارائه‌شده از سوی ایران مدعی شد: «ایران متعهد می‌شود که با ویتکاف یا نمایندگان ایالات متحده دیدار کند. هنوز مشخص نیست که این دیدار به‌صورت مستقیم خواهد بود یا غیرمستقیم. برای تحقق این گفت‌وگو، آمریکا باید تضمین دهد که هیچ‌گونه حمله‌ای صورت نخواهد گرفت. در ازای تعهد ایران به انجام این دیدار، سه کشور اروپایی (E۳) باید متعهد شوند که مکانیسم بازگشت خودکار تحریم‌ها (snapback) را تمدید کنند. تمرکز این مذاکرات بر موضوع ذخایر اورانیوم با غنای ۶۰ درصد خواهد بود. ایران تمام مقدار ۶۰ درصدی را که در اختیار دارد بازیابی خواهد کرد. پس از آن شورای امنیت سازمان ملل قطعنامه ۲۲۳۱ را که از توافق برجام حمایت می‌کند لغو خواهد کرد. این اقدام به معنای حذف کامل گزینه snapback برای اروپا خواهد بود. ایران سپس اقدام به رقیق‌سازی ذخایر ۶۰ درصدی خواهد کرد. در ازای این اقدام، تحریم‌های ایالات متحده و سایر کشورها لغو خواهند شد. در مرحله بعد، مذاکراتی برای دستیابی به توافق نهایی در پرونده هسته‌ای آغاز خواهد شد.»
طرف اروپایی اما با بهانه‌سازی از پیشنهادهای متعادل ایران عبور کرده و دوباره به همان ادبیات تهدیدآمیز خود بازگشته است. نمایندگان فرانسه و بریتانیا در جریان نشست در حال برگزاری شورای امنیت تکرار کردند که پیشنهاد پیشین به ایران که خواهان همکاری در ازای تمدید برجام بوده است، تا یک هفته دیگر نیز فرصت به گفت‌وگو و دیپلماسی می‌دهد. در پیشنهاد گذشته طرف‌های اروپایی ضمن طرح مطالبات زیاده‌خواهانه در مورد ابزارهای بازدارندگی ایران صرفاً متعهد شده بودند که فعال‌سازی مکانیسم ماشه را برای یک مدت چندماهه به تعویق خواهند انداخت. آن‌ها بدون اینکه حتی به دنبال لغو دائم تحریم‌های ضدایرانی باشند مطالباتی را روی میز قرار داده بودند که نشان می‌داد از اساس برای صورت نگرفتن معامله پای میز نشسته‌اند.
حتی اگر قطعنامه رأی می‌آورد بازهم آمریکا و اروپا آن را وتو می‌کردند
هم‌زمان با برنامه‌ریزی برای استفاده ابزاری از شورای امنیت علیه ایران روز چهارشنبه المیادین گزارش داد ایالات متحده آمریکا تهدید کرده درصورتی‌که قطعنامه پیشنهادی ایران و کشورهای هم‌سو مبنی بر محکومیت حمله به تأسیسات اتمی ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تصویب شود کمک‌های خود به این نهاد بین‌المللی را قطع خواهدکرد. درصورتی‌که قطعنامه ارائه‌شده توسط رئیس دوره‌ای شورای امنیت مبنی بر تداوم تعلیق تحریم‌های ضدایرانی رأی کافی را نیز در شورای امنیت کسب می‌کرد باز هم آمریکا و کشورهای اروپایی آن را وتو می‌کردند تا وجهه‌ای تمام‌رخ از ابزاری بودن نهادهای بین‌المللی در دست دولت‌های غربی بار دیگر ثبت شود. پیش از جلسه شورای حکام ۵۰ سناتور جمهوری‌خواه آمریکا در نامه‌ای به وزیران خارجه انگلیس، فرانسه و آلمان خواستار فعال‌سازی «اسنپ‌بک» شدند. وال‌استریت‌ژورنال نیز روز جمعه احتمال وتوی قطعنامه در صورت تصویب آن را مطرح کرده بود: «رأی‌گیری امروز یک رأی‌گیری رویه‌ای است درباره قطعنامه‌ای که کره‌جنوبی موظف بود آن را مطرح کند. این قطعنامه رد خواهد شد یا وتو می‌شود.» آمریکا پیش از رای‌گیری در مورد قطعنامه ارائه‌شده صبح جمعه پیش‌نویس یک قطعنامه شورای امنیت را که خواستار آتش‌بس در غزه و فراهم کردن دسترسی کمک‌های بشردوستانه به این منطقه بود را مثل تمام قطعنامه‌های ضداسرائیلی دیگر شورای امنیت رد کرد تا نشان دهد نهادهای بین‌المللی تنها زمانی قدرت عمل دارند که دولت‌های غربی با وتو نخواهند جلوی آن را بگیرند.
هزینهٔ اقدامات تنش‌زا باید بالا برود
در شرایطی که نهادهای بین‌المللی به ابزار دست غربی‌ها تبدیل شده است گسترش مواضعی از جنس آنچه چین و روسیه اتخاذ کرده‌اند می‌تواند امیدی به بازشدن مسیرهای موازی و کاهش مشروعیت از نهادهای اصطلاحاً بین‌المللی ایجاد کند. اینکه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علی‌رغم بیشترین حجم نظارت از تأسیسات اتمی یک کشور باز هم رو به اتهام‌زنی در مورد ظرفیت ساخت چندین بمب اتمی آورده و زمینه را برای تهاجم به ایران فراهم آورد و پس از حمله به تأسیسات هسته‌ای مشروع ایران حتی قدرت محکوم کردن آن را نداشته باشد طبعا این توقع را ایجاد خواهد کرد که در مورد شیوه‌های کنترل همکاری و گسترش فعالیت‌های هسته‌ای در سطوح فنی و سیاسی بحث کارشناسی جدی‌تری صورت گیرد. همچنین عدم پایبندی کشورهای مختلف به تحریم‌هایی که غیرقانونی بودن بازگشت آن، به شورای امنیت اعلام شده باعث می‌شود تا با بازشدن مسیرهای موازی از جنس سازمان‌های بین‌المللی نوظهور قدرت اثرگذاری نهادهای بین‌المللی ابزار دست غرب به مرور کاهش یابد.
