مدیرعامل شرکت نیروگاههای اتمی ایران هرمز:
نیروگاههای اتمی در بلندمدت نسبت به سایر نیروگاهها مقرونبهصرفهتر است
تولید ۲۰ هزارمگاوات برق هستهای یکی از اولین برنامههای صنعت هستهای کشور است که از زمان تاسیس این سازمان در دهه ۵۰ پیگیری میشود. پیروزی انقلاب اسلامی و برهم خوردن قراردادهای همکاری مشترک بین ایران و کشورهای اروپایی، جنگ تحمیلی هشت ساله،تحریمهای آمریکا، عدمباوربرخی مسئولان کشور به تواناییهای داخل، ترس شرکتهای اروپایی از ممنوعیت همکاری با ایران و کمبود بودجه سبب شد تا این پروژه ملی سالها به تاخیر افتد.
اما از ابتدای دهه ۱۴۰۰ شمسی، سرعت بخشیدن به روند ساخت واحدهای جدید نیروگاههای تولید برق اتمی در دستور کار سازمان انرژی اتمی ایران قرار گرفت و بهدنبال آن در شهریور سالجاری قرارداد ساخت چهار واحد نیروگاه اتمی قدرت در بندرعباس منعقد شد. این واحدها که با همکاری شرکت روس اتم ساخته خواهند شد، پس از بهرهبرداری در هر ساعت بیش از ۵۰۰۰ مگاوات برق تولید میکنند. برای آگاهی بیشتر با این پروژه بزرگ ملی با دکتر شریفلو، مدیرعامل شرکت نیروگاههای اتمی ایران هرمز و مجری طرح سابق واحد یکم نیروگاه اتمی بوشهر به گفتوگو نشستیم.
بهعنوان پیشدرآمد بفرمایید که شرکت ایران هرمز با چه هدفی تأسیس شده و چه ماموریتهایی در پیش دارد؟
شرکت نیروگاههای اتمی ایران هرمز در راستای توسعه بهرهبرداری از نیروگاه اتمی در کشورسال ۱۴۰۲، با دستورالعمل ساخت نیروگاههای اتمی وابسته به سازمان انرژی اتمی ایران به دستور جناب آقای مهندس اسلامی ریاست محترم سازمان انرژی اتمی ایران تأسیس شد. هدف اصلی این شرکت، ساخت نیروگاه اتمی در استان هرمزگان است و به همین علت پسوند آخر اسم شرکت «ایران هرمز» است. براساس ماموریت شرکت، در استان هرمزگان شروع به مطالعه و انتخاب ساختگاه کردیم. مهمترین نیاز ساخت نیروگاه اتمی، درنظر گرفتن محلی بهعنوان «سایت» یا «ساختگاه» نیروگاه است. بلافاصله پس از تأسیس شرکت، به مطالعات مورد نیاز در این زمینه پرداخته شد و پس از بررسیهای فراوان، ساختگاهی تقریبا در ۱۲۰ کیلومتری بندرعباس، میان شهرهای میناب و سیریک را انتخاب کردیم. حدودا ۵۰۰ هکتار زمین در اختیار گرفتیم و مطالعات مهندسی و انتخاب ساختگاه را انجام دادیم.
از همان ابتدا سایت را برای ساخت چهار واحد نیروگاه اتمی بالای ۱۰۰۰ مگاوات الکتریکی درنظر گرفتیم. مساحت و نحوه قرارگیری سایت را برای این منظور انتخاب کردیم. لازم به ذکر است که نیروگاه اتمی جهت خنک کردن سیکل سوم خود، احتیاج به مقدار قابلتوجهی آب دارد؛ حدودا برای هر واحد نیروگاهی ۱۰۰ تا ۱۲۰ هزار مترمکعب در ساعت به آب نیاز است. تأمین این آب فقط در کنار دریاها و اقیانوسها امکانپذیر است و به همین دلیل ما نیروگاه را در کنار دریای عمان یا خلیجفارس در ایران میسازیم.
این سایت را برای ساخت چهار واحد نیروگاهی که اخیرا قراردادش را با روسها منعقد نمودید، انتخاب کردید. در این واحدها از چه نوع رآکتورهایی استفاده خواهید کرد و چه فناوریهایی در این رآکتورها به کار برده خواهد شد؟
پس از مذاکراتی که با پیمانکاران مختلف داشتیم، با شرکت روساتم روسیه وارد مذاکره شدیم و به تفاهم کلی رسیدیم. چهار واحد نیروگاه اتمی از نوع VVER (به زبان انگلیسی: PWR یا آب تحتفشار) با ظرفیت ۱۲۵۵ مگاوات الکتریکی برای هر واحد درنظر گرفته شده که جمعا حدود ۵۰۲۰ مگاوات برای کل نیروگاه میشود.
رآکتورهایی که ما استفاده میکنیم، رآکتورهای آب تحت فشار از نوع VVER با قدرت الکتریکی ۱۲۵۵مگاواتی نسل سوم پیشرفته هستند. با توجه به رشد تکنولوژی، در صنعت هستهای هم رشد صورت گرفته است و نسلهای جدیدی از رآکتورها وارد این عرصه شدهاند. تفاوت اساسی این نیروگاهها نسبت به نسلهای قبل خودشان، اول توان آنهاست که نیروگاههای روسی قبلی ۱۰۰۰ مگاواتی بودند و اکنون به ۱۲۵۵ مگاوات ارتقا پیدا کرده است.
بحث بعدی، فاکتور دسترسی (Availability Factor) آنهاست که ۹۳ درصد است. این به آن معنی است که نیروگاه را بدون توقف و سوختگذاری جدید در طول ۱۸ ماه در اختیار داریم؛ یعنی ۲۴ ساعت در ۱۸ ماه، این نیروگاه در حال کار است. این عدد (۹۳ درصد) فاکتور بسیار مهمی در دسترس بودن نیروگاه است.بحث مهم دیگر نیز ایمنی است. در این نوع نیروگاههای اتمی سیستمهای ایمنی هم سیستمهای پسیو و هم سیستمهای اکتیو کاملتر و بیشتری نسبت به طراحیهای نسل قبلی درنظر گرفته شده و از این جهت سیستمهای ایمنی ارتقا یافته که حائزاهمیت است.
چه تفاوتی بین این نوع رآکتورها و رآکتورهای نیروگاه بوشهر وجود دارد؟
همانطوریکه اشاره شد یکی از تفاوتهای اساسی با واحد یکم نیروگاه اتمی بوشهر این است که در این نیروگاه هر ۱۲ ماه یکبار سوختگیری انجام میشود ولی در طراحی جدید نیروگاههای منتخب هر ۱۸ ماه یکبار سوختگیری انجام میشود و همین مساله باعث افزایش فاکتور دسترسی است.تفاوت مهم دیگر، راندمان نیروگاه است. راندمان نیروگاههای اتمی منتخب ایران هرمز از نوع نسل سوم پیشرفته حدود ۳۸ درصد است؛ یعنی ما ۳۸ درصد از حرارت تولیدی را تبدیل به انرژی الکتریکی میکنیم. معمولا در واحد یکم نیروگاه اتمی بوشهر این عدد نزدیک ۳۳ درصد یا کمتر است.
براساس برنامهریزی انجام شده، نخستین واحد نیروگاهی تا سال ۱۴۱۰ وارد مدار خواهد شد. مهمترین چالشهایی که برای تحقق این هدف زمانی وجود دارد، چه چالشهایی میتواند باشد؟
هر پروژهای سختیهای خودش را دارد. یکی از سختیهای اصلی که با آن روبهرو هستیم، بحث تأمین مالی است. البته نمیشود اسم آن را چالش گذاشت؛ هیچکس نمیآید ۲۵ میلیارد دلار بگذارد در جیبش و شروع به کار کند. وقتی میخواهید چیزی بسازید، روی پولهایی که از آینده بهدست میآورید حساب میکنید.بر این اساس ما برنامهریزیهایی برای تامین مسائل مالی انجام دادهایم اما اگر در این برنامهریزی مالی که انجام دادهایم مشکلی پیش آید ممکن است بر زمانبندی صورت گرفته تأثیر منفی بگذارد. بحث تامین مالی به این دلیل مهم است که شرکت همکار یعنی روس اتم یکی از بزرگترین شرکتهای سازنده نیروگاههای برق اتمی در جهان است؛ بر این اساس تلاش برای پرداخت منظم و انجام تعهدات مالی نقش مهمی در پیشبرد برنامههای مشترک دارد و هرگونه تأخیر در انجام تعهدات مالی و پیشپرداختها حتی در حد یک ماه میتواند سبب تأخیر درازمدت در انجام امور مشترک مرتبط با پروژه شود. بنابراین یکی از بزرگترین چالشهای پیش روی ما بحث تامین مالی است. البته برای پروژههای بزرگ و در سطح کلان همیشه موضوع تامین مالی مورد بحث است و راهکارهای مختلف و تدابیر لازم نیز برای این مهم قبل از شروع و در مراحل انجام طرح اتخاذ میشود. درخصوص پروژه نیروگاه اتمی ایران هرمز نیز خوشبختانه با درایت ریاست محترم سازمان، قوانین و مصوبات لازم که امکان جذب سرمایهگذار داخلی و خارجی و همچنین سرمایهگذاری صاحبان صنایع را فراهم میآورد، در برنامه تامین مالی منظور شده است.
به غیر از مسائل و چالشهای مالی، آیا در حوزه مسائل سیاسی چالش خاصی وجود دارد؟
با توجه به قوانین و توافقنامههای بینالمللی و همچنین توافقنامه موجود در آژانس بینالمللی انرژی اتمی، کشورها حق تولید برق اتمی بهعنوان نماد استفاده صلحآمیز از انرژی هستهای را دارند و نباید تحریم، تهدید یا اعمال فشاری در این زمینه صورت گیرد؛ بر همین اساس انتظار میرود نیروگاه دچار مشکل خاصی از این منظر نشود.
همکاری با شرکت REP روسیه در چه سطحی است و آیا انتقال فناوری و آموزش نیروی ایرانی در این قرارداد لحاظ شده است؟
بر اساس قرارداد منعقده با شرکت روسی، بهرهبرداری از نیروگاه توسط نیروهای ایرانی انجام خواهد شد و مسلما برای تحقق این امر مهم، آموزش و تربیت نیروی انسانی مدنظر است و دورههای آموزشی مورد نیاز تعریف و عملیاتی خواهد شد. در این خصوص باید نوید بدهم که بخش مهمی از این آموزش در نیروگاههای مشابه و مراکز آموزشی روسیه خواهد بود که سبب کسب تجربه و فراگیری دانش روز دنیا در این زمینه خواهد شد. در کنار تمهیدات اندیشیده شده در این بخش و با توجه به اهمیت وجود پرسنل و نیروی کار ماهر و متخصص بهرهبردار که باید به صورت مداوم از آموزش برخوردار باشد، یک مرکز آموزش مجهز در ایران نیز برای نیروی بهرهبردار درنظر داریم.
همچنین با توجه به طول عمر این نوع نیروگاهها که بطور معمول از ۶۰ تا ۱۰۰ سال متغیر است نیروی آموزشدیده زمان بهرهبرداری بعد از مدتی بازنشسته شده و نیازمند جایگزین شدن با نیروی جوان ماهر و متخصص است. بر این اساس چهار نسل در این نیروگاهها فعالیت خواهند داشت و به فراخور این امر، مرکز آموزشی ساخته خواهد شد تا بتواند نیروی ماهر و متخصص تربیت کند. برای آموزش نیروی انسانی برنامهریزی منسجم و خوبی خواهیم داشت. هرچند در این برهه زمانی، تعداد نیروهای استخدام شده کم است اما در دو بخش جذب نیرو خواهیم داشت:
۱) نیروهای بهرهبردار که نیاز است آموزش تخصصی اولیه را در کشور روسیه دریافت کرده و دورههای تکمیلی و حین بهرهبرداری را در ایران بگذرانند.
۲) نیروهایی که سازنده و مسئول انجام پروژهاند و مرحله به مرحله به جمع ما اضافه خواهند شد.
با توجه به صحبتهای هنگام امضای تفاهمنامه، بخش عمده فعالیتها توسط سازندگان داخلی و پیمانکاران داخلی انجام خواهد شد. چه میزان از سهم ساخت را با نیروهای داخلی هدفگذاری کردهاید؟
با توجه به تجربههای کسب شده از نیروگاه فعال بوشهر و همچنین فازهای در حال ساخت ۲ و ۳، تمام کارهای ساختمانی به صورت کامل توسط پیمانکاران ایرانی انجام خواهد شد. در خصوص تجهیزات نیز باید اشاره کرد که تلاش ما بر این است که با توجه به توانمندیهای داخل، تجهیزاتی را که از ظرفیت فنی و استانداردهای لازم برخوردارند در داخل کشور تولید و استفاده شوند و در این مورد برنامهریزی شده از شرکتهای صنعتی بزرگ مثل آذرآب و ماشینسازی اراک؛ تولیدکننده تجهیزات صنعتی سنگین در راستای تولید تجهیزات مورد نیاز استفاده کنیم. براین اساس، برنامهریزی صورت گرفته است تا واحد به واحد سهم توانمندیهای داخل کشور را افزایش دهیم. یعنی اگردرواحد اول سهم بخش داخل۳۰درصد است در واحد دوم به ۵۰درصد و در واحدهای سوم و چهارم به همین ترتیب سهم داخل را افزایش دهیم. البته در این خصوص مطابق با سند راهبردی سازمان انرژی اتمی ایران و نقشه راه بومیسازی ابلاغ شده توسط ریاست محترم سازمان اقدام میکنیم. در بخش خودکفایی نیز با توجه به سیاستگذاری و هدفگذاری صورت گرفته که تامین ۲۰هزار مگاوات برق اتمی است اگر بتوانیم سهم صنعت داخل در ساخت تجهیزات نیروگاه اتمی را به ۷۰ تا۸۰ درصد ارتقاء دهیم هدفگذاری خوبی خواهد بود و توانستهایم به بحث خودکفایی نیز جامه عمل بپوشانیم.
رویکرد شما در خصوص استفاده از توانمندیهای داخلی در پروژههای ملی چیست و آن را چگونه به شکل بهینه به کار میگیرید؟
یکی از راههای استفاده درست از صنعت داخلی و توسعه بومیسازی این است که شرکتهای داخلی ما در مرحله طراحی ورود کنند و قدرت مهندسی طراحی داشته باشیم. اگر این اتفاق نیفتد، پیمانکار و طراح اصلی وقتی دستگاه یا سیستمی را مطابق استانداردهای کشور خود ارائه میکند و از ما نیز مطابق با آن استانداردها و پارامترهای ساخت را تقاضا میکند، میبینیم که صنعت داخلی ما با مشکلات اساسی روبهرو میشود و چه بسا زمان لازم برای ارائه نظرات و پیشنهادهای طراحی خود را نیز ندارد و از این حیث امکان حضور سازندگان داخلی چه بسا فراهم نمیشود و مجبوریم همان را از کشور روسیه یا کشور ثالث تامین کنیم.
اما وقتی از قدرت تحلیل و طراحی مهندسی برخوردار باشیم، سازندگان داخلی در همان مراحل طراحی ورود میکنند و در واقع به سازنده کمک میکنیم همراه طراح اصلی نیروگاه پیشنهادها و پارامترهای طراحی را مطابق استانداردهای در حال کار خود ببیند و حتی بتواند طراحی را بر طبق توانمندیهای کارخانه تغییر دهد یا سازه را طوری طراحی میکنیم که آن تجهیز برایمان کارایی داشته باشد و راهش همین است. یعنی اگر کسی طراحی بلد نباشد، نمیتواند استفاده حداکثری از صنعت داخلی به نحو احسن انجام دهد. در همین راستا برای اولین بار در کشور با یکی از شرکتهای بسیار خوب سازمان انرژی اتمی به عنوان مشاور طراح در قالب MC (مدیریت ساخت) قرارداد منعقد کردهایم تا از همان اول این مسیر را درست طی کنیم.
ساختار و بدنه شرکت ایران هرمز برای پیشبرد این پروژهها درچه وضعیتی است؟آیا نیروهای زیادی را استخدام کردهاید؟
یکی از مواردی که در این مدت یاد گرفتیم این است که تا هرجا امکان دارد بدنه شرکت را کوچک نگه داریم. سعی میکنیم همه کارها را برونسپاری و از شرکتهای داخلی استفاده کنیم. چرا؟ چون دوست داریم آن شرکتها کنار ما قرار بگیرند و بتوانیم هدایت و کنترل آن را به نحو احسن در دست بگیریم.الان هم در شرکت کلا با همین قرارداد بزرگ، ۳۰ نفر همکار داریم. این طور نیست که ۸۰۰-۷۰۰ نفر جذب کنیم و دفتر کارفرما را توسعه بدهیم. این اتفاق چه سودی دارد؟ برونسپاری باعث میشود هر وقت کار در حوزهای تمام شود، نیاز به ترخیص نیروهای مازاد نداشته باشیم. لذا سعی شده است بدنه کارفرمایی را چابک نگه داریم.
یکی از برنامهها و سیاستهای شرکت ایران هرمز استفاده حداکثری از توانمندیهای داخلی و به ویژه ظرفیتهای داخل سازمان انرژی اتمی است که خوشبختانه نیروهای متخصص و ظرفیت و توانمندی بسیار بالایی نیز وجود دارد. براین اساس برنامهریزی جامعی برای استفاده از پتانسیلهای موجود در بدنه سازمان و شرکتهای تابعه که توصیههای ریاست محترم نیز همواره در این خصوص است، صورت گرفته است. شایان ذکر است در این خصوص با پژوهشگاه علوم و فنون هستهای ضمن انعقاد تفاهمنامه همکاری مشترک، قراردادی نیز منعقد کردهایم و در بحثهای اندازهگیری، پایش محیطی و دز سنجی آب، خاک و هوا با شرکت ایران هرمز همکاری دارند. این اقدام با هدف کنترل فعالیتهای زیستمحیطی ناشی از ساخت نیروگاه انجام شده است که با ثبت ویژگیهای محیطی به صورت مداوم، در زمان تحویل نیروگاه نشان دهیم که سبب تغییرات زیستمحیطی نشدهایم و بهرهبرداری از نیروگاه ایمن خواهد بود. همچنین با معاونت سوخت هستهای و شرکتهای این معاونت در خصوص طراحی سوخت نیروگاه نیز تفاهمنامهای را امضا کردهایم.
علاوه بر این موارد در دو سال گذشته، شرکت ایران هرمز در راستای همکاریهای مشترک، ضمن شناسایی توانمندیهای صنایع مختلف کشور و دانشگاهها و موسسات علمی و دانشبنیان و تجربیات موجود در این خصوص، تفاهمنامههایی را به امضا رسانده است.
نکته مهمی که وجود دارد این است که در تمامی مذاکرات صورت گرفته با بخشهای مختلف، گام اول توسط شرکت ایران هرمز برداشته شده که این امر ناشی از آگاهی ما نسبت به الزامات و نیازمندیهای یک نیروگاه اتمی در بخشهای مختلف است تا بتوانیم با همکاری واحدهای مختلف صنعت و حتی بیرون از سازمان، مراحل مختلف را در یک نقشه راه جامع ترسیم کرده و براساس آن اقدام کنیم.
اجرای این طرحهای نیروگاهی چه تأثیری بر اشتغالزایی در شهرهای محل احداث نیروگاهها خواهد داشت؟
با آغاز عملیات اجرایی ساخت نیروگاه حداقل ۱۰هزار نیروی کار ایرانی بهطور مستقیم و حدود ۳۰هزار نفر بهطور غیرمستقیم در دوران ساخت نیروگاه مشغول کار خواهند شد. علاوه بر نیروی کار متخصص که شرکتها و پیمانکاران نیازمند حضور آنها هستند، نیازمند نیروی کار معمولی هم خواهیم بود که قطعا این نیروی کار ساده بهتر است از مردمان بومی ساکن شهرهای اطراف نیروگاه باشند.
میتوان گفت حدود ۲ الی ۳هزار نفر از افراد بومی مشغول فعالیت خواهند شد. در دوران بهرهبرداری نیز حدود ۵هزار نیروی انسانی لازم خواهد بود. این افراد و خانوادههایشان باعث رونق اقتصادی و افزایش گردش مالی در میناب، سیریک و بندرعباس خواهند شد که رشد اقتصادی در این منطقه را در پی خواهد داشت.
گفتید بعد از اجرای فعالیتهای نیروگاهی، تحولات جمعیتی و تراکم جمعیتی این نواحی تغییر خواهد کرد. آیا برنامه مدونی برای ساماندهی این مسأله دارید؟
قطعا همینطور است. پس از آغاز عملیات ساخت و استخدام پرسنل بهرهبرداری برای آموزش، با کمک و مساعدت مسئولین محترم استان هرمزگان و استانداری محترم شرایطی فراهم شده تا بتوانیم در آینده برای تأمین اسکان پرسنل نیروگاه اقدام کنیم. البته این امر باعث میشود آن شهرکها رونق بهتری بگیرند و عامل توسعه اجتماعی، رشد اقتصادی، رشد صنعت گردشگری، توسعه زیرساختهای آموزشی و... در این مناطق خواهد شد.
سیاست سازمان انرژی اتمی ایران در بومیسازی فناوری نیروگاههای هستهای در آینده چیست؟
همانطور که عرض کردم با آمدن جناب آقای مهندس اسلامی گام بزرگی برداشته و سهام عمده شرکت مهمی مانند آذرآب خریداری شد. آذرآب تأسیس شده بود تا بتواند در صنعت بزرگی مانند نیروگاه اتمی تجهیزات بسازد اما مدتی مغفول مانده بود. در این راستا با توجه به بازدید از کارخانههای بزرگ صنعتی که میتوانند در این راه به ما کمک کنند، سناریویی برای استفاده بهینه از تمام توان داخل طراحی کردیم؛ به این صورت که توان صنایع مختلف در بخشهایی را که میتوانند به توسعه فعالیت نیروگاهی کمک کنند شناختیم و احصا کردیم اما نکته مهمی که باید به آن توجه داشت این است که باید سطح کیفیت تولیدات کارخانجات داخلی را بالا ببریم. زیرا یکی از بحثهای مهم صنعت هستهای، کیفیت تجهیزات برای تأمین ایمنی است. ما از واحد ۱ تا ۴ سعی میکنیم سهم صنعت داخل و تولید داخل را تا ۷۰درصد ارتقا دهیم. اگر به این هدفگذاری برسیم توانستهایم گام مهمی درراستای بومیسازی برداریم. در این راستا علاوه بر واگذاری ساخت تجهیزات به شرکتها و صنایع بزرگ کشور، اقدامات خوبی در جهت تأمین برق تضمینی آینده این صنایع با روش سهامدار شدن و مشارکت در ساخت نیروگاه توسط این صنایع صورت گرفته است.
با توجه به نیاز رو به رشد کشور به انرژی پاک و پایدار، چه نقشی برای انرژی هستهای در سبد انرژی آینده کشور متصور هستید؟
اجازه دهید توضیحی در مورد سبد انرژی بدهم. ما میگوییم سبد انرژی مثل سبد میوه است. هیچ میوهای نمیتواند جای میوه دیگر را بگیرد. در انرژی هم همین است. سبد انرژی شامل انرژی خورشیدی، بادی، برقابی، فسیلی و هستهای است. معتقدیم در کشور حداقل ۲۰هزار مگاوات از انرژی باید توسط انرژی هستهای تأمین شود. نیاز انرژی کشور حدود ۸۰ تا ۹۰هزار مگاوات تخمین زده میشود و باید تلاش کرد تنوعبخشی به این سبد انجام شود. نیروگاههای اتمی برای تأمین مصرف پایه (Base Load) در تمام ساعات و فصول مناسب هستند. لذا نیروگاه اتمی برای تأمین پیک مصرف نیست. این وظیفه نیروگاه خورشیدی و بادی است و از این منظر است که توسعه نیروگاههای برق اتمی برای تنوع بخشیدن به سبد انرژی کشور مهمند.
بحث مهم دیگر کارکرد نیروگاه است. نیروگاه هستهای باید ۱۸ماه مداوم کار کند. چون سوخت آن ذخیرهپذیر نیست. پس کارکرد ۲۴ساعته اقتصادیترین حالت ممکن است. زیرا بعد از ۱۸ماه باید سوخت نیروگاه اتمی حتما تعویض شود و بهتر است در این ۱۸ماه بهصورت کامل فعالیت داشته باشد.
مبحث بعدی در حوزه مقایسه اقتصادی بین نیروگاهها در تنوعبخشی به سبد انرژی است. در مقایسه با نیروگاه خورشیدی، اگرچه سرمایهگذاری اولیه در نیروگاه هستهای حدود ۱۰برابر بیشتر است (۵میلیون دلار در مگاوات برای نیروگاه اتمی در مقابل ۵۰۰ تا ۱۰۰۰دلار برای خورشیدی) اما برای تولید انرژی معادل در نیروگاه اتمی نیاز است ۵ تا ۶هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی بیشتر نصب کرد تا معادل همان انرژی تولیدی در ۲۴ساعت فراهم شود. دلیل این امر این است که نیروگاه خورشیدی تقریبا چهار ساعت در شبانهروز میتواند فعالیت داشته باشد اما نیروگاه برق اتمی ۲۴ساعته میتواند فعال باشد. همچنین طول عمر مفید نیروگاه اتمی ۶۰ تا ۱۰۰سال است. این در حالی است که نیروگاههای خورشیدی و فسیلی طول عمر کمتری دارند. بهعلاوه اینکه سرعت تغییر تکنولوژی در نیروگاههای خورشیدی بیشتر از نیروگاههای اتمی است. همگی این موارد موجب میشوند در بلندمدت نیروگاههای اتمی به نسبت نیروگاه خورشیدی یا فسیلی مقرون بهصرفهتر باشند. از دیگر نکات مهم در این زمینه بحث الزامات جهانی در ارتباط با توسعه انرژیهای پاک و کاهش میزان انتشار آلایندههای جوی براساس الزامات و معاهدات بینالمللی است. یکی از راههای افزایش میزان انرژی و سوخت پاک توسعه نیروگاههای برق اتمی است و کشور ما نیز براساس این الزامات جهانی باید بهسمت توسعه انرژیهای پاک حرکت کند. پس یکی دیگر از ویژگیهای مهم برق اتمی برای تنوع بخشیدن به سبد انرژی کشور و رعایت الزامات جهانی در این حوزه است.
چه اقداماتی برای اطمینان از رعایت استانداردهای ایمنی هستهای و حفاظت از محیط زیست در این پروژهها پیشبینی شده است؟
همانطور که میدانیم کمآبی یا بیآبی، ناشی از استفاده غیراصولی بشر از زمین است و یکی از راههای نجات کشور از این بحران آبی، افزایش تولید انرژی هستهای با استفاده از فناوریهای جدید در نیروگاه اتمی است که این مهم با قرارداد ساخت چهار واحد نیروگاه اتمی ایران هرمز اتفاق خواهد افتاد. شایان ذکر است علاوه بر نیروگاههای بزرگمقیاس تفاهمنامهای در زمینه نیروگاههای نسل جدید (SMR -Small Modular Reactor) نیز با کشور روسیه امضا شده است.
در مورد نیروگاههای فعلی، راندمان تبدیل حرارت به برق حدود ۳۸درصد است و مابقی حرارت به دریا میرود. پیشنهاد شده از این حرارت خروجی توربین برای شیرینسازی آب دریا به روش تبخیری استفاده شود که میتواند روزانه تا ۶۰۰هزار متر مکعب آب شیرین تولید کند و از مشکلات زیستمحیطی ناشی از تخلیه پساب شور در روش اسمز معکوس جلوگیری نماید.
در ارتباط با تلاش برای حفظ ایمنی نیروگاهها باید اشاره کرد که نیروگاههای فعلی (نیروگاه برق اتمی فعال بوشهر و فازهای ۲ و ۳) و نیروگاههای آتی از نوع آب تحت فشار (PWR) هستند که ایمنترین نوع نیروگاه در دنیا محسوب میشوند که این ایمنی ناشی از نوع خاص طراحی آنهاست. بهعلاوه اینکه اقدامات ایمنی در نیروگاههای نسل جدید افزایش یافته است.
لازم به ذکر است که تمام سناریوهای حادثه در این نوع نیروگاهها را در نظر گرفتیم و پدافند آن پیشبینی شده است. برای مثال، اگر لوله خنککننده رآکتور کاملا بریده شود، در این نیروگاهها اتفاقی که میافتد این است که قلب رآکتور خنک نمیشود و ذوب میگردد. در نیروگاههای نسل جدید، سیستم خنککننده پسیو ظرف حدود ۷۲ساعت قلب رآکتور را پس از حادثه خنک میکند.
ثانیا، اگر قلب رآکتور ذوب شود، محفظهای تحت عنوان تله مواد مذاب (core catcher) زیر قلب آن تعبیه شده است تا ماده رادیواکتیو در آن محفظه نگه داشته شود و با آبهای زیرزمینی تداخل پیدا نکند. این سیستم در نسل قبلتر نیروگاهها دیده نشده بود. هرچند باید گفت که احتمال ذوب قلب رآکتور ۱۰ به توان منهای ۷ است، ولی برای آن هم راهحل دیدهایم.
در مورد پساب دریا نیز باید اشاره کنم آبی که از دریا میگیریم برای خنککردن در کندانسور بوده و مستقیما با رآکتور ارتباط ندارد و هیچگونه ماده رادیواکتیوی وارد دریا نمیشود.
نکته مهم دیگر این است که اختلاف دمای آبی که از دریا برداشت خواهیم کرد با آبی که به دریا بازمیگردد، زیر یک درجه سانتیگراد است و این باعث تغییر اساسی در زیستگاههای دریایی و اکوسیستم دریا نخواهد شد و ما زیستگاه آبزیان را تحت تأثیر قرار نمیدهیم و هیچ افزودنیای هم به آب دریا نداریم.
همچنین برای محیط زیست و ایجاد یک منطقه نیروگاهی سبز، ما از زمستان سال گذشته ۶۰۰۰ نهال کاشتهایم و ۴۰۰۰نهال دیگر نیز کاشته خواهد شد. بنده قول میدهم روزی که نیروگاه به بهرهبرداری میرسد، شما خواهید دید که نیروگاه در جنگلی زیبا ساخته شده است نه در یک بیابان. همه ما به محیطزیست بدهکاریم؛ تلاش همه بخشهای مختلف جامعه باید بر حفظ محیطزیست بهعنوان یک میراث برای نسل آینده باشد و ما هم در شرکت ایرانهرمز به سهم خودمان پاسدار محیطزیست خواهیم بود و تلاش خواهیم کرد هیچگونه ضربهای به آن وارد نکنیم.
بسیار سپاسگزاریم از نکات ارزشمندی که بیان کردید بهعنوان کلام آخر اگر صحبت تکمیلی دارید بفرمایید.
به سهم خودم ممنون ملت ایران و کشور عزیزم هستم که این فرصت را فراهم آوردند تا بنده ادامه تحصیل بدهم و در این جایگاه در خدمت کشورم قرار بگیرم. تمام تلاشمان بر این است که ادای دین کنیم و برای آبادانی ایران و سربلندی ایران و ایرانی در کنار همکارانم با تمام توان کار کنیم.
بهعنوان پیشدرآمد بفرمایید که شرکت ایران هرمز با چه هدفی تأسیس شده و چه ماموریتهایی در پیش دارد؟
شرکت نیروگاههای اتمی ایران هرمز در راستای توسعه بهرهبرداری از نیروگاه اتمی در کشورسال ۱۴۰۲، با دستورالعمل ساخت نیروگاههای اتمی وابسته به سازمان انرژی اتمی ایران به دستور جناب آقای مهندس اسلامی ریاست محترم سازمان انرژی اتمی ایران تأسیس شد. هدف اصلی این شرکت، ساخت نیروگاه اتمی در استان هرمزگان است و به همین علت پسوند آخر اسم شرکت «ایران هرمز» است. براساس ماموریت شرکت، در استان هرمزگان شروع به مطالعه و انتخاب ساختگاه کردیم. مهمترین نیاز ساخت نیروگاه اتمی، درنظر گرفتن محلی بهعنوان «سایت» یا «ساختگاه» نیروگاه است. بلافاصله پس از تأسیس شرکت، به مطالعات مورد نیاز در این زمینه پرداخته شد و پس از بررسیهای فراوان، ساختگاهی تقریبا در ۱۲۰ کیلومتری بندرعباس، میان شهرهای میناب و سیریک را انتخاب کردیم. حدودا ۵۰۰ هکتار زمین در اختیار گرفتیم و مطالعات مهندسی و انتخاب ساختگاه را انجام دادیم.
از همان ابتدا سایت را برای ساخت چهار واحد نیروگاه اتمی بالای ۱۰۰۰ مگاوات الکتریکی درنظر گرفتیم. مساحت و نحوه قرارگیری سایت را برای این منظور انتخاب کردیم. لازم به ذکر است که نیروگاه اتمی جهت خنک کردن سیکل سوم خود، احتیاج به مقدار قابلتوجهی آب دارد؛ حدودا برای هر واحد نیروگاهی ۱۰۰ تا ۱۲۰ هزار مترمکعب در ساعت به آب نیاز است. تأمین این آب فقط در کنار دریاها و اقیانوسها امکانپذیر است و به همین دلیل ما نیروگاه را در کنار دریای عمان یا خلیجفارس در ایران میسازیم.
این سایت را برای ساخت چهار واحد نیروگاهی که اخیرا قراردادش را با روسها منعقد نمودید، انتخاب کردید. در این واحدها از چه نوع رآکتورهایی استفاده خواهید کرد و چه فناوریهایی در این رآکتورها به کار برده خواهد شد؟
پس از مذاکراتی که با پیمانکاران مختلف داشتیم، با شرکت روساتم روسیه وارد مذاکره شدیم و به تفاهم کلی رسیدیم. چهار واحد نیروگاه اتمی از نوع VVER (به زبان انگلیسی: PWR یا آب تحتفشار) با ظرفیت ۱۲۵۵ مگاوات الکتریکی برای هر واحد درنظر گرفته شده که جمعا حدود ۵۰۲۰ مگاوات برای کل نیروگاه میشود.
رآکتورهایی که ما استفاده میکنیم، رآکتورهای آب تحت فشار از نوع VVER با قدرت الکتریکی ۱۲۵۵مگاواتی نسل سوم پیشرفته هستند. با توجه به رشد تکنولوژی، در صنعت هستهای هم رشد صورت گرفته است و نسلهای جدیدی از رآکتورها وارد این عرصه شدهاند. تفاوت اساسی این نیروگاهها نسبت به نسلهای قبل خودشان، اول توان آنهاست که نیروگاههای روسی قبلی ۱۰۰۰ مگاواتی بودند و اکنون به ۱۲۵۵ مگاوات ارتقا پیدا کرده است.
بحث بعدی، فاکتور دسترسی (Availability Factor) آنهاست که ۹۳ درصد است. این به آن معنی است که نیروگاه را بدون توقف و سوختگذاری جدید در طول ۱۸ ماه در اختیار داریم؛ یعنی ۲۴ ساعت در ۱۸ ماه، این نیروگاه در حال کار است. این عدد (۹۳ درصد) فاکتور بسیار مهمی در دسترس بودن نیروگاه است.بحث مهم دیگر نیز ایمنی است. در این نوع نیروگاههای اتمی سیستمهای ایمنی هم سیستمهای پسیو و هم سیستمهای اکتیو کاملتر و بیشتری نسبت به طراحیهای نسل قبلی درنظر گرفته شده و از این جهت سیستمهای ایمنی ارتقا یافته که حائزاهمیت است.
چه تفاوتی بین این نوع رآکتورها و رآکتورهای نیروگاه بوشهر وجود دارد؟
همانطوریکه اشاره شد یکی از تفاوتهای اساسی با واحد یکم نیروگاه اتمی بوشهر این است که در این نیروگاه هر ۱۲ ماه یکبار سوختگیری انجام میشود ولی در طراحی جدید نیروگاههای منتخب هر ۱۸ ماه یکبار سوختگیری انجام میشود و همین مساله باعث افزایش فاکتور دسترسی است.تفاوت مهم دیگر، راندمان نیروگاه است. راندمان نیروگاههای اتمی منتخب ایران هرمز از نوع نسل سوم پیشرفته حدود ۳۸ درصد است؛ یعنی ما ۳۸ درصد از حرارت تولیدی را تبدیل به انرژی الکتریکی میکنیم. معمولا در واحد یکم نیروگاه اتمی بوشهر این عدد نزدیک ۳۳ درصد یا کمتر است.
براساس برنامهریزی انجام شده، نخستین واحد نیروگاهی تا سال ۱۴۱۰ وارد مدار خواهد شد. مهمترین چالشهایی که برای تحقق این هدف زمانی وجود دارد، چه چالشهایی میتواند باشد؟
هر پروژهای سختیهای خودش را دارد. یکی از سختیهای اصلی که با آن روبهرو هستیم، بحث تأمین مالی است. البته نمیشود اسم آن را چالش گذاشت؛ هیچکس نمیآید ۲۵ میلیارد دلار بگذارد در جیبش و شروع به کار کند. وقتی میخواهید چیزی بسازید، روی پولهایی که از آینده بهدست میآورید حساب میکنید.بر این اساس ما برنامهریزیهایی برای تامین مسائل مالی انجام دادهایم اما اگر در این برنامهریزی مالی که انجام دادهایم مشکلی پیش آید ممکن است بر زمانبندی صورت گرفته تأثیر منفی بگذارد. بحث تامین مالی به این دلیل مهم است که شرکت همکار یعنی روس اتم یکی از بزرگترین شرکتهای سازنده نیروگاههای برق اتمی در جهان است؛ بر این اساس تلاش برای پرداخت منظم و انجام تعهدات مالی نقش مهمی در پیشبرد برنامههای مشترک دارد و هرگونه تأخیر در انجام تعهدات مالی و پیشپرداختها حتی در حد یک ماه میتواند سبب تأخیر درازمدت در انجام امور مشترک مرتبط با پروژه شود. بنابراین یکی از بزرگترین چالشهای پیش روی ما بحث تامین مالی است. البته برای پروژههای بزرگ و در سطح کلان همیشه موضوع تامین مالی مورد بحث است و راهکارهای مختلف و تدابیر لازم نیز برای این مهم قبل از شروع و در مراحل انجام طرح اتخاذ میشود. درخصوص پروژه نیروگاه اتمی ایران هرمز نیز خوشبختانه با درایت ریاست محترم سازمان، قوانین و مصوبات لازم که امکان جذب سرمایهگذار داخلی و خارجی و همچنین سرمایهگذاری صاحبان صنایع را فراهم میآورد، در برنامه تامین مالی منظور شده است.
به غیر از مسائل و چالشهای مالی، آیا در حوزه مسائل سیاسی چالش خاصی وجود دارد؟
با توجه به قوانین و توافقنامههای بینالمللی و همچنین توافقنامه موجود در آژانس بینالمللی انرژی اتمی، کشورها حق تولید برق اتمی بهعنوان نماد استفاده صلحآمیز از انرژی هستهای را دارند و نباید تحریم، تهدید یا اعمال فشاری در این زمینه صورت گیرد؛ بر همین اساس انتظار میرود نیروگاه دچار مشکل خاصی از این منظر نشود.
همکاری با شرکت REP روسیه در چه سطحی است و آیا انتقال فناوری و آموزش نیروی ایرانی در این قرارداد لحاظ شده است؟
بر اساس قرارداد منعقده با شرکت روسی، بهرهبرداری از نیروگاه توسط نیروهای ایرانی انجام خواهد شد و مسلما برای تحقق این امر مهم، آموزش و تربیت نیروی انسانی مدنظر است و دورههای آموزشی مورد نیاز تعریف و عملیاتی خواهد شد. در این خصوص باید نوید بدهم که بخش مهمی از این آموزش در نیروگاههای مشابه و مراکز آموزشی روسیه خواهد بود که سبب کسب تجربه و فراگیری دانش روز دنیا در این زمینه خواهد شد. در کنار تمهیدات اندیشیده شده در این بخش و با توجه به اهمیت وجود پرسنل و نیروی کار ماهر و متخصص بهرهبردار که باید به صورت مداوم از آموزش برخوردار باشد، یک مرکز آموزش مجهز در ایران نیز برای نیروی بهرهبردار درنظر داریم.
همچنین با توجه به طول عمر این نوع نیروگاهها که بطور معمول از ۶۰ تا ۱۰۰ سال متغیر است نیروی آموزشدیده زمان بهرهبرداری بعد از مدتی بازنشسته شده و نیازمند جایگزین شدن با نیروی جوان ماهر و متخصص است. بر این اساس چهار نسل در این نیروگاهها فعالیت خواهند داشت و به فراخور این امر، مرکز آموزشی ساخته خواهد شد تا بتواند نیروی ماهر و متخصص تربیت کند. برای آموزش نیروی انسانی برنامهریزی منسجم و خوبی خواهیم داشت. هرچند در این برهه زمانی، تعداد نیروهای استخدام شده کم است اما در دو بخش جذب نیرو خواهیم داشت:
۱) نیروهای بهرهبردار که نیاز است آموزش تخصصی اولیه را در کشور روسیه دریافت کرده و دورههای تکمیلی و حین بهرهبرداری را در ایران بگذرانند.
۲) نیروهایی که سازنده و مسئول انجام پروژهاند و مرحله به مرحله به جمع ما اضافه خواهند شد.
با توجه به صحبتهای هنگام امضای تفاهمنامه، بخش عمده فعالیتها توسط سازندگان داخلی و پیمانکاران داخلی انجام خواهد شد. چه میزان از سهم ساخت را با نیروهای داخلی هدفگذاری کردهاید؟
با توجه به تجربههای کسب شده از نیروگاه فعال بوشهر و همچنین فازهای در حال ساخت ۲ و ۳، تمام کارهای ساختمانی به صورت کامل توسط پیمانکاران ایرانی انجام خواهد شد. در خصوص تجهیزات نیز باید اشاره کرد که تلاش ما بر این است که با توجه به توانمندیهای داخل، تجهیزاتی را که از ظرفیت فنی و استانداردهای لازم برخوردارند در داخل کشور تولید و استفاده شوند و در این مورد برنامهریزی شده از شرکتهای صنعتی بزرگ مثل آذرآب و ماشینسازی اراک؛ تولیدکننده تجهیزات صنعتی سنگین در راستای تولید تجهیزات مورد نیاز استفاده کنیم. براین اساس، برنامهریزی صورت گرفته است تا واحد به واحد سهم توانمندیهای داخل کشور را افزایش دهیم. یعنی اگردرواحد اول سهم بخش داخل۳۰درصد است در واحد دوم به ۵۰درصد و در واحدهای سوم و چهارم به همین ترتیب سهم داخل را افزایش دهیم. البته در این خصوص مطابق با سند راهبردی سازمان انرژی اتمی ایران و نقشه راه بومیسازی ابلاغ شده توسط ریاست محترم سازمان اقدام میکنیم. در بخش خودکفایی نیز با توجه به سیاستگذاری و هدفگذاری صورت گرفته که تامین ۲۰هزار مگاوات برق اتمی است اگر بتوانیم سهم صنعت داخل در ساخت تجهیزات نیروگاه اتمی را به ۷۰ تا۸۰ درصد ارتقاء دهیم هدفگذاری خوبی خواهد بود و توانستهایم به بحث خودکفایی نیز جامه عمل بپوشانیم.
رویکرد شما در خصوص استفاده از توانمندیهای داخلی در پروژههای ملی چیست و آن را چگونه به شکل بهینه به کار میگیرید؟
یکی از راههای استفاده درست از صنعت داخلی و توسعه بومیسازی این است که شرکتهای داخلی ما در مرحله طراحی ورود کنند و قدرت مهندسی طراحی داشته باشیم. اگر این اتفاق نیفتد، پیمانکار و طراح اصلی وقتی دستگاه یا سیستمی را مطابق استانداردهای کشور خود ارائه میکند و از ما نیز مطابق با آن استانداردها و پارامترهای ساخت را تقاضا میکند، میبینیم که صنعت داخلی ما با مشکلات اساسی روبهرو میشود و چه بسا زمان لازم برای ارائه نظرات و پیشنهادهای طراحی خود را نیز ندارد و از این حیث امکان حضور سازندگان داخلی چه بسا فراهم نمیشود و مجبوریم همان را از کشور روسیه یا کشور ثالث تامین کنیم.
اما وقتی از قدرت تحلیل و طراحی مهندسی برخوردار باشیم، سازندگان داخلی در همان مراحل طراحی ورود میکنند و در واقع به سازنده کمک میکنیم همراه طراح اصلی نیروگاه پیشنهادها و پارامترهای طراحی را مطابق استانداردهای در حال کار خود ببیند و حتی بتواند طراحی را بر طبق توانمندیهای کارخانه تغییر دهد یا سازه را طوری طراحی میکنیم که آن تجهیز برایمان کارایی داشته باشد و راهش همین است. یعنی اگر کسی طراحی بلد نباشد، نمیتواند استفاده حداکثری از صنعت داخلی به نحو احسن انجام دهد. در همین راستا برای اولین بار در کشور با یکی از شرکتهای بسیار خوب سازمان انرژی اتمی به عنوان مشاور طراح در قالب MC (مدیریت ساخت) قرارداد منعقد کردهایم تا از همان اول این مسیر را درست طی کنیم.
ساختار و بدنه شرکت ایران هرمز برای پیشبرد این پروژهها درچه وضعیتی است؟آیا نیروهای زیادی را استخدام کردهاید؟
یکی از مواردی که در این مدت یاد گرفتیم این است که تا هرجا امکان دارد بدنه شرکت را کوچک نگه داریم. سعی میکنیم همه کارها را برونسپاری و از شرکتهای داخلی استفاده کنیم. چرا؟ چون دوست داریم آن شرکتها کنار ما قرار بگیرند و بتوانیم هدایت و کنترل آن را به نحو احسن در دست بگیریم.الان هم در شرکت کلا با همین قرارداد بزرگ، ۳۰ نفر همکار داریم. این طور نیست که ۸۰۰-۷۰۰ نفر جذب کنیم و دفتر کارفرما را توسعه بدهیم. این اتفاق چه سودی دارد؟ برونسپاری باعث میشود هر وقت کار در حوزهای تمام شود، نیاز به ترخیص نیروهای مازاد نداشته باشیم. لذا سعی شده است بدنه کارفرمایی را چابک نگه داریم.
یکی از برنامهها و سیاستهای شرکت ایران هرمز استفاده حداکثری از توانمندیهای داخلی و به ویژه ظرفیتهای داخل سازمان انرژی اتمی است که خوشبختانه نیروهای متخصص و ظرفیت و توانمندی بسیار بالایی نیز وجود دارد. براین اساس برنامهریزی جامعی برای استفاده از پتانسیلهای موجود در بدنه سازمان و شرکتهای تابعه که توصیههای ریاست محترم نیز همواره در این خصوص است، صورت گرفته است. شایان ذکر است در این خصوص با پژوهشگاه علوم و فنون هستهای ضمن انعقاد تفاهمنامه همکاری مشترک، قراردادی نیز منعقد کردهایم و در بحثهای اندازهگیری، پایش محیطی و دز سنجی آب، خاک و هوا با شرکت ایران هرمز همکاری دارند. این اقدام با هدف کنترل فعالیتهای زیستمحیطی ناشی از ساخت نیروگاه انجام شده است که با ثبت ویژگیهای محیطی به صورت مداوم، در زمان تحویل نیروگاه نشان دهیم که سبب تغییرات زیستمحیطی نشدهایم و بهرهبرداری از نیروگاه ایمن خواهد بود. همچنین با معاونت سوخت هستهای و شرکتهای این معاونت در خصوص طراحی سوخت نیروگاه نیز تفاهمنامهای را امضا کردهایم.
علاوه بر این موارد در دو سال گذشته، شرکت ایران هرمز در راستای همکاریهای مشترک، ضمن شناسایی توانمندیهای صنایع مختلف کشور و دانشگاهها و موسسات علمی و دانشبنیان و تجربیات موجود در این خصوص، تفاهمنامههایی را به امضا رسانده است.
نکته مهمی که وجود دارد این است که در تمامی مذاکرات صورت گرفته با بخشهای مختلف، گام اول توسط شرکت ایران هرمز برداشته شده که این امر ناشی از آگاهی ما نسبت به الزامات و نیازمندیهای یک نیروگاه اتمی در بخشهای مختلف است تا بتوانیم با همکاری واحدهای مختلف صنعت و حتی بیرون از سازمان، مراحل مختلف را در یک نقشه راه جامع ترسیم کرده و براساس آن اقدام کنیم.
اجرای این طرحهای نیروگاهی چه تأثیری بر اشتغالزایی در شهرهای محل احداث نیروگاهها خواهد داشت؟
با آغاز عملیات اجرایی ساخت نیروگاه حداقل ۱۰هزار نیروی کار ایرانی بهطور مستقیم و حدود ۳۰هزار نفر بهطور غیرمستقیم در دوران ساخت نیروگاه مشغول کار خواهند شد. علاوه بر نیروی کار متخصص که شرکتها و پیمانکاران نیازمند حضور آنها هستند، نیازمند نیروی کار معمولی هم خواهیم بود که قطعا این نیروی کار ساده بهتر است از مردمان بومی ساکن شهرهای اطراف نیروگاه باشند.
میتوان گفت حدود ۲ الی ۳هزار نفر از افراد بومی مشغول فعالیت خواهند شد. در دوران بهرهبرداری نیز حدود ۵هزار نیروی انسانی لازم خواهد بود. این افراد و خانوادههایشان باعث رونق اقتصادی و افزایش گردش مالی در میناب، سیریک و بندرعباس خواهند شد که رشد اقتصادی در این منطقه را در پی خواهد داشت.
گفتید بعد از اجرای فعالیتهای نیروگاهی، تحولات جمعیتی و تراکم جمعیتی این نواحی تغییر خواهد کرد. آیا برنامه مدونی برای ساماندهی این مسأله دارید؟
قطعا همینطور است. پس از آغاز عملیات ساخت و استخدام پرسنل بهرهبرداری برای آموزش، با کمک و مساعدت مسئولین محترم استان هرمزگان و استانداری محترم شرایطی فراهم شده تا بتوانیم در آینده برای تأمین اسکان پرسنل نیروگاه اقدام کنیم. البته این امر باعث میشود آن شهرکها رونق بهتری بگیرند و عامل توسعه اجتماعی، رشد اقتصادی، رشد صنعت گردشگری، توسعه زیرساختهای آموزشی و... در این مناطق خواهد شد.
سیاست سازمان انرژی اتمی ایران در بومیسازی فناوری نیروگاههای هستهای در آینده چیست؟
همانطور که عرض کردم با آمدن جناب آقای مهندس اسلامی گام بزرگی برداشته و سهام عمده شرکت مهمی مانند آذرآب خریداری شد. آذرآب تأسیس شده بود تا بتواند در صنعت بزرگی مانند نیروگاه اتمی تجهیزات بسازد اما مدتی مغفول مانده بود. در این راستا با توجه به بازدید از کارخانههای بزرگ صنعتی که میتوانند در این راه به ما کمک کنند، سناریویی برای استفاده بهینه از تمام توان داخل طراحی کردیم؛ به این صورت که توان صنایع مختلف در بخشهایی را که میتوانند به توسعه فعالیت نیروگاهی کمک کنند شناختیم و احصا کردیم اما نکته مهمی که باید به آن توجه داشت این است که باید سطح کیفیت تولیدات کارخانجات داخلی را بالا ببریم. زیرا یکی از بحثهای مهم صنعت هستهای، کیفیت تجهیزات برای تأمین ایمنی است. ما از واحد ۱ تا ۴ سعی میکنیم سهم صنعت داخل و تولید داخل را تا ۷۰درصد ارتقا دهیم. اگر به این هدفگذاری برسیم توانستهایم گام مهمی درراستای بومیسازی برداریم. در این راستا علاوه بر واگذاری ساخت تجهیزات به شرکتها و صنایع بزرگ کشور، اقدامات خوبی در جهت تأمین برق تضمینی آینده این صنایع با روش سهامدار شدن و مشارکت در ساخت نیروگاه توسط این صنایع صورت گرفته است.
با توجه به نیاز رو به رشد کشور به انرژی پاک و پایدار، چه نقشی برای انرژی هستهای در سبد انرژی آینده کشور متصور هستید؟
اجازه دهید توضیحی در مورد سبد انرژی بدهم. ما میگوییم سبد انرژی مثل سبد میوه است. هیچ میوهای نمیتواند جای میوه دیگر را بگیرد. در انرژی هم همین است. سبد انرژی شامل انرژی خورشیدی، بادی، برقابی، فسیلی و هستهای است. معتقدیم در کشور حداقل ۲۰هزار مگاوات از انرژی باید توسط انرژی هستهای تأمین شود. نیاز انرژی کشور حدود ۸۰ تا ۹۰هزار مگاوات تخمین زده میشود و باید تلاش کرد تنوعبخشی به این سبد انجام شود. نیروگاههای اتمی برای تأمین مصرف پایه (Base Load) در تمام ساعات و فصول مناسب هستند. لذا نیروگاه اتمی برای تأمین پیک مصرف نیست. این وظیفه نیروگاه خورشیدی و بادی است و از این منظر است که توسعه نیروگاههای برق اتمی برای تنوع بخشیدن به سبد انرژی کشور مهمند.
بحث مهم دیگر کارکرد نیروگاه است. نیروگاه هستهای باید ۱۸ماه مداوم کار کند. چون سوخت آن ذخیرهپذیر نیست. پس کارکرد ۲۴ساعته اقتصادیترین حالت ممکن است. زیرا بعد از ۱۸ماه باید سوخت نیروگاه اتمی حتما تعویض شود و بهتر است در این ۱۸ماه بهصورت کامل فعالیت داشته باشد.
مبحث بعدی در حوزه مقایسه اقتصادی بین نیروگاهها در تنوعبخشی به سبد انرژی است. در مقایسه با نیروگاه خورشیدی، اگرچه سرمایهگذاری اولیه در نیروگاه هستهای حدود ۱۰برابر بیشتر است (۵میلیون دلار در مگاوات برای نیروگاه اتمی در مقابل ۵۰۰ تا ۱۰۰۰دلار برای خورشیدی) اما برای تولید انرژی معادل در نیروگاه اتمی نیاز است ۵ تا ۶هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی بیشتر نصب کرد تا معادل همان انرژی تولیدی در ۲۴ساعت فراهم شود. دلیل این امر این است که نیروگاه خورشیدی تقریبا چهار ساعت در شبانهروز میتواند فعالیت داشته باشد اما نیروگاه برق اتمی ۲۴ساعته میتواند فعال باشد. همچنین طول عمر مفید نیروگاه اتمی ۶۰ تا ۱۰۰سال است. این در حالی است که نیروگاههای خورشیدی و فسیلی طول عمر کمتری دارند. بهعلاوه اینکه سرعت تغییر تکنولوژی در نیروگاههای خورشیدی بیشتر از نیروگاههای اتمی است. همگی این موارد موجب میشوند در بلندمدت نیروگاههای اتمی به نسبت نیروگاه خورشیدی یا فسیلی مقرون بهصرفهتر باشند. از دیگر نکات مهم در این زمینه بحث الزامات جهانی در ارتباط با توسعه انرژیهای پاک و کاهش میزان انتشار آلایندههای جوی براساس الزامات و معاهدات بینالمللی است. یکی از راههای افزایش میزان انرژی و سوخت پاک توسعه نیروگاههای برق اتمی است و کشور ما نیز براساس این الزامات جهانی باید بهسمت توسعه انرژیهای پاک حرکت کند. پس یکی دیگر از ویژگیهای مهم برق اتمی برای تنوع بخشیدن به سبد انرژی کشور و رعایت الزامات جهانی در این حوزه است.
چه اقداماتی برای اطمینان از رعایت استانداردهای ایمنی هستهای و حفاظت از محیط زیست در این پروژهها پیشبینی شده است؟
همانطور که میدانیم کمآبی یا بیآبی، ناشی از استفاده غیراصولی بشر از زمین است و یکی از راههای نجات کشور از این بحران آبی، افزایش تولید انرژی هستهای با استفاده از فناوریهای جدید در نیروگاه اتمی است که این مهم با قرارداد ساخت چهار واحد نیروگاه اتمی ایران هرمز اتفاق خواهد افتاد. شایان ذکر است علاوه بر نیروگاههای بزرگمقیاس تفاهمنامهای در زمینه نیروگاههای نسل جدید (SMR -Small Modular Reactor) نیز با کشور روسیه امضا شده است.
در مورد نیروگاههای فعلی، راندمان تبدیل حرارت به برق حدود ۳۸درصد است و مابقی حرارت به دریا میرود. پیشنهاد شده از این حرارت خروجی توربین برای شیرینسازی آب دریا به روش تبخیری استفاده شود که میتواند روزانه تا ۶۰۰هزار متر مکعب آب شیرین تولید کند و از مشکلات زیستمحیطی ناشی از تخلیه پساب شور در روش اسمز معکوس جلوگیری نماید.
در ارتباط با تلاش برای حفظ ایمنی نیروگاهها باید اشاره کرد که نیروگاههای فعلی (نیروگاه برق اتمی فعال بوشهر و فازهای ۲ و ۳) و نیروگاههای آتی از نوع آب تحت فشار (PWR) هستند که ایمنترین نوع نیروگاه در دنیا محسوب میشوند که این ایمنی ناشی از نوع خاص طراحی آنهاست. بهعلاوه اینکه اقدامات ایمنی در نیروگاههای نسل جدید افزایش یافته است.
لازم به ذکر است که تمام سناریوهای حادثه در این نوع نیروگاهها را در نظر گرفتیم و پدافند آن پیشبینی شده است. برای مثال، اگر لوله خنککننده رآکتور کاملا بریده شود، در این نیروگاهها اتفاقی که میافتد این است که قلب رآکتور خنک نمیشود و ذوب میگردد. در نیروگاههای نسل جدید، سیستم خنککننده پسیو ظرف حدود ۷۲ساعت قلب رآکتور را پس از حادثه خنک میکند.
ثانیا، اگر قلب رآکتور ذوب شود، محفظهای تحت عنوان تله مواد مذاب (core catcher) زیر قلب آن تعبیه شده است تا ماده رادیواکتیو در آن محفظه نگه داشته شود و با آبهای زیرزمینی تداخل پیدا نکند. این سیستم در نسل قبلتر نیروگاهها دیده نشده بود. هرچند باید گفت که احتمال ذوب قلب رآکتور ۱۰ به توان منهای ۷ است، ولی برای آن هم راهحل دیدهایم.
در مورد پساب دریا نیز باید اشاره کنم آبی که از دریا میگیریم برای خنککردن در کندانسور بوده و مستقیما با رآکتور ارتباط ندارد و هیچگونه ماده رادیواکتیوی وارد دریا نمیشود.
نکته مهم دیگر این است که اختلاف دمای آبی که از دریا برداشت خواهیم کرد با آبی که به دریا بازمیگردد، زیر یک درجه سانتیگراد است و این باعث تغییر اساسی در زیستگاههای دریایی و اکوسیستم دریا نخواهد شد و ما زیستگاه آبزیان را تحت تأثیر قرار نمیدهیم و هیچ افزودنیای هم به آب دریا نداریم.
همچنین برای محیط زیست و ایجاد یک منطقه نیروگاهی سبز، ما از زمستان سال گذشته ۶۰۰۰ نهال کاشتهایم و ۴۰۰۰نهال دیگر نیز کاشته خواهد شد. بنده قول میدهم روزی که نیروگاه به بهرهبرداری میرسد، شما خواهید دید که نیروگاه در جنگلی زیبا ساخته شده است نه در یک بیابان. همه ما به محیطزیست بدهکاریم؛ تلاش همه بخشهای مختلف جامعه باید بر حفظ محیطزیست بهعنوان یک میراث برای نسل آینده باشد و ما هم در شرکت ایرانهرمز به سهم خودمان پاسدار محیطزیست خواهیم بود و تلاش خواهیم کرد هیچگونه ضربهای به آن وارد نکنیم.
بسیار سپاسگزاریم از نکات ارزشمندی که بیان کردید بهعنوان کلام آخر اگر صحبت تکمیلی دارید بفرمایید.
به سهم خودم ممنون ملت ایران و کشور عزیزم هستم که این فرصت را فراهم آوردند تا بنده ادامه تحصیل بدهم و در این جایگاه در خدمت کشورم قرار بگیرم. تمام تلاشمان بر این است که ادای دین کنیم و برای آبادانی ایران و سربلندی ایران و ایرانی در کنار همکارانم با تمام توان کار کنیم.
پیشنهادی باخبر
تبلیغات
