روایت باید باورپذیر باشد نه سیاه و فانتزی/ ضرورت‌های بازتولید روایت

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو، نشست «گذر نظم منطقه‌ای؛ واکاوی تحولات منطقه غرب آسیا پس از ۷ اکتبر۲۰۲۳ » با حضور رحمان قهرمان‌پور و مصطفی نجفی، روز دوشنبه ۲۴آذرماه در پردیس سینمایی ملت در ششمین روز از نوزدهمین جشنواره «سینماحقیقت» برگزار شد.

منطق شکل‌گیری محور مقاومت، مبتنی بر بازدارندگی متناوب بود
در ابتدای نشست قهرمان‌پور گفت: بحران مالی ۲۰۰۸ نقطه شروع کاهش قدرت آمریکا است. در این سال معلوم شد نظم برقرار شده پس از پایان جنگ سرد دچار مشکل شده است. مساله دوم بحران اوکراین است. این دو مساله در نظام بین‌الملل تاثیرگذاشتند. به تدریج شاهد آن بودیم که مساله فلسطین از دستور کار خارج شد.

او ادامه داد: بر اساس اسنادی که به تازگی منتشر شده است، رهبران حماس فکر می‌کردند این بار هم جنگ با یک درگیری موقت ختم خواهد شد اما این‌گونه پیش نرفت. از سوی دیگر در داخل اسرائیل، نتانیاهو در موقعیتی شکننده بود. اساسا منطق شکل‌گیری محور مقاومت، مبتنی بر بازدارندگی متناوب بود و فقط قرار بود ضربات محدود به اسرائیل وارد کند. بنابراین حماس برای جنگ متقارن شکل نگرفته بود که وارد جنگ کلاسیک شود. به هرحال توازن نامتقارن به جنگ کلاسیک تبدیل شد.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: طبیعتا جامعه اسرائیل برای جنگ با امکانات پیشرفته مهیا است. نتانیاهو خود را منجی یهودیان می‌داند که او برای حفظ قدرت خود در اسرائیل شخصیتی ریسک‌پذیر دارد.

 بعد از ۷ اکتبر وارد جو سیاسی جدید در خاورمیانه شدیم
نجفی در ادامه صحبت‌های قهرمان‌پور گفت: بعد از ۷ اکتبر وارد جو سیاسی جدید در خاورمیانه شدیم. تا الان ۵ دوره‌ بازنویسی نظم را در منطقه داشته‌ایم. تغییرات در امنیت نظام سیاسی منطقه هم با جنگ بوده است. در وهله اول حماس سوی گروگان‌گیری رفت با این تفکر که متناسب با الگوی رفتاری قبلی اسرائیل می‌تواند در جنگ با اسرائیل، به توافق و آتش‌بس برسد.

او ادامه داد: از سوی دیگر باید درنظر داشت که اسرائیل در وهله اول نمی‌تواند وارد جنگ چند جبهه‌ای شود، دوم آنکه نمی‌تواند وارد جنگ فرسایشی شود و سوم اینکه نمی‌تواند وارد جنگ طولانی مدت شود.

نجفی تصریح کرد: اسرائیل خود را با تحولات جدید سازگار کرد و براساس استراتژی امنیت ملی و سیاست و سیاست منطقه‌ای جنگی خود را بازترسیم کرد. شهید قاسم سلیمانی نیز هنر ویژه‌ای در استراتژی منطقه‌ای داشت.

این استاد دانشگاه ادامه داد: در طول تاریخ هرگاه ما در منطقه حضور نداشتیم یا ضعیف بودیم یا عقب‌نشینی کردیم بدون استثنا دچار بی‌ثباتی از درون شدیم یا مورد هجوم قرار گرفتیم. هرگاه هم حضورمان در منطقه فراتر از توان ملی‌مان بود، ناچار به مقاومت شدیم‌.

او تاکید کرد: ما نتوانسته‌ایم به درستی برای مردم حضور کشورمان را در منطقه تبیین کنیم. فکر می‌کنم اسرائیل و همراهانش می‌خواهند ایران را در سطح تلاش برای بقا نگه دارند و در این چارچوب است که نتانیاهو با اسرائیل تماس می‌گیرد و می‌گوید ایران اقدامات تحریک‌زا انجام می‌دهد. درواقع معقتد نیستم که ما بازنده مطلق جنگ ۱۲ روزه بودیم و اسرائیل هم ایران را بازنده و تسلیم شده نمی‌داند.

روایت باید باورپذیر باشد نه سیاه و فانتزی
قهرمان‌پور در بخش دوم صحبت‌های خود در این نشست درباره آنکه مستندسازان باید در وضعیت کنونی کشور چگونه به روایت‌ها بپردازند، گفت: روایت باید مبنایی در واقعیت داشته باشد. پشت تولید روایت، قدرت است. با هر روایتی جای برنده و بازنده را نمی‌توان با هم عوض کرد. باید توجه داشت که روایت‌های رقیب هم وجود دارند. همچنین روایت باید باورپذیر باشد نه سیاه و فانتزی.

او ادامه داد: برحسب مخاطب مدنظر باید روایت را تعیین کرد. از سوی دیگر صد در صد واقعیت هم به اقتضای شرایط ساخت و تولید نمی‌توان روایت کرد. در خصوص جنگ ۱۲ روزه، در واقع هر بخش از این جنگ را در نظر بگیرید، روایت خوبی شکل می‌گیرد؛ برای مثال: فداکاری‌های مردم، مسائل امنیتی، داستان ترورهایی که اتفاق افتاد و خیلی از ابعاد گوناگونی از این جنگ را می‌توان موردتوجه قرار داد. به هرحال مستندسازی جدا از فضای جامعه نیست.

قهرمانپور تاکید کرد: اینکه درباره جنگ و مسائل امنیتی همه چیز روایت نشود، به خاطر وجود پروتکل‌ها است. اما نکته این است که پروتکل‌ها نباید سلیقه‌ای و شخصی شوند و نهادهای مربوطه باید نظارت و مدیریت دقیق‌تری داشته باشند. درواقع مستندساز باید روایت سیاه‌‌نمایی و تخیلی را کنار بگذارد و برای روایت خود، از کسانی که کارهای استراتژیک و بین‌المللی کرده‌اند، مشورت بگیرد.

ضرورت بازتولید روایت‌های پیشین
مصطفی نجفی، پژوهشگر روابط بین‌الملل او درباره پیش‌بینی خود از تحولات آینده و چگونگی روایت کردن در حوزه مستندسازی گفت: درباره آینده تحولات، سینگال مثبتی نمی‌بینم. توافق آتش‌بس میان ایران و اسرائیل روی هیچ مبنای حقوقی و سیاسی نیست. ضمن آنکه مسائل حل نشده‌ای نیز باقی مانده‌اند و درحال حاصر اسرائیل درحال آماده شدن برای از بین بردن کامل حزب‌الله است. ایران حتما در روش‌ها و اهرم‌های بازدارنده خود تغییراتی ایجاد می‌کند.

وی افزود: امریکا و اسرائیل دنبال ایران تجزیه شده هستند، چرا که موقعیت جغرافیایی و استراتژیک ایران، برای آنان سودمند خواهد بود. کار مستندساز برای روایت کردن واقعا سخت است؛ چراکه تضادهای فراوانی وجود دارد. صرفا نباید روایت جدید تولید کرد، می‌توان روایت‌های پیشین را بازتولید کرد. اقتدار آسیب‌دیده هم مهم است که چگونه روایت شود.

نوزدهمین جشنواره بین‌المللی سینماحقیقت روز سه‌شنبه 25 آذر با برگزاری مراسم اختتامیه در تالار وحدت به کار خود پایان می‌دهد.