به گزارش همشهری آنلاین، دلار آزاد که هفته گذشته در محدوده ۱۱۴ هزار تومان معامله میشد، روز گذشته به مرز۱۱۹هزار تومان رسید. دلار هرات، درهم امارات و بازارهای منطقهای نیز در مسیر مشابه حرکت کردند؛ نشانهای از آنکه تقاضای فصلی نهفقط داخلی، بلکه در سطح منطقهای نیز فعال شده است.
تحلیلگران معتقدند آنچه در ظاهر بهعنوان نوسان تهران دیده میشود، در واقع بازتاب یک چرخه جهانی و منطقهای است که هر سال با شروع ژانویه خود را در بازار ارز ایران نشان میدهد. با این حال افزایش تقاضای فصلی همه ماجرا نیست.
جهش اخیر دلار حاصل مجموعهای از عوامل داخلی و خارجی است، اما مهمترین نیروی محرک آن افزایش تقاضای فصلی پایان سال میلادی و چرخه همیشگی ژانویه است؛ چرخهای که امسال بهدلیل نااطمینانیهای سیاسی و تورمی با شدت بیشتری ظاهر شده است.
اثر ژانویه چیست و چرا مهم است؟
در سالهای اخیر الگوی مشخصی در بازار ارز ایران دیده میشود. در آذر و دی، بهویژه هفتههای منتهی به سال نوی میلادی، تقاضا برای ارز افزایش مییابد. این پدیده که در میان فعالان بازار به اثر ژانویه مشهور شده، ۳ریشه اصلی دارد.
۱. تسویهحسابهای تجاری پایان سال
واردکنندگان و شرکتهایی که با طرفهای خارجی کار میکنند، معمولاً پیش از بستهشدن سال مالی باید بدهیها، حوالهها و پرداختهای دلاری خود را انجام دهند.این موضوع موجب افزایش ناگهانی تقاضا برای حواله و اسکناس در هفتههای پایانی سال میلادی میشود.
۲. سفارشگذاری کالای زمستانی و ابتدای سال
بسیاری از واردکنندگان برای تأمین نیازهای سال آینده یا موجودی فصل زمستان، سفارشهای خود را در آذر و دی نهایی میکنند.این الگوی زمانی باعث میشود فشار تقاضای ارزی حتی پیش از شروع ژانویه خود را در بازار نشان دهد.
۳. جهش سفرهای خارجی
افزایش سفرهای کاری و خانوادگی ایرانیها در ماههای آذر و دی، چه برای تعطیلات کریسمس و چه برای سفرهای تجاری، یکی دیگر از عوامل رشد تقاضای اسکناس است. سفرهایی که در آمار رسمی دیده نمیشود اما در بازار آزاد اثر مشخصی برجای میگذارد.
چرا امسال اثر ژانویه شدیدتر دیده شد؟
تحلیل بازار نشان میدهد امسال ۳عامل، شدت اثر ژانویه را افزایش داده است.
۱- رشد انتظارات تورمی
اخبار مربوط به سیاستهای بودجه ۱۴۰۵ و نگرانیهای مربوط به کسری بودجه، فضای ذهنی بازار را نسبت به آینده تورمیتر کرده است. در چنین فضایی، تقاضای فصلی نه فقط کاهش نمییابد بلکه به خریدهای احتیاطی تبدیل میشود.
۲- کاهش امید به گشایش سیاسی
بدبینی نسبت به مذاکرات خارجی موجب شده فعالان بزرگ بازار خریدهای خود را جلو بیندازند و حتی تقاضای ژانویه را پیشخور کنند.
۳- برداشت بازار از کاهش عرضه اسکناس
اگرچه بانک مرکزی کاهش عرضه رسمی اسکناس را تأیید نکرده، اما اثر روانی برداشت فعالان از کندی تزریق اسکناس کافی است تا تقاضای فصلی با شدت بیشتری ظاهر شود.
پیشبینی آینده
بررسیهای تکنیکی نشان میدهد که نمودار قیمت دلار اکنون در محدوده حساسی قرار گرفته است و عبور قیمت از محدوده ۱۱۸هزار تومان میتواند منجر به رشد بیشتر قیمت دلار شود و نشاندهنده ورود به یک فاز صعودی گستردهتر باشد، فازی که در بعضی سالها تا بهمن نیز ادامه مییابد و میتواند حتی منجر به رشد قیمت تا محدوده ۱۳۰هزار تومان شود.
با این حال یک مقاومت بزرگ و کلیدی در محدوده ۱۳۰هزار تومان وجود دارد که احتمالا مانع از رشد بیشتر قیمت دلار خواهد شد.
عبور قیمت از این محدوده بلندمدت حتی میتواند منجر به رشد بیشتر قیمت دلار شود. با این حال بررسیهای تکنیکی بیشتر نشان میدهد که قیمت دلار پتانسیل عبور از محدوده ۱۳۰هزار تومان را در میانمدت ندارد و احتمالا درصورت صعود تا این محدوده پس از آن با نزول مواجه خواهد شد.
در کوتاهمدت نیز بازگشت از محدوده ۱۱۸هزار تومان میتواند منجر به نزول قیمت دلار دستکم تا محدوده ۱۱۴هزار تومان شود.
از نظر بنیادی نیز تحلیلگران بر این باورند که تقاضای فصلی همیشه وجود دارد، اما امسال نگرانیهای تورمی باعث شده این تقاضا زودتر و شدیدتر ظاهر شود. بخشی از تقاضای ژانویه عملاً پیش از ورود به دیماه وارد بازار شده است.
به زعم کارشناسان اگر دولت در هفتههای آینده پیامهای روشنی درباره سیاستهای ارزی، بودجه و نرخ حاملهای انرژی ارائه کند، اثر ژانویه میتواند کنترل شود در غیراین صورت احتمال تداوم نوسان وجود دارد چرا که بازار اکنون در محدوده حساسی قرار گرفته است و نحوه رفتار در این محدوده میتواند مسیر نرخ ارز در هفتههای آینده را مشخص کند.
در این میان، نقش سیاستگذار بیش از هر زمان دیگری به مدیریت انتظارات وابسته است و نباید صرفا به تزریق اسکناس در بازار اکتفا کند.
برگزاری حراج سکه طلای بانک مرکزی
بانک مرکزی اعلام کرد با برنامهریزی انجام شده و در راستای رفع نیاز متقاضیان، برنامه حراج انواع قطعات سکه بانک مرکزی، چهارشنبه این هفته ۱۲ آذرماه در مرکز مبادله انجام میشود.
بانک مرکزی همچنین درنظر دارد طرح پیشفروش قطعات مختلف سکه طلا برای تحویل اسفندماه را نیز هفته پایانی آذرماه در مرکز مبادله برگزار کند.جزئیات بیشتر فرایند ۲ برنامه حراج و پیشفروش سکه طلای بانک مرکزی بهزودی از طریق مرکز مبادله اعلام میشود.
طلا روی موج دلار
نادر بذرافشان، رئیس اتحادیه فروشندگان و سازندگان طلا و جواهر تهران، در تشریح چرایی افزایش قیمت طلا و سکه در بازار ایران گفت: افزایش ۵۹ دلاری انس جهانی طلا و رشد نرخ ارز در بازار ایران از عوامل اثرگذار بر این روند بوده و به همین دلیل طی ۲ روز اخیر شاهد رشد قیمت در بازار داخلی هستیم.
وی افزود: میزان افزایش قیمتها در بازار داخلی بیش از بازار جهانی است که بخشی از آن به نوسانات نرخ ارز با دامنه نوسان ۵۰۰۰تومانی مربوط میشود و این موضوع شرایط فعلی را رقم زده است.
بذرافشان تأکید کرد: توصیه ما به مردم این است که در معاملات مربوط به خرید مصنوعات طلا و سکه، در زمانهایی که بازار دچار التهاب است، مدیریت لازم را داشته باشند و پس از مشاهده ثبات نسبی قیمتها اقدام به خریدوفروش کنند. در دورههایی که بازار با التهاب و حباب مواجه است، صبوری ضرورت دارد و باید زمانی وارد معامله شد که ثبات قیمتها حاصل شده باشد چراکه ممکن است طی روزهای آینده حباب تخلیه شود یا حتی افزایش یابد، بنابراین مردم باید دقت کنند تا دچار زیان مالی نشوند.
وی گفت: قیمتهای فعلی، نوعی رکوردشکنی در بازار ایران محسوب میشود.
