باشگاه خبرنگاران جوان - «سیدعباس عراقچی» وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در سی‌امین نشست دولت‌های عضو کنوانسیون منع سلاح‌های شیمیایی به بیان دیدگاه‌های جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از قربانیان این سلاح‌ها پرداخت.

متن سخنرانی وزیر امور خارجه ایران به شرح زیر است:

کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی به‌عنوان میراث برجستهخرد جمعی و وجدان بشری، با هدف جلوگیری از تکرارفاجعه استفاده از سلاح‌های شیمیایی ایجاد شد.

ما ایرانیان، درد و رنج سنگینی را که حملات شیمیایی رژیم صدام در دوران جنگ تحمیلی بر نظامیان وغیرنظامیان ما وارد کرد، عمیقاً احساس می‌کنیم. پس ازگذشت چهار دهه، زخم‌های ما همچنان باز است و آثاروحشتناک این سلاح‌ها را در سیمای جانبازان شیمیایی و خانواده‌های آنان که هنوز از آلام شدید ناشی از جراحات شیمیایی رنج می‌برند، به‌وضوح می‌توان دید.

به همراه من جناب آقای کمال حسین‌پور، نماینده محترم سردشت در مجلس شورای اسلامی، حضور دارند. برای ما و برای جهانیان، نام سردشت نمادی مهم در کارزارجهانی برای منع سلاح‌های شیمیایی و دادخواهی قربانیان است. مردم سردشت از جمله هزاران غیرنظامی و رزمنده ایرانی بودند که در طول هشت سال جنگ تحمیلی رژیم صدام علیه ایران هدف حملات شیمیایی قرار گرفتند. ما به مردم قهرمان سردشت که در آن حمله وحشیانه جان باختند، و نیز به کسانی که همچنان با آثار آن جنایت دست‌وپنجه نرم می‌کنند و به خانواده‌های آنان، ادای احترام می‌کنیم.

«حقیقت» باید پیروز شود و «عدالت» باید اجرا گردد؛ جنایات شنیع بین‌المللی هرگز مشمول مرور زمان نمی‌شود. استفاده از سلاح‌های شیمیایی در درگیری‌های مسلحانه، جنایت جنگی فجیعی است که با گذشت زمان فراموش نمی‌شود. از این‌رو، جمهوری اسلامی ایران همچنان بر ضرورت پاسخگویی و اجرای عدالت درخصوص استفاده رژیم صدام از سلاح‌های شیمیایی علیه ملت ایران تأکید دارد. کسانی که مواد و فناوری‌های لازم را برای توسعه برنامه تسلیحات شیمیایی رژیم سابق عراق در اختیار آن رژیم قرار دادند، باید پاسخگو باشند. ما از این کشور‌ها از جمله آلمان می‌خواهیم که به مطالبه ما برای انجام تحقیقات مستقل و شفاف درباره شرکت‌ها و اتباع خود که در تهیه، توسعه و استفاده ازبرنامه سلاح‌های شیمیایی رژیم سابق عراق مشارکت داشته‌اند، پاسخ دهند.

همه ما به‌خوبی می‌بینیم که روابط بین‌الملل امروز چگونه به دلیل غلبه «یکجانبه‌گرایی ستیزه‌جویانه» که درپوشش «نظم مبتنی بر قواعد» عرضه می‌شود، بابحران‌های بی‌سابقه مواجه شده است. سازمان ملل متحد و اهداف و اصول بنیادین آن آماج حمله قرار گرفته‌اند. ماده ۲ بند ۴ منشور، که به‌عنوان اصلی‌ترین تضمین برای «نجات نسل‌های آینده از بلای جنگ» شناخته می‌شود، به‌طور مستمر نقض می‌شود و بدتر آنکه این نقض‌ها در حال عادی‌سازی شدن است. آنچه در منطقه ماجریان دارد—جنگ‌های دائمی، تجاوزات، نسل‌کشی وتوسعه‌طلبی استعماری رژیم اسرائیل—نتیجه مستقیم حمایت آمریکا و مماشات برخی کشور‌های اروپایی است.

بی‌اعتنایی ایالات متحده به حقوق بین‌الملل به‌صورت تلاش آشکار برای ایجاد «نظم بین‌المللی مبتنی بر زور» بروز یافته است؛ نظمی که در آن توسل به قدرت نظامی عریان برای پیشبرد منافع نامشروع توجیه می‌شود. «نظم مبتنی بر قواعد» ادعایی، اصول دیرپا و تثبیت‌شده‌ای را نقض می‌کند که برای دهه‌ها استفاده از سلاح‌های ممنوعه از جمله سلاح‌های شیمیایی را منع کرده بود. جای تعجب ندارد که رژیم اسرائیل در تجاوزات خود به غزه و لبنان، از طیف گسترده‌ای از تسلیحات ممنوعه، از جمله مهمات خوشه‌ای، استفاده کرده است.

هیچ منطقه‌ای مانند منطقه ما طعم رفتار‌های قانون‌شکنی را نچشیده است؛ جنگ‌های اسرائیلی–آمریکایی، منطقه را در چرخه دائمی ناامنی و خونریزی گسترده گرفتار کرده است. طی دو سال گذشته، نسل‌کشی آشکاری در فلسطین اشغالی جریان داشته است، آن هم با مصونیت کامل رژیم اسرائیل. این رژیم به هفت کشور حمله نظامی کرده و سرزمین‌های فلسطین، سوریه و لبنان را به اشغال خود درآورده است.

حمله مسلحانه غیرقانونی رژیم اسرائیل علیه ایران در ژوئن گذشته و مداخله مستقیم نظامی آمریکا در پی آن، نشان داد که چگونه نظامی‌گری و زورگویی بر «حاکمیت قانون» غلبه یافته است.

اقدام تجاوزکارانه رژیم اسرائیل علیه ایران در ژوئن گذشته، تنها نقض آشکار اصول منشور ملل متحد وحقوق بین‌الملل نبود، بلکه ضربه‌ای جدی به رژیم عدم اشاعه (NPT) و بنیان‌های کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی وارد کرد.

این رژیم نه‌تنها تأسیسات هسته‌ای تحت پادمان ایران، بلکه مراکز و تأسیساتی را که تحت نظارت سازمان منع سلاح‌های شیمیایی قرار داشتند نیز هدف قرار داد و باعث خطر جدی نشت مواد شیمیایی و رادیواکتیو شد؛ نشتی که می‌توانست سلامت انسان و محیط زیست، فراتر از مرز‌های ایران را تهدید کند.

اعتراف رسمی رئیس‌جمهور آمریکا در ۶ نوامبر ۲۰۲۵ مبنی بر نقش مستقیم وی در تجاوز نظامی اسرائیل به ایران، سندی آشکار از پذیرش مسئولیت ایالات متحده دراین اقدام غیرقانونی و نقض فاحش ماده ۲ بند ۴ منشورملل متحد است؛ و این [همدستی] افزون بر مسئولیت مستقیم آمریکا در حمله مستقیم ۲۳ ژوئن به تأسیسات هسته‌ای تحت پادمان ایران به شمار می‌آید.

برای تضمین عملکرد مؤثر سازمان، باید اصول بنیادین برابری، بی‌طرفی و عدم تبعیض رعایت شود.

باید به خاطر داشته باشیم کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی با هدفی روشن تدوین شد: نابودی کامل یکدسته از سلاح‌های کشتار جمعی و جلوگیری از تولید آنها. این کنوانسیون هرگز برای پیشبرد منافع سیاسی برخی کشور‌ها نبوده است.

اعتبار سازمان تنها زمانی حفظ می‌شود که به مأموریت حرفه‌ای و غیرسیاسی خود وفادار بماند و از جهت‌گیری‌های ژئوپولیتیکی دوری کند. از این‌رو، سازمان منع سلاح‌های شیمیایی باید بتواند بدون هرگونه فشار یا نفوذ ناموجه، وظایف فنی خود را انجام دهد.

رژیم اسرائیل به هیچ‌یک از معاهدات خلع سلاحی، ازجمله کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی، نپیوسته و همچنان بزرگ‌ترین مانع در مسیر ایجاد منطقه عاری از سلاح‌های کشتار جمعی در خاورمیانه است.

سلاح‌های کشتار جمعی همواره خطرناک وغیرانسانی‌اند، اما زمانی که در اختیار جنایتکارانی قرار گیرد که طی دو سال گذشته با وقاحت تمام به کشتار و نسل‌کشی پرداخته‌اند، این سلاح‌ها به تهدیدی وجودی برای تمدن بشری و سیاره ما تبدیل می‌شوند. رژیم اسرائیل باید وادار شود به این کنوانسیون بپیوندد و تحت بازرسی‌های کامل قرار گیرد؛ امری که باید در اولویت سازمان قرار گیرد.

کنوانسیون سلاح‌های شیمیایی موفق‌ترین معاهده خلع سلاح در جهان است. با این حال، این موفقیت تنها زمانی پایدار خواهد ماند که همه دولت‌ها بدون استثنا و بدون استاندارد‌های دوگانه به مفاد آن پایبند باشند. اجرای گزینشی یا تفاسیر سیاسی از مقررات کنوانسیون، اهداف مشترک ما را تضعیف و اعتماد جمعی میان دولت‌های عضو را مخدوش می‌کند.

بر این اساس، موارد عدم پایبندی و یا تأخیر از سوی آمریکا و برخی دیگر از کشور‌ها باید به‌شکلی اصولی مورد رسیدگی قرار گیرد. این موارد در گزارش‌های رسمی سازمان، اظهارات مقامات پیشین این کشور‌ها و موضوعات طرح‌شده در جلسات قبلی بازتاب یافته است. ما تأکید می‌کنیم که شفافیت کامل و همکاری سازنده باسازوکار‌های راستی‌آزمایی برای حفظ اعتبار این کنوانسیون ضروری است.

در همین زمینه، جمهوری اسلامی ایران در موارد متعدد و از طریق مجاری رسمی، نگرانی‌های خود را درباره مواردعدم پایبندی یا تأخیر در اجرای تعهدات کنوانسیون از سوی آمریکا مطرح کرده است. آمریکا همچنان به توسعه سلاح‌های [شیمیایی]غیرکشنده ادامه می‌دهد و براساس منابع رسمی خود، در حال اجرای پروژه‌هایی برای تسلیحاتی کردن مواد روان‌گردان و عوامل مبتنی بر مخدر‌های مصنوعی است.

هنگامی که کشوری دارای بزرگ‌ترین ذخایر اعلام‌شده سلاح‌های شیمیایی سال‌ها از جدول زمان‌بندی نابودی آنها عقب می‌ماند؛ هنگامی که اطلاعات مربوط به برخی فعالیت‌های شیمیایی خود را با شفافیت کامل ارائه نمی‌کند؛ و هنگامی که همان کشور در مقام مدعی علیه دیگران ظاهر می‌شود، این رفتار نه‌تنها با روح کنوانسیون ناسازگار است، بلکه اعتماد جامعه بین‌المللی به سازمان را تضعیف می‌کند.

اقدامات قهری یک‌جانبه و غیرقانونی، از جمله تحریم‌ها، نقض آشکار حقوق بین‌الملل محسوب می‌شود. با وجود گذشت ۲۸ سال از لازم‌الاجرا شدن کنوانسیون و تعهد دولت‌های عضو برای تسهیل انتقال مواد و تجهیزات شیمیایی برای مقاصد صلح‌آمیز، محدودیت‌های غیرقانونی ناشی از تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا و اجرای آنها توسط کشور‌های اروپایی همچنان ادامه دارد.

اسفبارتر آنکه این تحریم‌ها حتی دسترسی عادی قربانیان سلاح‌های شیمیایی در ایران به دارو‌ها و تجهیزات پزشکی ضروری را مختل کرده است.

همه دولت‌ها از لحاظ حقوقی و اخلاقی موظف‌اند مانع ارائه دارو‌ها و تجهیزات پزشکی لازم برای درمان قربانیان سلاح‌های شیمیایی نشوند؛ به‌ویژه کشور‌هایی که شرکت‌ها و مقامات‌شان در برنامه شیمیایی رژیم صدام نقش داشته‌اند.

در پایان، مایلم مراتب قدردانی خود را از گروه آسیا–اقیانوسیه برای اعتماد به جمهوری اسلامی ایران و حمایت از انتخاب کشورم به عضویت شورای اجرایی برای دوره ۲۰۲۶–۲۰۲۸ که به‌طور رسمی از سوی کنفرانس تأیید شد، ابراز کنم.

هیأت جمهوری اسلامی ایران به شما، آقای رئیس و به سایر هیأت‌ها اطمینان می‌دهد که در انجام مسئولیت‌های شما کمال همکاری و حمایت را مبذول خواهد داشت.