هفتۀ پژوهش پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی افتتاح شد
مراسم افتتاحیه هفتة پژوهش روز شنبه ۲۲ آذرماه ۱۴۰۴ ساعت ۱۰ صبح با تلاوت آیاتی از قرآن کریم و پخش سرود جمهوری اسلامی ایران در تالار همایشهای استاد احمد بیرشک در ساختمان پژوهشکدة دانشنامهنگاری آغاز شد.
به گزارش ایلنا، در ابتدای مراسم، محسن بهلولی فسخودی، معاون پژوهشکده دانشنامهنگاری، ضمن خوشآمدگویی به معاونان، مدیران و اعضای محترم هیئتعلمی پژوهشگاه و پژوهشگران حاضر در سالن، به فشردهای از مراسم هفتة پژوهش در پژوهشکدة دانشنامهنگاری ازجمله سخنرانیها و رونمایی از دو اثر تازه منتشر شدة دانشنامهنگاری؛ دایرهالمعارف فرش ایرانی و دانشنامة محیط زیست در روز دوشنبه در محل پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی اشاره کرد.
معینزاده: پژوهش راه زندگی است
سپس، مهدی معینزاده، معاون پژوهشی و تحصیلات تکمیلی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ضمن ابلاغ سلام و تبریک رئیس پژوهشگاه به مناسبت هفتة پژوهش، خود نیز این هفته را به «یاوران پژوهش»، که بییاوریشان نتایجی از یافتههای علمی حاصل نخواهد شد، تبریک گفت. معینزاده با نقلقولی از فیلسوف شهیر آلمانی، مارتین هایدگر، که انسان تنها هستندهای است که با سؤال از هستی خود زندگی میکند، افزود: «پژوهش عبارت از یک «راه» میشود تا یک «مقصد»؛ و آن راه، راه زندگی است. » وی در بخش دیگر صحبتهای خود پژوهشگر را پرسشگری دانست که پرسش را زنده میکند.
پورنامداریان: پژوهش جستوجوی حقیقت است
در ادامه، تقی پورنامداریان با اشاره به اینکه سخن گفتن در باب پژوهش در بین افراد مؤسسهای که کارش پژوهش است دشوار است، سخن را با بیتی به نقل از مناقبالعارفینِ شمسالدین احمد افلاکی آغاز کرد که سنایی هنگام مرگ زیر لب زمزمه میکرد:
بر دلم نیست ز هر بیش و کمی به جز از حرف ندامت رقمی
زان که دور است در این دیر کهن در سخن معنی و در معنی سخن
نیچه نیز معتقد بود که «ازطریق زبان نمیتوان معنی را منتقل ساخت، چرا که زبان لشگری از استعارهها است.»
پورنامداریان، در ادامه، پژوهش را معادل تحقیق یا همان جستوجوی حقیقت دانست و افزود: «ولی آیا منظور همین حقیقت موجود است یا حقیقت غایی. سوفسطاییان که در فنهای مغالطه و جدل مهارت بسیاری داشتند، برخلاف پیروان ارسطو، دنبالکردن حقیقت را پوچ میدانستند. چون حتی اگر حقیقت وجود داشته باشد و برای عدهای هم قابل شناخت باشد و قابل انتقال به دیگری، اما درنهایت درک شدنی نیست. شماری از متفکران ایرانی ازجمله ناصر خسرو مخالف این مغالطة سوفسطاییان بودند. عدهای اعتقاد داشتند که حقیقت در گذشته واحد و راه رسیدن به آن محدود بوده ولی از سدههای سوم و چهارم هجرت به بعد تکثر راههای رسیدن به آن نمود پیدا کرده است. بهواقع میتوان گفت که هرکس حقیقت مستقل خود را جستوجو میکند چون دسترسی به حقیقت غایی برای تک تک افراد ممکن نیست.»
پورنامداریان در ادامة بحث به حقیقتی که شخص خود از مقایسة سعدی و حافظ به آن رسیدهاند مثال زد. «اینکه جامعة فرهنگی معاصر سعدی، او را تا حدود چهل و پنج سالگی و پیش از تدوین بوستان و گلستان شاعر جوانی میدانستند که صرفاً قصاید عاشقانه میسرود. مخاطبان او افراد عادی جامعه بودند و شاعر از طرحوارههای عامیانه برای بیان مطالبش استفاده میکرد. حال آنکه در مقام مقایسه مخاطبان حافظ انسانهای اهل فضل بودند. و طرحوارههای حافظ از نوع پیچیدهتر و چندوجهی بود. به همین سبب است که میتوان گفت که حافظ پس از گذشت هفتصد سال، زندهترین شاعران است.»
وی در خاتمه گفت: «در کار تحقیق باید آزاد بود و از نگاه و منظر خود به حقیقت دست یافت.»
بنایی جهرمی: پژوهش شیوة هستی خود انسان است
مهدی بنایی جهرمی، رئیس پژوهشکدة دانشنامهنگاری، ضمن خوشامدگویی به مهمانان پژوهشکده، سخن خود را با قرائت آیة ۳۵ سورة مبارک نور آغاز کرد و مزید توفیقات پژوهشگران پژوهشگاه را در سال جدید پژوهشی از خداوند منان طلب کرد. ایشان عنوان سخنان خود را «اطوار پژوهش در ادوار تاریخ» نام نهاد و افزود: «برای دریافت حقیقت پژوهش، ما با انبوهی از پرسشها مواجهیم، اما تنها یک پرسش بنیادی وجود دارد که تقدیرِ پاسخ ما در باب حقیقت پژوهش با آن پرسش رقم خواهد خورد و آن عبارت است از اینکه چه نسبتی است میان انسان و پژوهش» ایشان با ذکر این نکته که «تا پای هستی انسان وسط نیاید، داستان حقیقت پژوهش آشکار نخواهد شد»، پژوهش را شیوة هستی خود انسان دانست. ایشان با اعلام اینکه انسان و هستی انسان پژوهشمند است، هستی آدمی را در ایستادن و سیر در میانه- نه در فروبستگی تمام و نه در گشودگی تمام- دانستند. وی در بخش پایانی صحبت خود دربارة تطورِ پژوهش حقیقی در اسطوره، فلسفه و متافیزیک، قرون وسطی، و دوران جدید مطالبی عنوان کرد و در پایان به این نکته اشاره کرد که ما در سیر تطورات پژوهش از پژوهش به مثابه نبرد غولان در افلاطون به نرد هوش مصنوعی در دوره جدید رسیدهایم.
