آجیل و خشکبار کالای لوکس شب یلدا/ قیمت‌ها چند؟

مهدی بختیاری‌زاده - مدیرعامل سازمان مدیریت میادین میوه و تره بار تهران در نشست خبری به مناسبت شب یلدا قیمت آجیل مناسب این ایام را اعلام کرد و با بیان اینکه قیمت محصولات شب یلدا از روز سه‌شنبه به بعد تثبیت خواهد شد گفت: برای شب یلدا هر کیلو آجیل شور ۸۲۰ هزار تومان، آجیل شیرین همراه با باسلوق ۶۶۶ هزار تومان و آجیل شیرین بدون باسلوق ۷۵۲ هزار تومان، قیمت‌گذاری شده است.

اتحادیه آجیل و خشکبار نیز حداکثر قیمت آجیل شب یلدا امسال را بدون نخودچی و بادام‌زمینی، مبلغ یک میلیون و ۳۰۰ هزار تومان اعلام کرده است. این عدد به معنای قیمت واحد یا اجباری نیست، بلکه سقف قیمتی برای ترکیب‌های خاص محسوب می‌شود و شهروندان می‌توانند متناسب با نیاز و توان مالی خود، انتخاب‌های متنوع‌تری داشته باشند.

بر اساس مشاهدات میدانی خبرنگار ایسنا، هر کیلو آجیل شامل پسته برشته، بادام محب شور، فندق شور و بادام هندی برشته یک میلیون و۴۰۰ هزارتومان تا یک میلیون و ۶۰۲ هزار تومان به فروش می‌رسد و به تفکیک هر کیلو بادام هندی حدود یک میلیون و ۹۰۴ هزار تومان، مغز گردو ۶۹۸ هزار تومان، تخمه کدو شور ۷۷۵ هزارتومان و پسته اکبری شور یک میلیون و ۷۷۵ هزارتومان به فروش می‌رسد. همچنین آجیل ۵ مغز خام ۲ میلیون و ۳۳۲ هزارتومان، آجیل ۴ مغز خام ۲ میلیون و ۵۸۵ هزار تومان و آجیل یلدا یک میلیون و ۴۷۵ هزارتومان قیمت‌گذاری شده است.

این قیمت‌ها در حالی است که سال گذشته نرخ آجیل شب یلدا کیلویی حدود ۷۰۰ هزارتومان تعیین شده بود و در بازدید‌های میدانی ایسنا، قدرت خرید مردم نیز نسبت به سال‌های گذشته، نصف و حتی کمتر شده بود. درست است که مردم همچنان به دنبال آجیل باکیفیت بودند، اما درهمان بازه زمانی نیز چندان بازار آجیل و خشکبار رونق نداشت. در سال جاری نیز که به بازار سر زدیم، بازار آجیل برای شب یلدا از رونق زیادی برخوردار نبود. فروشندگان می‌گفتند مردم چندان دیگر قدرت خرید ندارند و نمی‌توانند همچون سال‌های گذشته که کیلویی خریداری می‌کردند امسال هم به همان شیوه و الگو خرید کنند و این الگو‌ها تغییر کرده است. مردم هم می‌گفتند اگر قبلا می‌توانستند به راحتی با آجیل و میوه این شب را که آیین ایرانی است جشن بگیرند حالا دیگر هم ظرف آجیل‌هایشان خالیست و هم سفره دور همی‌هایشان کوچک‌تر شده.

در این میان در صورتی که صحبت از گرانی به میان آید هزاران هزار دلیل از تحریم و ارز و گرانی هزینه تمام شده به میان می‌آید؛ اما آیا باید بار این مسائل بر دوش مردم باشد؟

مسعود سلیمانی - دبیر انجمن تأمین و بسته‌بندی آجیل، خشکبار و ادویه ایران - در گفت‌و‌گو با ایسنا، درباره وضعیت آجیل و خشکبار در آستانه شب یلدا اظهار کرد: خشکبار از جمله مواد خوراکی مفید است که در مناسبت‌ها به‌ویژه در ماه‌های پایانی سال مورد توجه جامعه ایرانی قرار می‌گیرد و استفاده از آن جذابیت بالایی دارد. با این حال، واردات این محصولات با مشکلاتی مواجه است. حدود ۹۰ درصد اقلام آجیل و خشکبار با تسهیلات ترخیص انجام می‌شود و برای ۱۰ درصد باقی‌مانده، امکان استفاده از برات اسنادی مدت‌دار توسط بانک مرکزی وجود دارد؛ با این حال، بازرگانان اطمینان دارند که پس از پایان مدت زمان مقرر، تا شش ماه ارز مورد نیاز خود را دریافت خواهند کرد.

سلیمانی ادامه داد: با وجود قانونی که توسط وزارت صمت و وزارت جهاد کشاورزی به درستی وضع شده، بانک مرکزی از اجرای آن خودداری می‌کند و قانون را به‌صورت سلیقه‌ای تفسیر می‌کند. ادامه این روند منجر به افزایش افسارگسیخته قیمت‌ها در این کالا‌ها خواهد شد. این موضوع را به فراکسیون کشاورزی مجلس نیز منتقل کرده‌ایم تا حساسیت بیشتری نسبت به وضعیت واردات و قیمت آجیل و خشکبار ایجاد شود.

دبیر انجمن تأمین و بسته‌بندی آجیل، خشکبار و ادویه ایران با اشاره به اینکه تورم بالا و افزایش قیمت کل مواد غذایی در کشور عامل دیگر گرانی ۱۰۸ درصدی برخی از انواع خشکبار به‌خصوص نوع ممتاز ترکیبی آن است گفت که این موضوع پذیرفتنی نیست که ظروف حاوی این اقلام به‌دلیل کاهش قدرت خرید مردم در این ایام و ایام مشابه خالی بماند. نوسانات ارزی و افزایش هزینه‌های واردات و تولید عامل دیگری برای افزایش بهای خشکبار است هر چند به‌تازگی دولت کولبری و ملوانی را قانونی اعلام کرده تا کشور دچار کمبود مواد غذایی نشود ولی تبعات این بی نظارتی‌ها را در آینده همه مشاهده خواهیم کرد که چه بر سر جامعه و بازرگان خواهد آورد. بسیاری از تامین کنندگان کالای وارداتی خود را در کشور عمان بنام عمان بسته بندی کرده و حتی در همین شرایط به اروپا صادر می‌کنند، چون راهی برای آنها نمانده است تا کسری بازار داخل را تامین کنند برای مثال در گردو شما دیگر نمی‌توانید گردوی ایرانی پیدا کنید و هر چه هست گردوی وارداتی از طریق قاچاق و یا مجوز‌های موقت اخیر دولت است که غالبا آغشته به سموم خانواده آفلاتوکسین‌ها هستند که ماده‌ای سرطان زا است و در آینده باید مملکت هزینه‌های جدی‌تری را تحمل کند.

دبیر انجمن تأمین و بسته‌بندی آجیل، خشکبار و ادویه ایران ادامه داد: افزایش هزینه‌های تولید و عرضه، عامل دیگری در گرانی محسوب می‌شود. هزینه‌های مرتبط با تولید، خرید از کشاورزان، ذخیره‌سازی و توزیع خشکبار از جمله هزینه‌های انرژی، نیروی کار و حمل‌ونقلهرگاه افزایش یابد، قیمت نهایی برای مصرف‌کننده نیز بالا می‌رود. از سوی دیگر، کمبود سرمایه در دست تولیدکننده و محدودیت در تأمین مواد اولیه نیز باعث گرانی می‌شود. تولیدکننده وقتی ۵۰ درصد مواد اولیه خود را مصرف کند، برای ادامه تولید ناچار به ثبت سفارش جدید است. اما با توجه به اینکه هنوز مجوز بازگشایی سامانه ثبت سفارش و سهمیه‌های سیستمی فصل پاییز و زمستان خشکبار توسط وزارت جهاد کشاورزی اعلام نشده است، تولیدکننده برای حفظ فعالیت خود مجبور است به هر طریق ممکن عمل کند که این موضوع نیز به افزایش قیمت‌ها دامن می‌زند.

سلیمانی ادامه داد: کاهش قدرت خرید خانوار و تغییر تقاضا از دیگر عوامل گرانی است. زمانی که کالا گران عرضه می‌شود، تقاضا‌های واقعی کاهش پیدا می‌کند. بررسی‌های میدانی و گزارش‌ها نشان می‌دهد که در برخی بازار‌ها فروش تا ۵۰ درصد کاهش داشته که زنگ خطری برای وضعیت معیشتی هموطنان است. این کاهش تقاضا موجب می‌شود فروشندگان برای مقابله با ضرر و زیان، قیمت‌ها را برای حفظ سود خود بالا ببرند و راهی جز این نداشته باشند. مسئولان در مواجهه با این موضوع می‌گویند فروشندگان باید انصاف را رعایت کنند و مردم را دچار مشکل نکنند، هرچند برخی اقدامات بدون مشورت با تشکل‌های تخصصی و منجر به بخشنامه‌های خلق‌الساعه، شرایط تولید و تامین را دشوارتر کرده است.

وی افزود: عوامل مدیریت بازار و سیاست‌های اقتصادی آزمون و خطا‌های متعدد نهاد‌های مرتبط، عامل دیگری در گرانی خشکبار هستند. ساختار مدیریت بازار، از جمله توزیع نامناسب، ذخیره‌سازی ناکافی و مشکلات نظارتی، موجب ایجاد خشکسالی عرضه مصنوعی و افزایش قیمت‌ها می‌شود؛ مسئله‌ای که در مورد کالا‌های غذایی از مشکلات ساختاری اقتصاد ایران است. در بسیاری نشست‌های تخصصی بخش خصوصی و دولت بار‌ها گفته شده که بخش خصوصی می‌تواند بهتر از هر کسی بازار را بر اساس عرضه و تقاضا مدیریت کند، اما اعتماد و اطمینان برای بازرگانان باقی نمانده است.

سلیمانی با اشاره به تجربه واردکنندگان افزود: بازرگانان با استفاده از اعتبار بین‌المللی خود، کالا را در بدترین شرایط کشور وارد می‌کنند تا کمبود مواد غذایی پیش نیاید. اما پس از ترخیص، دولت بخشنامه‌هایی مانند انتقال کالا از تالار اول به تالار دوم یا تغییر گروه کالایی صادر می‌کند، بدون توجه به اینکه تاجر بر اساس قوانین و بخشنامه‌های وقت و با بهای ارز اعلام شده اقدام کرده است. اگر آرامش و اطمینان در تامین‌کننده ایجاد نشود، نمی‌توان انتظار داشت که در شرایط مشابه، بازرگان دوباره برای تامین مواد غذایی کشور سرمایه‌گذاری کند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: آجیل و خشکبار که زمانی خوراکی سنتی و محبوب خانوار بودند، اکنون برای بخش زیادی از جامعه کالایی لوکس و هزینه‌بر شده‌اند. بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد آجیل ممتاز ترکیبی نسبت به سال گذشته بین ۸۰ تا ۸۵ درصد رشد قیمت داشته است. برای بهبود این وضعیت، نیاز به تغییرات و تصمیمات بزرگ و ساختاری وجود دارد.