به گزارش ایسنا، در ماه های اخیر تنش میان واشنگتن و کاراکاس افزایش چشم‌گیری داشته است. ورود ناو هواپیمابر یواس‌اس «جرالد آر. فورد» به منطقه پوشش فرماندهی جنوبی آمریکا، تا حدی بی‌سابقه ارزیابی شده است و از سوی برخی تحلیل‌گران به‌عنوان بزرگ‌ترین استقرار نظامی آمریکا در کارائیب از زمان عملیات پاناما تلقی می‌شود.
در واکنش به این تحرکات، دولت «نیکولاس مادورو» اعلام کرده است که تقریباً ۲۰۰ هزار نفر از نیروهای ارتش را در سراسر کشور بسیج کرده است تا به گفته وزیر دفاع این کشور «تهدیدهای آمریکا» را دفع کند. همچنین مقامات ونزوئلایی از «گسترش عظیم توان دفاعی»، شامل استقرار نیروهای زمینی، دریایی، هوایی، موشکی و مردمی سخن گفته‌اند.
از سوی دیگر، سازمان ملل متحد نسبت به پیامدهای این بن‌بست نظامی هشدار داده است؛ در گزارش اخیر، نمایندگان این نهاد از واشنگتن خواسته‌اند «خویشتن‌داری» پیشه کند، چرا که حملات آمریکا به گفته نهادهای بین‌المللی – منجر به جان‌باختن ده‌ها نفر شده و می‌تواند امنیت منطقه‌ای را تهدید کند.
دولت‌های منطقه مخالف حمله نظامی به ونزوئلا هستند
در همین چارچوب با «الهه طهماسبی» کارشناس آمریکای لاتین و روزنامه‌نگار، درباره پیامدهای تهدیدهای اخیر آمریکا علیه ونزوئلا، راهبرد دولت «نیکلاس مادورو» رئیس‌جمهور ونزوئلا و سناریوهای پیش‌رو برای آینده این کشور گفت‌وگو کرده‌ایم.
طهماسبی در پاسخ به این سوال ایسنا که «تهدیدهای اخیر آمریکا علیه ونزوئلا چه پیامدهایی برای ثبات منطقه آمریکای لاتین دارد؟»، گفت: آمریکای لاتین در شرایطی با تهدیدهای تازه آمریکا علیه ونزوئلا روبه‌رو شده که دهه‌هاست خود را «منطقه صلح» تعریف کرده و پس از تجربه بحران موشکی کوبا تلاش داشته از میدان رقابت قدرت‌های بزرگ فاصله بگیرد. اما بازگشت زبان «اقدام نظامی» و افزایش تحرکات دریایی در کارائیب، بار دیگر این معماری شکننده را تحت فشار قرار داده و نگرانی‌هایی واقعی درباره امنیت مرزی، موج‌های مهاجرتی، بی‌ثباتی اقتصادی و قطبی‌سازی سیاسی در سراسر منطقه ایجاد کرده است.
وی با بیان این که «با وجود اختلاف‌نظرهای جدی نسبت به دولت مادورو، دولت‌های کلیدی از مکزیک تا برزیل، به‌طور شفاف تاکید کرده‌اند که راه‌حل نظامی پذیرفتنی نیست. این هم‌سویی کم‌سابقه نشان می‌دهد حساسیت تاریخی منطقه نسبت به مداخله خارجی همچنان یک نقطه ثقل مشترک دارد»، خاطرنشان کرد: اگر این تهدیدها به یک حمله واقعی تبدیل شود، می‌تواند به الگوی مداخله جدیدی بدل گردد؛ یک‌بار با برچسب مبارزه با مواد مخدر، بار دیگر با عنوان مقابله با گروه‌های مسلح، و شاید در آینده با بهانه‌های حقوق بشری یا امنیت انرژی. تثبیت چنین الگویی عملا هر دولتی در منطقه را که از نگاه واشنگتن غیرهمسو تلقی شود در معرض خطر مشابه قرار می‌دهد.
طهماسبی ادامه داد: به همین دلیل، آنچه امروز پیرامون ونزوئلا در جریان است، در سطح منطقه‌ای نه یک بحران مقطعی بلکه یک زنگ هشدار ساختاری است و آمریکای لاتین با خطر بازگشت به چرخه‌ای از نظامی‌سازی و رقابت قدرت‌های خارجی مواجه خواهد شد. چرخه‌ای که پیامدهای آن می‌تواند آینده امنیت و سیاست کل قاره را برای سال‌ها شکل دهد.
مادورو هزینه هر اقدام احتمالی آمریکا را بالا برده است
این روزنامه‌نگار در پاسخ به این سوال که «نوع واکنش مادورو به این تهدیدها چه راهبردی را نشان می‌دهد؟» خاطرنشان کرد: راهبرد مادورو در برابر تهدیدهای آمریکا بر نمایش حساب‌شده توان دفاعی، انسجام‌سازی داخلی و دیپلماسی فعال منطقه‌ای استوار است؛ رویکردی که عمدا میدان را از سطح نظامی به سطح سیاست و مشروعیت بین‌المللی منتقل می‌کند، جایی که او می‌داند ونزوئلا شانس بیشتری برای مهار فشارهای واشنگتن دارد.
طهماسبی با تاکید بر اینکه «مادورو به‌خوبی آگاه است که برای ترامپ یک رئیس دولت سرسخت محسوب می‌شود و همین شناخت، شکل پاسخ او را تعیین می‌کند»، خاطرنشان کرد: در عمل، او سطح آماده‌باش را بالا برده تا هزینه هر اقدام احتمالی آمریکا بیشتر شود، اما مراقب است بحران به درگیری مستقیم نرسد. طی سال‌های اخیر نیز حلقه قدرت را با وفادارترین افرادش پر کرده و همین انسجام سبب شده برخلاف تصور اولیه کاخ سفید، سه ماه فشار سنگین نتواند ارتش را از دولت جدا کند یا مسیر براندازی سریع را فعال سازد. همین مقاومت ساختاری است که حالا ترامپ را در کنار تهدیدها به طرح محتاطانه گفت‌وگو وادار کرده، چون می‌بیند سرعت تحقق اهدافش بسیار کمتر از برآورد اولیه بوده است.
وی ادامه داد: در سطح منطقه‌ای نیز مادورو موفق شده حمایت کشورهایی را جلب کند که لزوما هم‌پیمان او نیستند اما مداخله خارجی را خط قرمز مشترک می‌دانند: از مکزیک و برزیل تا کلمبیا. او تهدیدهای واشنگتن را حمله به «حاکمیت منطقه‌ای» بازتعریف می‌کند و همین کار، هزینه سیاسی اقدام نظامی را برای آمریکا بالا می‌برد.
مذاکره میان آمریکا و ونزوئلا با موانع جدی مواجه است
این کارشناس آمریکایی لاتین در واکنش به این پرسش که «آیا مذاکره واقعی بین ونزوئلا و آمریکا ممکن است و چه موانعی پیش روی آن است؟» گفت: نیروهای محرک بحران امروز بیش از آنکه مذاکره را ممکن کنند، وقوع آن را عقب می‌رانند؛ هرچند نه به‌طور قطعی و نهایی. مذاکره میان ونزوئلا و آمریکا از نظر محتوایی راه حل منطقی و پایدار بحران است، اما در عمل با موانع جدی مواجه است. چنان که خود شاهد بودیم در همان میانه که مذاکرات با ایران جریان داشت، جنگ ۱۲ روزه علیه کشورمان رخ داد و این گواه روشنی بر این حقیقت است که اکنون با ترامپی مواجهیم که به‌هیچ‌وجه بی‌علاقه به استفاده از زور فراتر از مرزهای آمریکا نیست. بنابراین، طرح احتمال گفت‌وگو با مادورو بیشتر شبیه مانور سیاسی است تا تغییر واقعی در راهبرد، هرچند در سه ماه اخیر فشارهای نظامی و تحریم‌ها نتوانسته به اهداف پیش‌بینی‌شده واشنگتن برسد.
این روزنامه نگار تصریح کرد: در سوی دیگر، مادورو با حفظ انسجام داخلی، کنترل حلقه وفاداران و اتکا به ارتشی که برخلاف محاسبات آمریکا پای او ایستاده، اعلام کرده که آماده گفت‌وگوی رو در رو است، اما نه به قیمت پذیرش تهدید یا تجاوز. او مسیر دیپلماتیک را تنها راه مشروع و پایدار می‌داند و تاکید کرده اختلافات باید از طریق احترام به حاکمیت حل شوند.
وی افزود: بنابراین، مجموع فاکتورهای سیاسی، امنیتی و روانی از تصور واشنگتن درباره سقوط قریب‌الوقوع، پرونده‌های قضایی مادورو، حضور گروه‌های مسلح داخلی، تا رقابت ژئوپلیتیک با چین و روسیه و رفتار ترامپ، قدرتی بیشتر از میل به گفت‌وگو دارند و در عمل مسیر را به سمت تنش و مدیریت تاکتیکی بحران سوق می‌دهند و چرخش گفتمانی ترامپ به‌دنبال سازمان‌دهی دوبارهٔ فشار علیه ونزوئلاست، نه کاهش آن.
اثر بازگشت شرکت‌های نفتی به ونزوئلا کوتاه‌مدت خواهد بود
این کارشناس مسائل آمریکای لاتین در در واکنش به این پرسش که «بازگشت شرکت‌های نفتی خارجی مانند Chevron چه تاثیری بر اقتصاد ونزوئلا خواهد گذاشت؟» اظهار کرد: بازگشت شورون و دیگر شرکت‌های نفتی خارجی بی‌تردید می‌تواند فشار مالی فوری دولت ونزوئلا را کاهش دهد و بخشی از کمبود درآمد ارزی را جبران کند، اما اثر آن محدود به کوتاه‌مدت خواهد بود. ظرفیت تولید بلندمدت با محدودیت‌های قابل توجهی مواجه است، زیرا بسیاری از میادین نفتی ونزوئلا فرسوده و نیازمند بازسازی زیرساختی گسترده هستند. تحقق پتانسیل واقعی نیازمند سرمایه‌گذاری قابل توجه، بازسازی زیرساخت‌ها و ثبات سیاسی داخلی است. علاوه بر این، تضمین‌های حقوقی و تعامل با تحریم‌های بین‌المللی برای استمرار فعالیت شرکت‌ها حیاتی است. در صورتی که این شرایط فراهم نشود، بازگشت این شرکت‌ها می‌تواند وابستگی اقتصادی و سیاسی ونزوئلا به بازیگران خارجی را افزایش دهد و ریسک‌های بلندمدت برای حاکمیت و استقلال کشور ایجاد کند.
ارتش و نیروهای مردمی نقش محوری در حفظ موقعیت مادورو دارند
طهماسبی همچنین در مورد نقش نیروهای مردمی و ارتش در حفظ موقعیت مادورو در شرایط فعلی نیز اظهار کرد: در شرایط کنونی، ارتش و نیروهای مردمی نقش محوری در حفظ موقعیت مادورو ایفا می‌کنند. ارتش ونزوئلا با حدود ۱۲۳ هزار نیروی فعال، به اضافه شبکه‌ای گسترده از میلیشیای مردمی، ستون اصلی نظم و امنیت داخلی است. با وجود فرسودگی بخشی از تجهیزات و محدودیت‌های مالی، کاراکاس همچنان بر توان بازدارندگی خود با استقرار سامانه‌های دفاعی، موشک‌های کوتاه‌برد و نیروهای بسیج‌شده تکیه دارد.
وی با بیان این که «مادورو طی ماه‌های اخیر با اجرای استقرار گسترده نیروها، تلاش کرده انسجام و وفاداری ساختار نظامی را تثبیت کند و هم‌زمان آموزش تسلیحاتی به اقشار کم‌برخوردار را گسترش دهد تا پیام روشنی از آمادگی دفاعی ارسال کند»، گفت: ایده تکیه بر نیروهای مردمی و احتمال گذار به الگوی مقاومت نامنظم یا جنگ طولانی‌مدت نیز بخشی از این چارچوب بازدارندگی است؛ رویکردی که هدف اصلی آن افزایش هزینه هرگونه اقدام خارجی و ما الزاما ورود به جنگ تمام‌عیار است.
احتمال حملات محدود و هدفمند به ونزوئلا وجود دارد
این روزنامه نگار در پاسخ به این سوال که «با توجه به تحولات اخیر، سناریوی آینده ونزوئلا چه احتمالاتی دارد؟» خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه با ترامپی مواجهیم که علاقه‌مند به گسترش جغرافیایی جنگ است و همه اسباب آن را با بزرگ‌ترین استقرار نظامی ایالات متحده در کارائیب از زمان جنگ پاناما فراهم کرده است، احتمال حملات محدود و هدفمند به مراکز استراتژیک ونزوئلا، عملیات خرابکارانه و حتی ترور مقام‌های ارشد امنیتی و سیاسی وجود دارد، در حالی که حمله مستقیم به زیرساخت‌های نفتی بسیار بعید است، زیرا چنین اقدامی با اهداف بلندمدت واشنگتن و منافع جهانی انرژی در تضاد است.
وی ادامه داد: در عین حال اگرچه آمریکا در پی براندازی مادورو است و فشار نظامی و سیاسی گسترده‌ای اعمال می‌کند ولی به اذعان خود کارشناسان آمریکایی، برنامه مشخص و عملیاتی برای اداره ونزوئلا پس از کنار گذاشتن او ندارد و این اقدام هزینه بسیار بالایی برای واشنگتن به همراه خواهد داشت.
طهماسبی خاطرنشان کرد: مادورو با اتکا به وفاداری ارتش، بسیج نیروهای مردمی و حمایت بخشی از کشورهای منطقه تلاش می‌کند ثبات نسبی را حفظ کند، و هرگونه تغییر قدرت بدون توافق داخلی و حمایت بین‌المللی، خطر بروز بی‌ثباتی شدید، هرج‌ومرج و دشواری‌های اقتصادی و اجتماعی را به همراه خواهد داشت. این وضعیت نشان می‌دهد که در آینده ونزوئلا به‌احتمال زیاد وارد دوره‌ای از تنش پایدار، آزمودن پی‌درپی خطوط قرمز و حتی برخی تماس‌ها یا مذاکرات محدود پشت‌پرده خواهد شد؛ هرچند نمی‌توان وقوع یک رویارویی گسترده را قطعی منتفی دانست، اما دست‌کم در مقطع کنونی، شواهد موجود نشان می‌دهد که جنگ تمام‌عیار با انگیزه‌های اعلامی و غیراعلامی واشنگتن چندان هم‌خوانی ندارد.
انتهای پیام
