از برجام تا برکات تحریم؛ خودزنی سیاسی یا لغزش دیپلماتیک؟
رویداد۲۴| روزنامه هممیهن در سرمقالهای با عنوان «برکات تحریم!» بهشدت از اظهارات اخیر عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، درباره وجود «برکات» برای تحریمها انتقاد کرده و این نوع ادبیات را نهتنها نادرست، بلکه مخربِ اعتبار جایگاه دیپلماسی کشور دانسته است. این سرمقاله تأکید میکند که طرح چنین گزارههایی، بیش از آنکه به نقد منتقدان نیاز داشته باشد، نوعی «خودزنی سیاسی» است.
هممیهن در ابتدای این یادداشت مینویسد: «درباره مشکلات و تبعات تحریم نیازی به گفتوگو نیست. ولی در مورد برکات آن جای بحث است. نه اینکه ندارد، بلکه برای عدهای خاص برکت دارد، همانها که همچنان از آن دفاع میکنند.»
نویسنده سرمقاله با این مقدمه، استدلال میکند که حتی اگر تحریمها برای گروههایی خاص منافع داشته باشد، نسبت دادن «برکت عمومی» به آن، در برابر هزینههای گسترده اجتماعی و اقتصادی، از دایره عقلانیت خارج است.
«برکات تحریم» و ضربه به اعتبار دیپلماسی
هممیهن با اشاره مستقیم به سخنان وزیر خارجه مینویسد آقای عراقچی گفته است: «من مشکلات تحریم را میدانم، اما برکاتش را هم میدانم».
این روزنامه اصلاح طلب تأکید میکند که نقد چنین جملهای نه از سر تخریب، بلکه از موضع مسئولیت رسانهای است و هشدار میدهد سکوت در برابر این نوع اظهارات، اعتبار رسانه را مخدوش میکند.
در بخشی از این یادداشت آمده است: «این دیگران نیستند که با نقد خود جایگاه وی را مورد سوال قرار میدهند؛ بلکه ایشان است که بهنوعی خودزنی میکند، درحالیکه هیچ ضرورتی برای این خودزنی وجود ندارد.»
به باور نویسنده، مسئله اصلی این است که اگر یک مقام ارشد دیپلماسی بدون ملاحظه جایگاه خود سخن بگوید، این پرسش جدی ایجاد میشود که آیا میتواند از منافع کشور «چنانچه شایسته است» دفاع کند یا نه.
تجربه اقتصاد ایران؛ پاسخ روشن به ادعای «برکت»
هممیهن برای رد ادعای وجود برکات تحریم، به تجربه عینی اقتصاد ایران ارجاع میدهد و مینویسد کافی است روند شاخصهای اقتصادی و اجتماعی از سال ۱۳۹۰ تاکنون مرور شود. در این سرمقاله تصریح شده است: «همه شاخصها بدون استثنا از آن سال تاکنون روند نزولی داشت، جز سالهای ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۶ که دوره امید برجام بود.»
نویسنده تأکید میکند حتی اگر در آینده به بهبود نسبی برسیم، این بهبود یا ناشی از رسیدن به کف است یا رشدی «کند و ناپایدار» خواهد بود؛ بنابراین اصلِ خسارتبار بودن تحریم، محل مناقشه نیست.
تشبیهی تند؛ برکت تحریم مثل «حوضچه بعد از بمباران»
در بخش دیگری از سرمقاله، هممیهن برای توضیح عدم تناسب هزینه و فایده تحریمها، از یک تشبیه تند استفاده میکند و مینویسد: «مثل این است که شهری را بهطرز وحشتناک بمباران کنند و گودال عمیقی در آن ایجاد شود و بتوان آن را تبدیل به حوضچهای برای پرورش ماهی کرد و بگوییم این هم از برکات جنگ و بمباران است.»
به باور نویسنده، چنین نگاهی نه با واقعیت زندگی مردم سازگار است و نه میتواند اعتماد عمومی به سیاستگذاری را تقویت کند.
«نمک بر زخم مردم نپاشید»
هممیهن در ادامه هشدار میدهد که جامعه بهخوبی از مشکلات سیاست خارجی و تبعات آن آگاه است، اما انتظار دارد وزیر امور خارجه «نمک بر این زخمها نپاشد». در این سرمقاله آمده است: «وظیفه ایشان نیست که برکات نداشته تحریم را به مردم گوشزد کنند.»
نویسنده حتی پا را فراتر گذاشته و مینویسد اگر وزیر خارجه نسبت به بار معنایی اصطلاح «برکات تحریم» در ادبیات سیاسی داخلی آگاه نباشد، این پرسش مطرح میشود که چگونه میتواند درک متعارفی از سیاست داخلی داشته باشد.
عذر بدتر از گناه؟
این روزنامه اصلاح طلب به سخنان بعدی عراقچی نیز میپردازد؛ جایی که او گفته است: «هیچ فعال اقتصادی به من نگفت برو تحریمها را بردار… همهاش مشکلات داخلی است.»
نویسنده این بخش از اظهارات را «عذر بدتر از گناه» توصیف میکند و معتقد است نهتنها اصل بحث «برکات» اصلاح نشده، بلکه با ورود به حوزههایی خارج از مسئولیت وزیر خارجه، مسئله پیچیدهتر شده است.
در پایان، هممیهن تأکید میکند که مشکل اصلی، نادرستی صرفِ یک گزاره نیست، بلکه فقدان لحن دیپلماتیک در گفتار وزیر خارجه است؛ لحنی که به باور این روزنامه، بخش مهمی از تعاملات سیاسی و دیپلماتیک را شکل میدهد و نمیتوان آن را کماهمیت دانست.
