افزایش یارانه نقدی دهک‌های پایین تا 800/000 تومان | خبر جنجالی یارانه ۱۴۰۴

یارانه نقدی و معیشتی در ایران یکی از مهم‌ترین ابزارهای حمایتی دولت برای کاهش فشار اقتصادی بر اقشار آسیب‌پذیر است. در سال‌های اخیر همواره موضوع اصلاح نظام یارانه‌ای، حذف یارانه ثروتمندان و تقویت یارانه دهک‌های پایین جامعه در دستور کار دولت و مجلس قرار داشته است.
بر اساس تازه‌ترین اظهارات محمد بیات، دبیر کمیسیون تلفیق بودجه، قرار است یارانه دهک‌های بالا (دهک‌های ۸، ۹ و ۱۰) حذف شود و در مقابل یارانه دهک‌های پایین (دهک‌های ۱، ۲ و ۳) افزایش پیدا کند. این تصمیم می‌تواند تغییر مهمی در نظام توزیع یارانه‌ها ایجاد کند و بر معیشت میلیون‌ها خانوار ایرانی اثر مستقیم بگذارد.

حذف یارانه ثروتمندان و افزایش سهم دهک‌های پایین

طبق اظهارات نمایندگان مجلس:

• یارانه دهک‌های ۸، ۹ و ۱۰ حذف خواهد شد.

• یارانه دهک‌های ۱، ۲ و ۳ افزایش خواهد یافت.

• منابع حاصل از حذف یارانه ثروتمندان به صورت مستقیم به خانوارهای کم‌درآمد اختصاص می‌یابد.

این تصمیم با هدف عدالت اقتصادی و هدفمندتر شدن یارانه‌ها گرفته شده است.

چرا حذف یارانه دهک‌های بالا ضروری است؟

یارانه نقدی از ابتدا با هدف حمایت از اقشار کم‌درآمد طراحی شد. با این حال، به دلیل شمول همگانی، بسیاری از ثروتمندان و دهک‌های پردرآمد نیز یارانه دریافت می‌کردند. این امر باعث شد:

• منابع یارانه‌ای به شکل غیرعادلانه توزیع شود.

• دهک‌های پایین نتوانند حمایت کافی دریافت کنند.

• فشار بودجه‌ای بر دولت افزایش یابد.

با حذف دهک‌های بالا، انتظار می‌رود منابع بیشتری در اختیار دولت قرار گیرد تا به افزایش یارانه دهک‌های پایین اختصاص یابد.

جدول دهک‌های درآمدی و وضعیت یارانه در سال ۱۴۰۴

مبلغ یارانه دهک‌های پایین پس از افزایش

اگرچه مبلغ دقیق هنوز اعلام نشده است، اما بر اساس پیشنهادات مطرح‌شده:

• یارانه دهک‌های پایین ممکن است ۳۰ تا ۵۰ درصد افزایش یابد.

• برای خانوارهای یک‌نفره حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان

• برای خانوارهای چهارنفره حدود ۱.۶ تا ۲ میلیون تومان

• بخشی از افزایش یارانه می‌تواند در قالب کالابرگ الکترونیکی نیز پرداخت شود.

کالابرگ الکترونیکی و نقش آن در حمایت از دهک‌های پایین

نماینده مجلس اعلام کرده است:

• کالابرگ دهک‌های ۸، ۹ و ۱۰ لغو شده است.

• کالابرگ تنها برای دهک‌های پایین جامعه تخصیص می‌یابد.

• این طرح می‌تواند امنیت غذایی اقشار کم‌درآمد را تضمین کند.

کالابرگ شامل خرید اقلام اساسی مانند:

• برنج

• روغن

• مرغ و گوشت

• لبنیات

• نان صنعتی

اعتراض کارگران به حذف یارانه

برخی کارگران اعلام کرده‌اند که به اشتباه در دهک‌های بالا قرار گرفته و یارانه آن‌ها قطع شده است.

• نمایندگان مجلس تأکید کرده‌اند این افراد می‌توانند از طریق سامانه اعتراض به دهک‌بندی درخواست بازبینی بدهند.

• در صورت اثبات شرایط، یارانه مجدداً برقرار خواهد شد.

اثر افزایش یارانه بر معیشت دهک‌های پایین

این اقدام می‌تواند تأثیرات زیر را به همراه داشته باشد:

1. افزایش قدرت خرید خانوارهای کم‌درآمد

2. کاهش فقر غذایی و بهبود وضعیت معیشت

3. کاهش نارضایتی اجتماعی در بین دهک‌های ضعیف‌تر

4. ایجاد عدالت نسبی در توزیع منابع یارانه‌ای

چالش‌های اجرای طرح حذف و افزایش یارانه

با وجود اهداف مثبت، اجرای طرح با چالش‌هایی مواجه است:

• دقت پایین در شناسایی دهک‌های درآمدی

• احتمال حذف اشتباهی خانوارهای نیازمند

• فشار تورمی بر کالاهای اساسی در صورت تزریق نقدینگی بیشتر

• لزوم شفافیت و اطلاع‌رسانی کامل به مردم

نقش مجلس و دولت در اصلاح نظام یارانه‌ای

• مجلس: تدوین و تصویب قوانین و بودجه لازم برای افزایش یارانه دهک‌های پایین.

• دولت: اجرای دقیق دهک‌بندی، نظارت بر کالابرگ و پرداخت منظم یارانه‌ها.

• سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها: مسئول اصلی پرداخت یارانه نقدی و کالابرگ.

تجربه گذشته در اصلاح یارانه‌ها

• در سال ۱۳۹۸، یارانه معیشتی پس از افزایش قیمت بنزین به دهک‌های پایین تعلق گرفت.

• در سال ۱۴۰۱، یارانه برخی دهک‌های بالا حذف شد، اما با اعتراضات گسترده مواجه شد.

• در سال ۱۴۰۴، حذف یارانه ثروتمندان و تقویت دهک‌های پایین، گامی جدید در ادامه این مسیر است.

جمع‌بندی

تصمیم دولت و مجلس برای حذف یارانه دهک‌های پردرآمد و افزایش یارانه سه دهک پایین جامعه می‌تواند به عدالت اقتصادی نزدیک‌تر باشد. با این اقدام، منابع یارانه‌ای هدفمندتر توزیع می‌شوند و خانوارهای کم‌درآمد از حمایت بیشتری برخوردار خواهند شد. با این حال، اجرای صحیح و بدون خطای این طرح، نیازمند سامانه‌های دقیق شناسایی دهک‌ها و نظارت کامل بر روند پرداخت است.