بن بست توسعه انرژیهای تجدیدپذیر در ایران/ ناکامی ساتبا و ضعف سیاستگذاری وزارت نیرو
ایران در توسعه انرژیهای تجدیدپذیر مردود شده است و ناکامی اصلی به نقشآفرینی نادرست ساتبا و برنامهریزی غلط وزارت نیرو بازمیگردد. هاشم اورعی، کارشناس حوزه انرژی بر این باور است که "ساتبا" به جای سیاستگذاری و حمایت از بخش خصوصی، خود مستقیم وارد اجرا شده و رقابت نابرابر ایجاد کرده و وزارت نیرو هم با تمرکز اشتباه بر منابع آبی و گازی، سبد انرژی کشور را چند دهه است درست تعریف نکرده است و ادامه این روند، اتلاف منابع و عقبماندگی ایران در مسیر انرژیهای تجدیدپذیر را شدت میبخشد.
هاشم اورعی، کارشناس حوزه انرژی در گفتگو با خبرگزاری ایلنا در مورد نقش "ساتبا" در توسعه انرژیهای تجدیدپذیر گفت: ایران در توسعه انرژیهای تجدیدپذیر عملکرد مردودی داشته و "ساتبا"، سازمان متولی توسعه این حوزه، نقش اصلی را در این ناکامی ایفاء میکند.
او ادامه داد: "ساتبا" به جای تمرکز بر سیاستگذاری، تسهیلگری و حمایت از بخشخصوصی، خود مستقیماً وارد مرحله اجرا شده است. این سازمان با استفاده از منابع صندوق توسعه ملی و مصوبات شورای اقتصاد، پروژههای نیروگاه خورشیدی تعریف میکند، تجهیزات وارد میکند و نیروگاهها را راهاندازی میکند.
اورعی تاکید کرد: این رویکرد نه تنها بخشخصوصی را تضعیف میکند، بلکه فضای رقابت را به نفع یک رقیب دولتی نابرابر تغییر میدهد.
او گفت: "ساتبا" از موضع حاکمیتی عمل میکند و تاکید دارد نقش اربابمنشانه خود را حفظ کند، هیچ جای دنیا تجربهای وجود ندارد که بنگاهداری دولتی سریعتر، ارزانتر و با کیفیتتر از بخشخصوصی عمل کند، اما "ساتبا" این اصل ساده اقتصادی را نادیده گرفته و وزارت نیرو برنامهریزی انرژی کشور را در دست گرفته است.
اورعی با بیان اینکه وزارت نیرو دومین عامل ناکامیهاست افزود: از دهه ۶۰ تاکنون کشور چندین بار سبد انرژی خود را اشتباه تعریف کرده است. در دهه ۶۰ تمرکز بیش از حد بر منابع آبی باعث شد ظرفیت نیروگاهها ناکافی باشد و تابستانها حتی ۴ درصد برق مصرفی تامین نشود. در سه دهه بعدی تمرکز بیش از حد بر گاز باعث شد امروز بیش از ۸۰ درصد برق کشور وابسته به گاز شود و کمبود آن بحرانساز شود.
او توضیح داد: وزارت نیرو هنوز تجربههای گذشته را اصلاح نکرده است و باز هم در مسیر نادرست حرکت میکند. نگاه این وزارتخانه به انرژیهای تجدیدپذیر محدود و سنتی است و برنامه بلندمدتی برای ترکیب انرژیها ندارد.
اورعی تاکید کرد: وزارت نیرو هنوز نمیفهمد یا نمیخواهد بفهمد توسعه تجدیدپذیرها بدون ترکیب هوشمند با سایر منابع عملیاتی نمیشود و ادامه مسیر فعلی منجر به شکست حتمی خواهد شد.
چالش مالی توسعه خورشیدی
اورعی با اشاره به هزینه بالای نیروگاههای خورشیدی افزود: یک مگاوات نیروگاه خورشیدی بدون باتری ۳۰ میلیارد تومان و با باتری ۱۱۰ میلیارد تومان هزینه دارد و توان مالی کشور برای این منظور محدود است.
او توضیح داد: تنها تمرکز بر انرژی خورشیدی نمیتواند نیاز کشور را تامین کند و بدون ذخیرهساز گرانقیمت، تولید برق در طول شبانهروز نامتوازن خواهد بود.
او مقایسهای با تجربه جهانی ارائه داد و گفت: کشورهای موفق ترکیبی از خورشیدی و بادی ایجاد میکنند تا تولید در طول روز و شب متوازن باشد.خورشیدی ظهر بیشترین تولید را دارد و بادی بعدازظهر تا شب بیشترین تولید را ارائه میدهد این در حالی است که این دو منبع مکمل هم هستند و سبد انرژی ترکیبی ایجاد میکنند، اما وزارت نیرو هنوز از این تجربه بهره نمیبرد.
اجرای نادرست، سیاستگذاری غایب
اورعی تاکید کرد: ناکامی در توسعه انرژیهای تجدیدپذیر ناشی از دو عامل اصلی است؛ اجرای مستقیم توسط "ساتبا" به جای سیاستگذاری و برنامهریزی غلط وزارت نیرو برای سبد انرژی.
او افزود: ادامه این روند باعث اتلاف منابع، کند شدن توسعه و فراری دادن سرمایهگذاران بخشخصوصی میشود.
این کارشناس حوزه انرژی هشدار داد: اگر سیاستگذاری صحیح انجام نشود، تمرکز یکجانبه بر خورشیدی مشکل ناترازی برق کشور را حل نخواهد کرد و هزینههای هنگفتی برای کشور ایجاد میشود.
اورعی معتقد است؛ تنها راه توسعه پایدار انرژیهای تجدیدپذیر بازنگری اساسی در سبد انرژی و حمایت واقعی از بخشخصوصی است تا بخشخصوصی بتواند با انگیزه وارد پروژهها شود و ظرفیتهای تجدیدپذیر به شکل بهینه توسعه پیدا کند.
اورعی گفت: ناکامی ایران در توسعه انرژیهای تجدیدپذیر نتیجه ترکیبی از رویکرد نادرست "ساتبا"، برنامهریزی غلط وزارت نیرو و بیتوجهی به تجربه جهانی است.
او تاکید کرد: "ساتبا" باید به جای اجرا، سیاستگذاری و تسهیل فعالیت بخشخصوصی را در دستور کار قرار دهد و وزارت نیرو باید با بازنگری سبد انرژی، ترکیبی از منابع مختلف را جایگزین نگاه تکبعدی به خورشیدی و گاز کند و تنها با این اصلاحات، ایران میتواند مسیر توسعه انرژیهای تجدیدپذیر را هموار و پایدار کند.
