طبق اعلام سازمان جهاد کشاورزی زنجان، هم‌اکنون حدود ۴۳۳ هکتار از اراضی استان زیر کشت پسته قرار دارد که از این میزان، ۳۰۰ هکتار بارور و ۱۴۳ هکتار غیر بارور است. بیشتر این باغات در شهرستان‌های زنجان و ماهنشان، به‌ویژه روستای رجعین متمرکز شده و سالانه حدود ۳۸۷ تن محصول برداشت می‌شود. این آمار نشان‌دهنده پتانسیل بالای استان برای گسترش این محصول است.
برای بهره‌برداری موفق، انتخاب ارقام مقاوم به کم‌آبی، استفاده از روش‌های نوین آبیاری و آموزش تخصصی کشاورزان ضروری است. رعایت استانداردهای بهداشتی و فرآوری سریع محصول پس از برداشت نیز اهمیت بالایی دارد تا کیفیت پسته حفظ شده و امکان ورود آن به بازارهای داخلی و جهانی فراهم شود.
محمدمهدی برومندی، در سیزدهمین نشست ستاد عالی پسته کشور به ریاست وزیر جهادکشاورزی در خرداد امسال برگزار شد، عنوان کرد: سطح زیر کشت پسته در ایران حدود ۶۵۰ هزار هکتار است و تولید سال ۱۴۰۳ نزدیک به ۳۰۰ هزار تن بوده است. تغییرات اقلیمی و کاهش کمی و کیفی منابع آب، از مهم‌ترین چالش‌های این صنعت هستند.
به اعتقاد معاون امور باغبانی وزارت جهاد کشاورزی، پسته محصولی راهبردی برای اقتصاد، اشتغال و امنیت غذایی است و توسعه تولید و صادرات این محصول نقش مهمی در ارتقای سلامت جامعه و ارزآوری دارد. به طوری که صنعت پسته اشتغال مستقیم برای ۳۵۰ هزار نفر و غیرمستقیم برای ۷۰۰ هزار نفر ایجاد کرده و صادرات پسته رشد قابل توجهی داشته است.
پسته ایرانی، یکی از باارزش‌ترین محصولات کشاورزی کشور است که نقش مهمی در اقتصاد ملی و صادرات غیرنفتی دارد. خاستگاه اصلی آن مناطق خشک ایران، به‌ویژه کرمان و رفسنجان است
کارشناسان می‌گویند، تنوع ارقام مانند فندقی، کله‌قوچی، احمدآقایی و اکبری باعث افزایش جایگاه پسته ایرانی در بازارهای داخلی و خارجی شده است. پسته فندقی بیشترین سهم صادرات را دارد، در حالی که کله‌قوچی و اکبری به دلیل ظاهر و طعم ممتاز، بازار خاص خود را دارند.
کشت پسته در خاک‌های شنی و رُسی و مناطق خشک رشد می‌کند، اما کمبود آب و مدیریت نادرست منابع آبی، از مهم‌ترین چالش‌ها است. کشاورزان با استفاده از روش‌های نوین آبیاری و مراقبت از باغات، هم کیفیت محصول را حفظ می‌کنند و هم مصرف آب را کاهش می‌دهند.
صنعت پسته اشتغال مستقیم و غیرمستقیم گسترده‌ای ایجاد کرده و ارزآوری قابل‌توجهی دارد. کارشناسان تأکید می‌کنند که توسعه تحقیقات، تولید نهال مقاوم و اصلاح باغات برای حفظ جایگاه ایران در بازار جهانی ضروری است.
پسته علاوه بر ارزش اقتصادی، منبع غنی پروتئین، فیبر و آنتی‌اکسیدان است و مصرف آن به سلامت قلب، کنترل قند خون و تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کند. این ویژگی‌ها باعث شده پسته ایرانی به‌عنوان یک محصول استراتژیک و میان‌وعده سالم در جهان شناخته شود.
مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی استان زنجان در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا می‌گوید: در شهرستان زنجان حدود ۱۹۰ هکتار باغ پسته وجود دارد که از این مقدار، ۱۱۸ هکتار بارور است و میانگین تولید حدود یک و نیم تن در هکتار برآورد می‌شود.
منوچهر کریمی می‌افزاید: سازگاری نهال پسته با اقلیم خشک استان و مقاومت آن در برابر تنش‌های محیطی، یکی از دلایل اصلی جایگزینی این محصول در الگوی کشت استان است.
پسته در بیشتر مناطق ایران قابل کشت است، اما برای بار اقتصادی و کیفیت بالا، شرایط اقلیمی مناسب اهمیت دارد. بهترین مناطق دارای زمستان‌های معتدل، تابستان‌های گرم(۲۵ تا ۴۰ درجه سانتی‌گراد) و رطوبت نسبی حدود ۴۰ درصد هستند.
با توجه به این چالش‌ها، اخیراً کشت پسته در برخی مناطق غربی کشور نیز در حال گسترش است تا جایگزینی برای مناطق سنتی و حفظ تولید اقتصادی صورت گیرد.
مسئول مرکز جهاد کشاورزی حصار شهرستان زنجان در رابطه با کشت پسته در روستای رجعین به خبرنگار ایسنا می‌گوید: روستای رجیعن از توابع شهرستان نیک پی در فاصله حدود ۸۵ کیلومتری زنجان، دارای شرایط آب و هوای گرم و خشک است و شوری آب و خاک منطقه برای کشت بسیاری از محصولات محدودیت ایجاد می‌کند.
سمیه تقی‌لوفر با اشاره به اینکه پسته به دلیل نیاز آبی کمتر و سازگاری با بافت خاک و شرایط اقلیمی منطقه، مناسب‌ترین محصول برای باغات این روستا است، می‌افزاید: رطوبت پایین (زیر ۵۰ درصد) و دمای مؤثر حدود ۳۲ درجه سانتی‌گراد در زمان گلدهی شرایط منطقه را برای کاشت پسته مطلوب کرده و امید می‌رود این منطقه با بهره‌گیری از نهال‌های مناسب عملکرد قابل توجهی در تولید پسته داشته باشد.
به گفته کارشناسان، در روستای رجین، مزرعه‌ای ۱۸ هکتاری پسته وجود دارد و مجموع باغات پسته شهرستان زنجان حدود ۱۹۰ هکتار است که از این میزان، ۱۲۰ هکتار بارور است. میانگین عملکرد این باغات حدود یک تا دو تن در هکتار برآورد می‌شود، اما با مدیریت صحیح باغبانی، عملکرد می‌تواند تا چهار تن در هکتار افزایش یابد.
کشاورزان می‌گویند عمده ارقام کشت شده در منطقه اکبری و کله‌قوچی هستند و بیشتر باغات از سال پنجم به بعد به تولید می‌رسند، اما حداکثر عملکرد اقتصادی معمولاً از سال دوازدهم حاصل می‌شود.
یک کارشناس گیاه پزشکی نیز به ایسنا در رابطه اینکه پسته محصولی است که آفات به خصوصی ندارد و کلا محصول سالمی است چون سموم نمی‌گیرد، می‌گوید: باغات پسته به دلیل توانایی بالا در جذب مواد مغذی، باید به صورت منظم و متناسب تغذیه شوند تا عملکرد اقتصادی افزایش یابد.
طاهر پیری می‌افزاید: در مناطق با ارتفاع بالاتر و رطوبت پایین مانند رجعین و ماهنشان، توجه ویژه به تغذیه کلسیم و پتاسیم توصیه می‌شود تا مقاومت درختان و کیفیت محصول حفظ شود.
خلیل پیمان، مدیر هماهنگی و ترویج کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی استان زنجان نیز در رابطه با کود دهی نهال پسته می‌گوید: استفاده از کودهای محلول‌پاشی شامل کلسیم، پتاسیم و نیتروژن با رعایت نوع یونی و غیریونی و ترکیب صحیح ضروری است. محلول‌پاشی همراه با صابون‌های مخصوص یونیزه به جذب بهتر عناصر و محافظت از برگ‌ها کمک می‌کند.
در مجموع توسعه کشت پسته می‌تواند فرصت طلایی برای تقویت اقتصاد کشاورزی و صادرات استان زنجان باشد؛ مدیریت منابع آبی، سرمایه‌گذاری در آموزش و زیرساخت‌های فرآوری و بهره‌گیری از تکنولوژی‌های نوین، کلید موفقیت در بهره‌برداری از این ظرفیت است.
انتهای پیام
