به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد در سال ۲۰۲۵، موسوم به «کاپ ۳۰»، در کشور برزیل برگزار می‌شود. این نشست جهانی بار دیگر توجه سیاستمداران، کارشناسان و دانشمندان را به یکی از مهم‌ترین چالش‌های عصر حاضر جلب کرده است: تغییرات اقلیمی. در میان گفت‌وگوها و مباحث تخصصی، وضعیت کنونی اقلیم زمین، عوامل محرک این تغییرات و مسیر پیش‌روی بشریت مورد بررسی قرار می‌گیرد.
دانشمندان از دهه‌ها پیش اصول بنیادین اقلیم زمین را شناخته‌اند، اما پژوهش‌های جدید به‌طور مداوم این دانش را گسترش داده است. در سال ۲۰۲۵ پیشرفت‌های چشمگیری از جمله توانایی ردیابی دقیق‌تر ارتباط میان انتشار گازهای گلخانه‌ای توسط منابع مشخص و پیامدهای مستقیم آن‌ها بر محیط زیست حاصل شده است.
تحولات اقلیمی به‌طور عمده از زمان انقلاب صنعتی در قرن هجدهم آغاز شد و ریشه در فعالیت‌های انسانی دارد. داده‌های متنوعی برای رصد این تغییرات در دسترس است: ایستگاه‌های هواشناسی قدیمی برای ثبت دما و بارش، تصاویر ماهواره‌ای برای پایش تغییرات یخ‌های قطبی و شاخص‌های زیست‌محیطی همچون رشد حلقه‌های درختان، حباب‌های هوا در یخ‌های قطبی و شکل‌گیری مرجان‌ها. مجموعه این شواهد نشان می‌دهد که در جو، اقیانوس‌ها، یخ‌سپهر و زیست‌سپهر زمین تغییرات عمده‌ای رخ داده است که در دهه‌های اخیر با افزایش مصرف سوخت‌های فسیلی شدت گرفته‌اند.
سوخت‌های فسیلی شامل زغال‌سنگ، نفت و گاز هستند که میلیون‌ها سال پیش از بقایای گیاهان و موجودات زنده شکل گرفته‌اند. سوزاندن این منابع موجب انتشار دی‌اکسیدکربن می‌شود که به‌عنوان گاز گلخانه‌ای شناخته شده و با جذب گرما در جو، زمین را گرم‌تر می‌کند. این پدیده از قرن نوزدهم توسط دانشمندانی چون یونیس فوت، جان تیندال و سوانت آرنیوس توضیح داده شد و در سال ۱۹۳۸، گای کالندر با استفاده از داده‌های ایستگاه‌های هواشناسی، روند گرمایش زمین را شناسایی کرد. از دهه ۱۹۷۰ به بعد، ارتباط میان انتشار گازهای گلخانه‌ای و گرمایش جهانی به‌طور قطعی اثبات شد.
مجموعه شواهد علمی نشان می‌دهد تغییرات اقلیمی به افزایش میانگین دما یا ذوب یخ‌های قطبی محدود نمی‌شود، بلکه در زیست‌سپهر نیز پیامدهای جدی بر جای گذاشته است. یکی از بارزترین این پیامدها، افزایش فراوانی و شدت آتش‌سوزی‌های جنگلی در نقاط مختلف جهان است. گرمایش جهانی با ایجاد دوره‌های طولانی خشکسالی، کاهش رطوبت خاک و افزایش دما، شرایطی فراهم کرده است که جنگل‌ها بیش از گذشته مستعد شعله‌ور شدن باشند.
در سال‌های اخیر، آتش‌سوزی‌های گسترده در آمریکای شمالی، استرالیا و بخش‌هایی از اروپا، آسیای غربی و آمریکای جنوبی نه‌تنها میلیون‌ها هکتار جنگل را نابود کرده، بلکه انتشار عظیم دی‌اکسیدکربن ناشی از این حوادث به تشدید بحران اقلیمی دامن زده است. این چرخه معیوب نشان می‌دهد که تغییرات اقلیمی و آتش‌سوزی‌های جنگلی به‌طور متقابل یکدیگر را تقویت می‌کنند و تهدیدی جدی برای تنوع زیستی و سلامت انسان‌ها محسوب می‌شوند.
پیشرفت‌های علمی اخیر
امروزه حجم داده‌های مشاهداتی افزایش پیدا کرده و مدل‌های عددی شبیه‌سازی اقلیم بهبود یافته‌اند. این پیشرفت‌ها اعتماد دانشمندان را به نقش مستقیم انسان در تغییرات اقلیمی بیشتر کرده است و امکان ربط دادن تغییرات منطقه‌ای و محلی به انتشار گازهای گلخانه‌ای انسانی وجود دارد. اثرات انسانی در رخدادهای آب‌وهوایی شدید و پیامدهای آن‌ها قابل شناسایی است و «انتساب رویداد» نام دارد.
این تحلیل‌ها با استفاده از مدل‌سازی پیشرفته آب‌وهوا انجام می‌شوند که رخدادهای شدید را شبیه‌سازی و نتایج را با و بدون اثرات انسانی مقایسه می‌کنند. داده‌های میانگین دمای جهانی نشان می‌دهد سال ۲۰۲۴ گرم‌ترین سال ثبت‌شده در تاریخ بوده و برای نخستین بار افزایش میانگین دما از آستانه ۱.۵ درجه سانتی‌گراد عبور کرده است.
مطالعات جدید در سال جاری نشان داده‌اند که نه‌تنها انتشار جمعی گازهای گلخانه‌ای توسط بشر، بلکه انتشار در سطح شرکت‌ها یا پروژه‌های منفرد نیز پیامدهای قابل‌تشخیص دارد. به‌عنوان مثال، پروژه گازی «اسکاربورو» در سواحل استرالیا می‌تواند منجر به صدها مرگ ناشی از گرما و نابودی میلیون‌ها مرجان شود. این پروژه در حوضه کارناوون، حدود ۳۷۵ کیلومتری ساحل پیلبارا واقع شده و شامل احداث تأسیسات فراساحلی جدید و یک خط لوله به طول تقریبی ۴۳۰ کیلومتر برای انتقال گاز به تأسیسات خشکی است. پروژه اسکاربورو به‌دلیل پیامدهای زیست‌محیطی گسترده، از جمله انتشار قابل توجه دی‌اکسیدکربن و تهدید اکوسیستم‌های دریایی، با انتقادهای جدی از سوی دانشمندان و فعالان محیط‌زیست روبه‌رو شده است.
چشم‌انداز آینده اقلیم
شواهد علمی گسترده و رو به افزایش نشان می‌دهد تغییرات اقلیمی ناشی از فعالیت‌های انسانی واقعیتی انکارناپذیر است. اقدامات جهانی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای هنوز کافی نیست و سطح انتشارها در بالاترین رکورد تاریخی قرار دارد. این روند اقلیم زمین را بیش از پیش از وضعیت پیشاصنعتی دور کرده و به قلمروی خطرناک جدیدی سوق داده است.
با وجود این، امیدهایی نیز وجود دارد. از زمان توافق پاریس در سال ۲۰۱۵، روند انتشار گازهای گلخانه‌ای نسبت به پیش‌بینی‌های قبل از آن کندتر شده است. شواهد نشان می‌دهد که انتشارها در حال رسیدن به نقطه اوج هستند و در دهه ۲۰۳۰ کاهش قابل توجهی خواهند داشت.
بر اساس آخرین گزارش «شکاف انتشار» سازمان ملل، سیاست‌های کنونی جهان ما را در مسیر گرمایش ۲.۸ درجه سانتی‌گراد قرار داده‌اند. تنها در صورتی که کشورها تعهدات خود برای کاهش انتشار و دستیابی به کربن خنثی را به‌طور کامل اجرا کنند، می‌توان اوج گرمایش جهانی را به حدود دو درجه سانتی‌گراد محدود کرد. هر بار که از انتشار گازهای گلخانه‌ای جلوگیری شود، خطرات و پیامدهای آینده کاهش می‌یابد و زمین برای نسل‌های آینده زیست‌پذیرتر باقی خواهد ماند.
میلیون‌ها نفر در سراسر جهان چشم‌انتظار نتایج اجلاس «کاپ ۳۰» و نشست‌های بعدی هستند که امید می‌رود با افزایش سطح تعهد و اقدام عملی، مسیر گرمایش جهانی را مهار کند و پیامدهای آن را کاهش دهد. تغییرات اقلیمی واقعیتی است که زندگی بشر را به‌شدت تحت تأثیر قرار داده و نیازمند تصمیم‌گیری‌های جسورانه و فوری در سطح جهانی است.
