طرح رویش و شش ابرپروژه؛ آیا مردم وارد می‌شوند؟

پیام الیاس‌کردی کارشناس بازار سرمایه در گفت‌گو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری دانشجو با اشاره به جزئیات «طرح رویش» وزارت اقتصاد گفت: این طرح در شرایطی مطرح شده که به‌دلیل تورم بالا و تشدید ریسک‌های سیستماتیک، بخش زیادی از مردم برای حفظ ارزش دارایی‌های خود به سمت سرمایه‌گذاری در دارایی‌های فیزیکی از جمله ارز، طلا، رمزارزها، فلزات گران‌بها، مسکن و خودرو رفته‌اند و عملاً سبد دارایی خانوار دلاری شده است.

او افزود: تورم نقطه‌به‌نقطه در حال نزدیک شدن به مرز ۵۰ درصد است و در کنار تحریم‌ها و کسری بودجه مداوم دولت، مردم احساس می‌کنند که باید از سرمایه‌های خود محافظت کنند؛ به همین دلیل رویکرد سرمایه‌گذاری در دارایی‌های فیزیکی تقویت شده است.

این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه دولت نیز تلاش دارد از این روند بهره‌برداری اقتصادی کند، گفت: وزارت اقتصاد در طرح رویش سه ابزار شامل اوراق مرابحه ارزی، صندوق تأمین و سامانه وسایل را برای تأمین مالی شش ابرپروژه کشور طراحی کرده و معتقد است که بخش مهمی از این تأمین مالی باید از محل سرمایه‌های خانگی انجام شود؛ یعنی نوعی مولدسازی نقدینگی خرد مردم.

الیاس‌کردی بزرگ‌ترین چالش طرح رویش را مسئله اعتماد عمومی دانست و توضیح داد: در سال‌های گذشته نمونه‌هایی مانند صندوق‌های ارزی، به دلیل دوگانگی در نرخ تسویه و نرخ واریز، باعث بی‌اعتمادی جدی مردم شد؛ زمانی که مردم سرمایه‌گذاری کردند، نرخ آزاد ملاک بود، اما هنگام برداشت، نرخ دولتی اعمال شد. این تجربه هنوز در ذهن جامعه باقی مانده و همین مسئله اجرای طرح‌های جدید را سخت می‌کند.

او تأکید کرد: وزارت اقتصاد حتی پیش از اجرای طرح هم از نیاز به اعتمادسازی سخن گفته است و به نظر می‌رسد اگر قرار باشد طرح رویش موفق شود، باید ابتدا تکلیف این بی‌اعتمادی‌ها روشن شود. آقای مدنی‌زاده نیز ظاهراً به دنبال این است که علاوه بر بازار سرمایه، اثرات مثبت این طرح در کل نظام تأمین مالی کشور مشاهده شود.

این کارشناس بازار سرمایه افزود: بازار سرمایه می‌تواند از محل دارایی‌های قابل‌توجهی که در منازل ایرانی‌ها وجود دارد—از طلا و دلار تا سرمایه‌های فیزیکی دیگر—نقش ویژه‌ای در این فرآیند ایفا کند؛ اما شرط نخست، اعتمادسازی و تجربه‌ناپذیر شدن خطا‌های گذشته است.

طرح «رویش» بیش از آنکه صرفاً یک ابزار تأمین مالی یا بسته‌ای از اوراق و صندوق‌ها باشد، آزمونی برای بازسازی رابطه ازهم‌گسسته میان مردم و نظام اقتصادی کشور است. حجم بالای سرمایه‌های راکدی که در قالب طلا، ارز و دارایی‌های غیرمولد در منازل نگهداری می‌شود، نشان‌دهنده دو چیز است: نخست، بی‌اعتمادی عمیق به ثبات سیاست‌گذاری و دوم، نبود ابزار‌هایی که بتوانند امنیت روانی و بازدهی منطقی را هم‌زمان فراهم کنند. اگر طرح رویش بتواند این دو حلقه مفقوده شفافیت و پیش‌بینی‌پذیری را تأمین کند، آنگاه می‌توان امیدوار بود که این منابع عظیم مردمی به جای دامن‌زدن به نوسانات ارزی، به موتور توسعه پروژه‌های ملی و صادرات‌محور تبدیل شوند.

واقعیت آن است که اقتصاد ایران امروز نه با کمبود پول، بلکه با کمبود اعتماد، حکمرانی مالی منسجم و سازوکار‌های پایدار جذب سرمایه مواجه است. رویش می‌تواند نقطه آغاز اصلاح باشد؛ به شرط آنکه اجرای آن از چارچوب تصمیمات مقطعی خارج شود، صندوق‌های تضامین واقعاً کارآمد عمل کنند و بازار سرمایه نقش خود را به‌عنوان پل ارتباطی میان سرمایه‌های خرد و پروژه‌های بزرگ ایفا کند. موفقیت این طرح می‌تواند پیام روشنی برای جامعه داشته باشد: اینکه مشارکت مردم در اقتصاد نه یک ریسک پرهزینه، بلکه یک فرصت قابل اتکا برای آینده کشور است. اما شکست آن، بار دیگر سرمایه‌های خرد را به مسیر‌های سوداگرانه سوق خواهد داد و هزینه بی‌اعتمادی را سنگین‌تر خواهد کرد.