یادداشتی از شعیب بهمن:
تلاش جولانی برای موازنه میان شرق و غرب در مسکو
کارشناس مسائل روسیه نوشت: اگر واشنگتن احساس کند که رئیس ذولت موقت سوریه در حال فاصله گرفتن از غرب و گرایش به مسکو خواهد بود، ممکن است روند عادی‌سازی روابط سوریه با غرب و لغو تحریم‌ها دچار اختلال جدی شود.
شعیب بهمن، کارشناس مسائل روسیه طی یادداشتی برای ایلنا به تشریح دلایل سفر رئیس دولت موقت سوریه به مسکو پرداخت که به شرح زیر از نظر می‌گذرد:
سفر ابومحمد الجولانی به مسکو از جنبه‌های مختلف حائز اهمیت است. در وهله نخست، این سفر را می‌توان سرآغازی برای بازسازی روابط میان مسکو و دمشق دانست. حضور او در روسیه نشان می‌دهد که «سوریه جدید» تمایل دارد روابط خود با مسکو را حفظ کند؛ زیرا این روابط را عاملی موازنه‌بخش در سیاست خارجی خود می‌بیند. این موازنه‌سازی از دو جهت اهمیت دارد؛ نخست، از منظر امنیتی و نظامی در برابر تحرکات اسرائیل در داخل سوریه، یعنی جایی که حضور نظامی روسیه و پایگاه‌های آن در بنادر سوریه می‌تواند موجب تقویت موقعیت نظامی دمشق شود. دوم، از حیث مقابله با سیاست‌های ایالات متحده در قبال سوریه جدید، که همچنان رویکردی بر محوریت اعمال فشار و تحریم را دنبال می‌کند.
با این حال، نزدیکی جولانی به روسیه می‌تواند همچون شمشیری دو لبه عمل کند. اگر واشنگتن احساس کند که وی در حال فاصله گرفتن از غرب و گرایش به مسکو خواهد بود، ممکن است روند عادی‌سازی روابط سوریه با غرب و لغو تحریم‌ها دچار اختلال جدی شود. از این منظر، جولانی ناچار است با دقت فراوان مسیر موازنه‌گرایی در سیاست خارجی را طی کند تا نه حمایت روس‌ها را از دست بدهد و نه خشم غرب را برانگیزد.
در سوی مقابل، حفظ نفوذ در سوریه برای روس‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ به‌ویژه تداوم حضور نظامی در پایگاه‌های دریایی و هوایی، که برای مسکو جنبه‌ای راهبردی در رقابت‌های جهانی دارد. روس‌ها حضور خود در سواحل مدیترانه را عاملی مهم برای حفظ موازنه در برابر غرب می‌دانند و از همین رو، رویکردی محتاطانه و عمل‌گرایانه نسبت به دولت جدید دمشق اتخاذ کرده‌اند. آن‌ها تلاش دارند ضمن حفظ روابط گذشته، جایگاه خود را در معادلات جدید منطقه‌ای نیز تثبیت کنند.
به نظر می‌رسد دولت جولانی نیز با توجه به تحولات اخیر منطقه، به‌ویژه جنگ غزه و تغییرات در موازنه‌های قدرت خاورمیانه، به این نتیجه رسیده است که اتکای صرف به غرب نمی‌تواند ثبات و منافع بلندمدت سوریه را تضمین کند. تجربه تاریخی نشان داده است که قدرت‌های غربی در بزنگاه‌های حساس، همواره اسرائیل را بر کشورهای منطقه ترجیح داده‌اند. از این‌رو، جولانی در تلاش است تا با اتخاذ سیاستی چندوجهی، روابط متوازنی را میان شرق و غرب برقرار کند و از ظرفیت روسیه برای حفظ امنیت و ثبات داخلی سوریه بهره گیرد.
برای روسیه نیز، فراتر از حفظ منافع نظامی، این سفر فرصتی است تا نشان دهد با وجود فشارها و تحریم‌های غرب، همچنان قادر است با بازیگران مختلف منطقه تعامل کند و در عرصه بین‌المللی منزوی نیست. از نگاه کرملین، بازسازی روابط با حاکمان جدید دمشق نه‌تنها یک دستاورد دیپلماتیک، بلکه پیامی روشن به جهان است مبنی بر اینکه روسیه همچنان بازیگری تأثیرگذار در غرب آسیا و حاشیه دریای مدیترانه باقی مانده است.
در مجموع، دیدار جولانی از مسکو را می‌توان گامی مهم در مسیر ترسیم سیاست خارجی جدید سوریه دانست؛ سیاستی که در آن موازنه میان شرق و غرب، نقش کلیدی در تأمین منافع ملی دمشق ایفا خواهد کرد. برای روسیه نیز، این سفر فرصتی برای بازآفرینی نفوذ خود در منطقه‌ای است که سال‌ها یکی از محورهای ژئوپلیتیک اصلی مسکو به شمار می‌رفت. این دیدار در واقع نماد مرحله‌ای تازه از همکاری، رقابت و موازنه‌سازی در معادلات قدرت خاورمیانه است؛ جایی که هیچ بازیگری نمی‌تواند نقش دیگری را نادیده بگیرد.
