صرفه‌جویی ۲ هزار میلیاردی از جیب یارانه‌بگیران؟ | حذف ۱۰ میلیون نفر با داده‌های ناقص
رویداد۲۴| در حالی‌که دولت در ماه‌های اخیر از «هدفمندی یارانه‌ها» و «دهک‌بندی دقیق» سخن گفته، گزارش تازه روزنامه فرهیختگان نشان می‌دهد طی دو سال گذشته حدود ۱۰ میلیون نفر از فهرست یارانه‌بگیران حذف شده‌اند؛ آن‌هم در شرایطی که همزمان یک میلیون نفر نیز به سه دهک اول – پایین‌ترین طبقه یارانه‌ای – اضافه شده‌اند.
بر اساس آمار ارائه‌شده، جمعیت دهک‌های ۴ تا ۹ طی ۱۰ ماه گذشته حدود ۹ میلیون نفر کاهش یافته و شمار افراد سه دهک ابتدایی به شکل معناداری افزایش داشته است.
مبنای حذف یارانه‌ها چه بود؟
طبق گزارش فرهیختگان، احمد میدری وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، مبنای اصلی تشخیص دهک‌های بالای درآمدی را «درآمد ماهانه» اعلام کرده است؛ به‌گونه‌ای که خانواده سه‌نفره دارای مسکن با درآمد ۳۰ میلیون تومان در ماه در دهک هشتم قرار می‌گیرد و یارانه آن حذف می‌شود. این رقم برای خانوار‌های اجاره‌نشین ۴۲ میلیون تومان تعیین شده است.
وزارت رفاه برای تعیین دهک‌ها، به داده‌های ثبت‌شده روی کد ملی، اطلاعات پلیس، بیمه‌ها، بانک مرکزی، بورس و سایر بانک‌های اطلاعاتی تکیه کرده و در صورت اعتراض، جزئیات تراکنش افراد را از بانک مرکزی دریافت کرده است.
به گفته میدری، در مرحله نخست حذف یارانه‌ها (چهار میلیون نفر)، تنها ۵ درصد معترض بودند و در مرحله دوم (سه میلیون نفر)، تعداد معترضان به ۲۰ درصد رسید.
کاهش شدید جمعیت یارانه‌بگیران
آمار‌های رسمی نشان می‌دهد تعداد یارانه‌بگیران از حدود ۷۸ میلیون نفر در ابتدای سال ۱۴۰۳ به حدود ۷۰.۶ میلیون نفر در آبان ۱۴۰۴ رسیده است. این کاهش عمدتاً از دهک‌های ۸ تا ۱۰ بوده است.
در مقابل، جمعیت سه دهک اول از ۲۷.۶ میلیون نفر به ۲۸.۷ میلیون نفر افزایش یافته؛ یعنی یک میلیون نفر بیشتر به گروه‌های کم‌درآمد اضافه شده‌اند.
در مجموع، دولت تاکنون ۷.۸ میلیون نفر را از لیست یارانه‌بگیران حذف کرده و این اقدام به گفته فرهیختگان، صرفه‌جویی بیش از ۲۰۰۰ میلیارد تومان در بودجه ایجاد کرده است.
چالش بزرگ: ضعف آماری
یکی از نکات کلیدی گزارش فرهیختگان، هشدار درباره ضعف آماری در فرآیند دهک‌بندی است.
کارشناسان معتقدند تکیه بر تراکنش‌های بانکی برای سنجش درآمد واقعی کافی نیست؛ زیرا مواردی مثل مالکیت مسکن، املاک، خودرو یا دارایی‌های ثبت‌نشده در این محاسبات دیده نمی‌شود و می‌تواند باعث طبقه‌بندی نادرست خانوار‌ها شود.
فرهیختگان پیشنهاد می‌دهد حرکت به سوی نظام مالیاتی جامع و ایجاد پایگاه داده کامل و دقیق در سازمان مالیاتی ضروری است تا یارانه‌ها بر اساس واقعیت درآمدی افراد تعیین شود، نه تخمین‌های ناقص.
