استیو ویتکاف چگونه مانع توافق با ایران شد؟ | میلیاردر آمریکایی که با جت شخصی در خاورمیانه دور می‌زند و دست خالی بر می‌گردد
رویداد۲۴| نشریه اکونومیست گزارشی درباره استیو ویتکاف فرستاده ویژه دونالد ترامپ در امور خاورمیانه، منتشر کرده است. مردی که از طرف ترامپ مسئول مذاکره با ایران بود؛ این رسانه میگوید ویتکاف با پیوند‌های نزدیک با ترامپ، با پیشینه یک زندگی لاکچری که با رفت‌وآمد بی‌وقفه میان تل‌آویو، دوحه، مسکو و مسقط در تلاش برای میانجی‌گری بوده، با بی‌تجربگی دیپلماتیک باعث شده بسیاری از ابتکار عمل‌های آمریکا، ناکام بماند.
اکونومیست ویتکاف را فرستاده‌ای پرکار اما بی‌تجربه معرفی می‌کند که در آغاز امید ایجاد کرد، اما در نهایت شکست‌های پی در پی خورد.حضور او بیشتر بازتاب خواست و سبک ترامپ بود تا یک استراتژی دیپلماتیک پایدار.
در نتیجه ماه‌ها فعالیت ویتکاف، بیشتر ابتکار عمل‌های آمریکا در خاورمیانه با ناکامی روبه‌رو شد.
در ادامه ترجمه کامل گزارش اکونومیست را می‌خوانید:
وقتی در تابستان در سوئیت او در کاخ سفید با او دیدار کردم، جایگاهش نزد ترامپ همچنان محکم بود. مصاحبه ۵۰ دقیقه‌ای‌مان ناگهان با ورود یکی از دستیاران پایان یافت: «رئیس‌جمهور فوراً شما را در دفتر بیضی می‌خواهد.» بعدتر، در یک تماس تلفنی، او باید مکالمه را قطع می‌کرد چون ترامپ پشت خط بود. وقتی ترامپ با رهبران خاورمیانه یا روسیه دیدار می‌کند، ویتکاف اغلب در اتاق حاضر است. ترامپ در ماه اگوست به خبرنگاران گفت: «استیو ویتکاف فوق‌العاده بوده، کارش عالی بوده.»
مقایسه او با هنری کیسینجر و نیکسون اغراق‌آمیز است، اما همان‌طور که نیکسون به کیسینجر تکیه داشت، ترامپ هم به ویتکاف اعتماد کرده است—با این تفاوت که این رابطه بر پایه استراتژی و علم سیاست نیست، بلکه بر دوستی شخصی استوار است.
شخصیت و سبک دیپلماسی
ویتکاف در دیدار حضوری خوش‌رو و مثبت است. او همه را مثبت توصیف می‌کند: حماس «ایدئولوژیکاً غیرقابل تغییر نیست»، نتانیاهو «انگیزه‌مند» است، پوتین «مستقیم و بسیار باهوش»، زلنسکی «تلاشش را می‌کند». در جلسات شوخی می‌کند و حتی از الفاظ رکیک استفاده می‌کند. یک بار به فرانسوی‌ها گفت کاخ الیزه «شبیه مارالاگو» است!
با وجود تازه‌کار بودن، پروازهای بی‌وقفه‌اش بین تل‌آویو، مسکو، دوحه و مسقط روابطی با پوتین، وزیر خارجه ایران و میانجی‌های قطری و عمانی ایجاد کرد. اما خامی‌اش آشکار بود. بارها بدون تیم یا کارشناسان حاضر شد. در دیداری با پوتین، مترجم او را با کارمند سفارت آمریکا اشتباه گرفت! یکی از ناظران مذاکرات حماس گفت: «او کورکورانه مذاکره می‌کند، بدون موضع مشخص. فقط می‌رود ببیند چه می‌شود.»
رابطه ویتکاف با ترامپ
رابطه ویتکاف و ترامپ بعد از انتخاب مجدد ترامپ در ۲۰۲۴ شکل گرفت. ویتکاف گفت: «از من پرسید: چه می‌خواهی انجام بدهی؟ چه سمتی می‌خواهی؟ و من گفتم: من می‌خواهم مرد صلح باشم.»
او خودش را شاگرد ترامپ می‌داند: «من برای ترامپ کار می‌کنم. هرچه بگوید انجام می‌دهم.»
آن‌ها از دهه ۱۹۸۰ یکدیگر را می‌شناختند. ویتکاف وکیل جوانی بود و ترامپ مشتری معروف شرکتش. او مجذوب «سبک پرزرق‌وبرق» ترامپ شد و گفت: «می‌خواستم مثل او باشم.» بعدها به سرمایه‌گذاری املاک روی آورد و ثروتمند شد.
زندگی شخصی و ثروت
ویتکاف حدود دو میلیارد دلار ثروت دارد (طبق گزارش نشریه فوربز). خانه‌های مجلل در میامی بیچ و همپتونز، جت شخصی، و زندگی لوکس. حقوق نمی‌گیرد و خودش هزینه‌ها را می‌دهد: «سوخت جت، خلبان‌ها، همه چیز.»
او به کار معتاد بود. کارکنان سابق می‌گویند «هفت روز هفته» کار می‌کرد. خوش‌بین، اهل چرخاندن سرمایه و قانع کردن دیگران. به رستوران‌های معروف می‌رفت، با پلیس سابق نیویورک «بو دیتل» دوست شد، به تیراندازی علاقه داشت و حتی گفته می‌شد به دستور ترامپ اجازه حمل سلاح دارد.
از نظر سیاسی تا مدت‌ها موضع ثابتی نداشت. به هر دو حزب کمک مالی کرده بود. اما از ۲۰۱۶ به بعد میلیون‌ها دلار به ترامپ و جمهوری‌خواهان کمک کرد. بعد از شکست ترامپ در ۲۰۲۰ و حوادث ۶ ژانویه، ویتکاف کنار او ماند. در محاکمه‌های ۲۰۲۴ هم در دادگاه حاضر بود.
مذاکرات غزه
ویتکاف باور داشت که همیشه معامله ممکن است. اما مشکل این بود که پوتین، حماس و نتانیاهو اغلب بر اساس ایدئولوژی و غرور عمل می‌کردند، نه منافع محاسبه‌پذیر.
او در ژانویه ۲۰۲۵ توانست آتش‌بس و آزادی ۳۳ گروگان را رقم بزند. اما مرحله دوم مذاکرات—آینده غزه و احتمال تشکیل دولت فلسطینی—با مقاومت نتانیاهو شکست خورد. ترامپ و ویتکاف هم علاقه‌ای به «راه‌حل دو کشوری» نشان نمی‌دادند.
ترامپ حتی طرح‌هایی برای تخلیه بخشی از غزه ارائه داد که در جهان عرب خشم ایجاد کرد. او در فوریه گفت آمریکا باید «غزه را در اختیار بگیرد». ویتکاف هم از ایده‌هایی مثل آوردن «هوش مصنوعی، دیتاسنتر و بلاکچین» به غزه صحبت کرد!
شکست‌ها و سردرگمی‌ها
در مارس ۲۰۲۵، نتانیاهو به جنگ بازگشت و از طرح ترامپ تمجید کرد. خانواده گروگان‌ها ناامید شدند. ویتکاف به مذاکرات با پوتین درباره اوکراین و با ایران درباره برنامه هسته‌ای هم مشغول شد، اما این‌ها هم شکست خوردند.
ترامپ ویتکاف را مأمور کرد با حکومت ایران مذاکره کند تا به راه‌حلی مسالمت‌آمیز برای بن‌بست بین‌المللی بر سر برنامه هسته‌ای آن برسد. از آوریل، ویتکاف پنج دور گفت‌وگوی رسمی با وزیر خارجه ایران برگزار کرد و پی‌درپی بین مسقط و رم در رفت‌وآمد بود، اما این تلاش‌ها در ۱۳ ژوئن، وقتی اسرائیل یک حمله غافلگیرانه به تأسیسات و دانشمندان هسته‌ای ایران انجام داد، فروپاشید.»
در تابستان، ویتکاف به‌رغم خوش‌بینی‌اش نتوانست توافق جدیدی بگیرد. در ژوئیه، اعلام کرد آمریکا تیم خود را از قطر خارج می‌کند—فشار بی‌حاصلی که حماس را عقب نراند. سپس موضع آمریکا به «همه یا هیچ» تغییر یافت: آزادی همه گروگان‌ها به‌همراه خلع سلاح کامل حماس. این عملاً دست نتانیاهو را باز گذاشت.
در اگوست، ویتکاف در تل‌آویو با خانواده‌های گروگان‌ها دیدار کرد و گفت: «ما بسیار نزدیک به پایان جنگ هستیم.» اما جمعیت به‌شدت بدبین بود. یکی گفت: «می‌ترسم نتانیاهو او را فریب داده تا جنگ را ادامه دهد.»
