بهکیش به دولت پزشکیان: «دولت‌های در سایه» را قانع کنید که باید بودجه یک کاسه شود | اقتصاد در وضعیت بسیار بدی است، نه رشد وجود دارد نه سرمایه گذاری!

به گزارش اقتصادنیوز، محمدمهدی بهکیش، اقتصاددان در گفتگو با اقتصادنیوز در پاسخ به این سوال که «حذف ردیف های بودجه ناکارآمد و حذف ردیف بودجه برخی موسسات در سال های گذشته همیشه مورد بحث بوده، چرا دولت ها شجاعت حذف این ردیف ها که فشار زیادی به بودجه دولت می‌آورند را ندارند؟» گفت: به نظر می‌رسد دولت‌ها قدرت کامل اداره کشور را ندارند. متأسفانه گروه‌های متعددی شکل گرفته‌اند که هرکدام برای خود بودجه، سازمان اطلاعاتی و نوعی نظام مشخص و جدا دارند. ما عملاً با تعداد زیادی «دولت در سایه» روبه‌رو هستیم. این دولت‌های در سایه که بعضی وقت‌ها قدرت‌شان از دولت رسمی هم بیشتر است، منابع و شیوه‌های تصمیم‌گیری خاص خودشان را دارند و برای خود قانون گذاری می‌کنند.

او ادامه داد: این چندپارگی مملکت، مثل دوره قاجار، نوعی ملوک‌الطوایفی ایجاد کرده؛ البته نه جغرافیایی، بلکه سازمانی. سازمان‌های متعدد با بودجه‌های متفاوت اجازه نمی‌دهند بودجه رسمی دولت درست کار کند. در نتیجه، با منابع محدود دولت و این پراکندگی تصمیم‌گیری، اقتصاد به وضعیت بسیار بدی رسیده: نه رشدی وجود دارد و تقریبا منفی است، نه سرمایه‌گذاری می‌شود، تورم بسیار بالاست و رکود بسیار شدید است.

بهکیش افزود: در چنین وضعیتی، دولت نمی‌تواند مالیات کافی جمع کند تا هزینه‌هایش را پوشش دهد. پس بنابراین چه باید بکند؟ یا باید توانش را جمع کند و بقیه دولت‌های در سایه را قانع کند که باید بودجه یک کاسه شود. اگر بودجه یک کاسه شود، کسری بودجه کم می‌شود و تورم پایین می‌آید و مردم نفسی می‌کشند تا دولت بتواند مذاکره کند و با حفظ منافع ملی تحریم‌ها را رفع کند.

این اقتصاددان، در رابطه با اینکه اصلاح هزینه‌های دولت شامل چه بخش‌هایی می‌شود؟ توضیح داد: رفع ناترازی‌ها عموما متکی است به رفع رانت‌ها؛ یعنی قیمت بنزین باید واقعی شود، قیمت ارز باید واقعی شود، قیمت نفت باید واقعی شود. اما یک «ولی» مهم وجود دارد: مردم در فقرند و نمی‌توانند قیمت بالاتر بنزین یا برق یا سایر کالاهایی را که به غلط ارزان نگه داشته شده تحمل کنند. بنابراین دولت باید راهی پیدا کند که اول درآمد مردم افزایش یابد.

او افزود: شما خودتان کارمندید؛ با این حقوق اگر قیمت دارو چهار برابر شود، کالای اساسی پنج برابر شود یا بنزین ده برابر شود، وضعیت زندگی چگونه می‌شود؟ مردم در شرایط فعلی که نزدیک به فقر هستند، توان تحمل افزایش قیمت‌ها را ندارند. هرچند قیمت‌ها باید واقعی شود. پیشنهاد من این است که راه تجارت، به‌خصوص با همسایگان، باز شود. باید مناطق آزاد واقعی در حاشیه مرزها ایجاد شود تا مردم امکان تجارت بیابند؛ مناطق آزاد واقعی، نه آنچه که در حال حاضر داریم! ساختار جامعه ما اصولا با تجارت بسیار هماهنگ است و مردم هم به آن علاقه دارند و درآمد هم ایجاد می‌کند. بنابراین یک مقداری راه‌هارا باز کنند تا مردم نفس بکشند و تحمل قیمت‌های بالاتر بنزین و برق و... را داشته باشند. نمی‌شود که همه‌ بارهارا بر دوش مردم ریخت؛ دولت هم باید بخشی از هزینه‌ها را بپذیرد و از مواضع غلط گذشته عقب‌نشینی کند.

او در بخش دیگر گفتگو گفت: شفافیت در کشورهایی وجود دارد که دولت متکی بر مردم است؛ مردم دولت‌شان را انتخاب می‌کنند و بعد دولت در مقابل مردم پاسخگوست؛ در اینجا معمولاً دولت‌ها و حکومت پاسخگو نیستند. علتش هم این بوده که قبلاً درآمدشان از نفت تأمین می‌شده و نیازی به پاسخگویی به مردم نداشتند. اما حالا که درآمد نفت کم شده و سال آینده هم قطعاً کمتر خواهد شد، دولت کم‌کم به مردم نیاز پیدا می‌کند.