به گزارش خبرگزاری ایمنا، تصور کن در سینما نشسته‌ای، چراغ‌ها کم‌نور شده‌اند و پرده مقابلت صحنه‌ای نفس‌گیر و پرهیجان را نشان می‌دهد. تابوت‌ها یکی پس از دیگری روی دوش جمعیتی انبوه حرکت می‌کنند، جمعیتی که از هر گوشه خیابان‌ها و کوچه‌ها آمده‌اند تا آخرین بدرقه را برای جوانانی انجام دهند که با دلی پر از ایمان و شجاعت، به سوی خانه ابدی خود رهسپار شده‌اند. مردم ایستاده‌اند، دست‌ها به علامت احترام بلند شده و اشک در چشمانشان جمع شده است.
صدای نوای دعا و زیارت عاشورا، در همهمه جمعیت گم نمی‌شود؛ بلکه همچون نسیمی روحانی، فضا را پر کرده و همه را در لحظه‌ای مشترک، سرشار از اندوه و غرور نگه می‌دارد. از بالای ساختمان‌ها، خیابان‌ها نوار سرخ ممتدی از تابوت‌های شهدا را به تصویر می‌کشند، که آرام و با وقار از میان جمعیت عبور می‌کنند. هر قدم، هر نگاه، هر نفس جمعیت، قصه‌ای از وفاداری، فداکاری و عشق به چیزی فراتر از خود را روایت می‌کند.
بیشتر بخوانید: سه روایت از روزی که اصفهان سرپا ایستاد
تابوت‌ها پیش از طلوع آفتاب در مکان‌هایی خاص آماده شده‌اند و مردم تا صبح در کنار آنها دعا می‌خوانند و اشک می‌ریزند. کوچه‌ها و میدان‌ها، پرچم‌ها و علم‌های هیئت‌ها، هر جز صحنه، شکوه و معنای این مراسم را دوچندان می‌کند. هر خانه، هر خیابان، هر چهره، همه گوشه‌هایی از یک نمایش بزرگ انسانی هستند که همزمان غم و امید، سوگ و سربلندی را در هم می‌آمیزند.
اینها صحنه‌ها فیلم نیست، واقعیت است
و سپس، وقتی پرده خاموش می‌شود، ناگهان متوجه می‌شوی که آنچه دیده‌ای، یک فیلم نیست؛ واقعیت است. این صحنه‌ها، تجسم یک حماسه واقعی‌اند؛ حماسه‌ای که در بیست‌وپنجم آبان ۱۳۶۱ در اصفهان رخ داد، روزی که پیکرهای مطهر بیش از ۳۷۰ جوان رشید و فداکار تشییع شد و هزاران دل دیگر با عزمی راسخ، راهی دفاع از ارزش‌ها و میهن خود شدند. این روز، نقطه اوج ایثار، همبستگی و وفاداری مردم به آرمان‌های انقلاب است و تا امروز، الهام‌بخش نسل‌های بعدی برای پاسداشت یاد شهدا و ترویج فرهنگ مقاومت باقی مانده است.
این صحنه‌ها نباید فقط در ذهن بمانند؛ باید در سینما، تلویزیون و آثار تصویری بازتاب پیدا کنند و دوباره زندگی کنند. هر تابوت روی دوش جمعیت، هر نگاه پرغرور و هر قطره اشک، قصه‌ای از ایثار و وفاداری است که ظرفیت بی‌نهایتی برای روایت هنری دارد. وقتی این تصاویر به شکل مستند، فیلم سینمایی یا سریال تلویزیونی تولید شوند، مخاطب امروز و نسل‌های بعدی، می‌توانند تجربه حضور در آن روز بزرگ را داشته باشند، حتی اگر هیچگاه آن لحظه را از نزدیک ندیده باشند.
بازتولید این حماسه در آثار تصویری، علاوه بر ثبت تاریخی، نقشی آموزشی و تربیتی هم دارد. سینما و تلویزیون می‌توانند شور و هیجان، اندوه و غرور، وحدت و همبستگی مردم در روز ۲۵ آبان را بازسازی کنند و به مخاطب حس زنده بودن این واقعه را منتقل کنند. هر نما، هر قاب و هر گفت‌وگو در این آثار، میتواند به‌عنوان پلی میان نسل امروز و گذشته‌ی پرافتخار مردم، حس تعلق، عزت و ایثار را در ذهن‌ها حک کند.
به عبارت دیگر، بدون بهره‌گیری از این ظرفیت عظیم رسانه‌ای، بخش مهمی از روح و پیام ۲۵ آبان برای نسل‌های جدید نادیده گرفته می‌شود. همان‌طور که بزرگان انقلاب و مسئولان فرهنگی بارها تأکید کرده‌اند، حفظ و انتقال خاطره این حماسه، وظیفه‌ای ملی و فرهنگی است که هنر و رسانه باید پیشگام آن باشند، چراکه بازتولید این تصاویر هویت جمعی، ارزش‌های ایثار و شجاعت و حس مسئولیت نسبت به میهن را در جامعه زنده نگه می‌دارد.
امام خمینی (ره) در سخنرانی سوم آذر ۱۳۶۱ در همین‌باره فرمودند: «در کجای دنیا جایی را مثل اصفهان پیدا می‌کنید که چند روز پیش ۳۷۰ شهیدش را تشییع کردند؟ همین ملتی که شهید داده، همچنان به خدمت خود به اسلام ادامه می‌دهد».
حضرت آیت الله خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی نیز در دیدار مردم اصفهان بر عظمت این روز تأکید و تصریح کردند: «در آن روز عظیم، مردم اصفهان همزمان با تشییع ۳۷۰ شهید، هزاران نفر دیگر از جوانان رشید خود را راهی جبهه‌ها کردند و نماد برجسته‌ای از ایثار و سرافرازی آفریدند».
بیشتر بخوانید: نصف‌جهان؛ شهری که تاریخ را با ایمان و هنر نوشت
این سخنان گواه آن است که حماسه‌ی ۲۵ آبان، تجلی مختصری از عزت و ایثار اصفهانی‌ها بود.
در واقع، حماسه‌ی ۲۵ آبان نقطه‌ی اوجی در عملیات محرم است. این عملیات که از ۱۰ آبان ۱۳۶۱ آغاز شد، با فداکاری پرسنل لشکرهای امام حسین (ع)، نجف اشرف و کربلا از استان اصفهان و تیپ قمر بنی‌هاشم به نتیجه‌ای غرورآفرین انجامید. رزمندگان اسلام توانستند در این عملیات بسیاری از یگان‌های دشمن بعثی را منهدم کنند و بیش از ۷ هزار نفر از نیروهای صدامی را به هلاکت برسانند ولی بهای این پیروزی، جان صدها رزمنده‌ی جوان بود؛ آنان که در ۲۵ آبان به شهر بازگشتند و ملتی را سوگوار کردند. صحنه‌ی تشییع این شهدای گران‌قدر که پیکرهایشان در تابوت‌های یک‌شکل بر دوش هزاران اصفهانی تشییع می‌شدند، یکی از بی‌نظیرترین جلوه‌های ایثار و وحدت ملی را به نمایش گذاشت.
برای پاسداشت این فداکاری عظیم، برخی از هنرمندان و نویسندگان سوژه‌ی روایتی را از حماسه‌ی ۲۵ آبان انتخاب کرده‌اند. در چند سال اخیر، دست‌کم چند اثر در قالب مستند، فیلم و کتاب به این واقعه اختصاص یافته است اما هنوز جای خالی آثار ماندگار درباره این حماسه ماندگار احساس می‌شود. در ادامه برخی از مهم‌ترین این تولیدات معرفی می‌شوند.
مستندها و فیلم‌ها
- مستند تلویزیونی «بر بال فرشته‌ها» – این فیلم مستند که به کارگردانی سید مجتبی خیام‌الحسینی تولید شده، روایتگر حماسه ۲۵ آبان در اصفهان است. در این مستند به دید هنرمندان، عکاسان و راویان آن روز پرداخته شده است. سازندگان در «بر بال فرشته‌ها» تلاش کرده‌اند چهره‌ی آشنای ایثارگری اصفهانی‌ها را بازآفرینی کنند.
- مستند «عبور از دویرج» – این مجموعه مستند ویدئویی درباره عملیات محرم و طغیان رودخانه‌ی دویرج ساخته شده و بر روز بیست‌وپنجم آبان متمرکز است. در معرفی این اثر آمده است: «مستند عبور از دویرج درباره عملیات محرم و طغیان رودخانه دویرج است. ۲۵ آبان روزی است که درخشندگی ویژه‌ای در تاریخ دارد».
- فیلم «چند قطره آبان» – اولین فیلم داستانی ایران با محوریت حماسه ۲۵ آبان است. محمد و جواد اسماعیلی با حمایت حوزه هنری اصفهان این فیلم را ساختند و در آبان ۱۴۰۴ رونمایی شد. رئیس بنیاد حفظ آثار استان اصفهان در مراسم رونمایی گفت «با رونمایی اولین فیلم سینمایی با موضوع حماسه ۲۵ آبان بعد از ۳۹ سال، برگ زرینی در تاریخ هنر اصفهان رقم خواهد خورد». «چند قطره آبان» به‌طور ویژه صحنه‌های ناب از همبستگی مردم اصفهان در روز تشییع شهدا را روایت می‌کند.
کتاب‌ها
- «دویرج» – این کتاب تألیفی حسین‌علی محمدی است که در سال ۱۳۹۲ توسط انتشارات دارخوین اصفهان منتشر شد. «دویرج» روایتی مستند از چرایی و چگونگی عملیات محرم است؛ شرح عملیات، معرفی فرماندهان و شهدای آن، و ویژه حماسه‌ی ۲۵ آبان در اصفهان. نویسنده به زندگی‌نامه‌ی ۳۷۰ شهید اصفهانی و خاطراتی کوتاه از رزمندگان نیز پرداخته است. این کتاب «روایتی از عملیات محرم و شرح ۲۵ آبان، حماسه ایثار مردم اصفهان» است.
- «سیلِ سرخ ایثار» – «سیل سرخ» نوشته رحمت‌الله ادیبی یکی از کتاب‌هایی است که به عملیات محرم و حماسه مردم اصفهان پرداخته است.
به گزارش ایمنا، حماسه بیست‌وپنجم آبان ۱۳۶۱، فقط یک واقعه تاریخی نیست؛ رویدادی است سرشار از عظمت، عمق عاطفی و ظرفیت‌های ناب انسانی که میتواند الهام‌بخش نسل‌ها باشد. این حماسه، به قدری گسترده و پرمعناست که ظرفیت تبدیل‌شدن به محور ده‌ها اثر فاخر سینمایی، مستند، رمان و روایت‌های جذاب هنری را دارد؛ آثاری که بتوانند شکوه آن روز، اندوه جان‌سوز خانواده‌ها، صلابت جوانان و وحدت مثال‌زدنی مردم اصفهان را با زبان هنر به تصویر بکشند.
اگرچه تاکنون تولیدات ارزشمندی در این زمینه شکل گرفته و هنرمندان و مستندسازان سهم خود را در روایت این واقعه ادا کرده‌اند، اما ابعاد گسترده این حماسه به مراتب فراتر از آن است که در چند اثر خلاصه شود. ۲۵ آبان، ظرفیت یک «ژانر مستقل» در ادبیات و هنر مقاومت را دارد؛ ژانری که میتواند ده‌ها قصه ناگفته، شخصیت‌های الهام‌بخش و صحنه‌های ماندگار را به فرهنگ امروز هدیه دهد.
این حماسه آن‌قدر بزرگ است که هر نسل باید آن را دوباره روایت کند؛ چرا که یادآوری آن، فقط بازگویی یک روز تاریخی نیست، بلکه پاسداشت روح ایثار مردمی است که با تمام وجود برای دین، وطن و شرف ایستادند. زنده نگه داشتن ۲۵ آبان یعنی پاسداری از سرمایه‌ای که هرگز نباید در غبار زمان فراموش شود.
