لیست انواع بازی سنتی کودکانه
لیست انواع بازی سنتی کودکانه
بازی های سنتی کودکانه بخشی از میراث فرهنگی غنی ایران هستند که نه تنها سرگرمی و شادی را برای کودکان به ارمغان می‌آورند، بلکه به رشد مهارت های جسمی، ذهنی و اجتماعی آن ها کمک میکنند. این بازی ها که با ابزار های ساده و اغلب در فضاهای باز انجام میشوند، نسل به نسل منتقل شده‌اند و هنوز هم میتوانند لحظات مفرحی خلق کنند. چه در حیاط خانه و چه در پلتفرم های دیجیتال مانند بازی شادوپیا، بازی ها راهی برای پیوند کودکان با فرهنگ و سرگرمی هستند.
در این مقاله، ۱۲ بازی برتر سنتی برای کودکان را معرفی میکنیم که در مناطق مختلف ایران محبوبیت دارند و برای دورهمی های خانوادگی یا مهدکودک‌ها مناسب‌اند.
۱. گرگم به هوا
این بازی یکی از محبوب‌ترین بازی‌های سنتی است که نیاز به فضای باز دارد. کودکان به دو گروه تقسیم میشوند: یکی گرگ و دیگری بره‌ها. گرگ‌ها با صدای “زو” حمله میکنند و سعی در گرفتن بره‌ها دارند. این بازی سرعت، چابکی و همکاری تیمی را تقویت میکند.
۲. وسطی
در این بازی، کودکان به دو گروه تقسیم میشوند. یک گروه در وسط قرار می‌گیرد و گروه دیگر با پرتاب توپ سعی در زدن افراد وسط دارد. افراد وسط باید توپ را بگیرند تا امتیاز بگیرند. این بازی هدف‌گیری و واکنش سریع را آموزش میدهد.
۳. هفت سنگ
دو گروه بازیکنان وجود دارد: یکی سنگ ها را با توپ میزند و دیگری دفاع میکند. اگر سنگ ها ریخته شوند، گروه اول باید آن‌ها را بچیند در حالی که از توپ حریف دوری میکند. این بازی دقت و استراتژی را افزایش میدهد.
۴. الک دولک
این بازی با چوب های کوچک و بزرگ انجام میشود. بازیکنان چوب کوچک (الک) را با چوب بزرگ (دولک) پرتاب میکنند و سعی در زدن آن دارند. محبوب در مناطق روستایی ایران، این بازی هماهنگی دست و چشم را بهبود میبخشد.
۵. قایم باشک
یکی از کودکان چشم می‌بندد و می‌شمارد، در حالی که دیگران مخفی میشوند. سپس گرگ آن‌ها را جستجو میکند. اگر کسی به محل شروع برسد و بگوید “سک سک، همه آزاد”، دیگران نجات می‌یابند. این بازی خلاقیت در پنهان شدن و سرعت را تقویت میکند.
۶. لی لی
روی زمین خانه‌هایی کشیده میشود و کودکان سنگ را در خانه‌ها پرتاب کرده و با یک پا میپرند. اگر سنگ بیرون برود یا پا روی خط بگذارد، نوبت عوض میشود. این بازی تعادل و استقامت پا را افزایش میدهد.
۷. عمو زنجیرباف
کودکان دست در دست هم دایره میسازند و شعر “عمو زنجیرباف” را می‌خوانند. در هر دور، زنجیر می‌چرخد و بازیکنان سعی در حفظ زنجیره دارند. این بازی حس همکاری و ریتم را پرورش میدهد.
۸. یه قل دو قل
با پنج سنگ، مراحل مختلفی مانند پرتاب سنگ به هوا و جمع کردن بقیه انجام میشود. مراحل پیشرفته‌تر مانند “عروس” یا “آبشاری” چالش‌برانگیزتر هستند. این بازی تمرکز و مهارت دستی را بهبود میبخشد.
۹. دزد و پلیس
کودکان به دو گروه دزد و پلیس تقسیم میشوند. دزدها فرار میکنند و پلیس‌ها تعقیب و اسیر میکنند. وقتی همه اسیر شوند، نقش‌ها عوض میشود. این بازی هیجان و استراتژی را افزایش میدهد.
۱۰. طناب کشی
دو گروه طناب را می‌کشند تا دستمال وسط از خط عبور کند. گروه قوی تر برنده است. این بازی قدرت بدنی و کار تیمی را تقویت میکند، اما باید روی سطوح ایمن انجام شود.
۱۱. کش بازی
با کش بلند، دو نفر کش را نگه می‌دارند و دیگران از روی آن میپرند در حالی که شعر می‌خوانند. ارتفاع کش افزایش مییابد تا چالش بیشتر شود. این بازی انعطاف پذیری و هماهنگی را آموزش میدهد.
۱۲. بشین پاشو
سردسته دستوراتی مانند “بشین” یا “پاشو” میدهد و بازیکنان باید سریع اجرا کنند. دستورات فریبنده مانند “نشن” باعث خروج اشتباه کاران میشود. این بازی واکنش سریع و توجه را افزایش میدهد.
این بازی ها نه تنها خاطرات زیبایی میسازند، بلکه به کودکان کمک میکنند تا از دنیای دیجیتال فاصله بگیرند و با طبیعت و دوستان واقعی ارتباط برقرار کنند. پیشنهاد میکنیم این بازی ها را در خانواده امتحان کنید تا نسل جدید با فرهنگ سنتی آشنا شود.
نگاهی به دنیای بازی های امروزی
دنیای امروز با گذشته خیلی فرق کرده است. بسیاری از بازی ها به‌صورت دیجیتال و آنلاین در گوشی ها و تبلت ها اجرا میشوند. البته بازی های سنتی همیشه جایگاه خاص خودشان را دارند، اما بد نیست در کنار بازی های سنتی، نگاهی هم به بازی های آموزشی مدرن داشته باشیم.
در میان بازی های آموزشی ایرانی، اپلیکیشن شادوپیا از نمونه های موفقی است که برای کودکان ۲ تا ۸ سال طراحی شده و هدف آن رشد ذهنی و تقویت مهارت های کودک از طریق بازی است.
شادوپیا تاکنون دیپلم افتخار بهترین بازی از رویداد ملی بازی های رایانه ای فجر دریافت کرده و یکی از بهترین گزینه ها برای سرگرمی و یادگیری هم زمان محسوب میشود. برای آشنایی بیشتر با بازی های جذاب مخصوص کودکان، می‌توانید مقاله‌ی بازی برای کودکان را هم مطالعه کنید.
نتیجه گیری
بازی های سنتی، نه تنها خاطره انگیزند، بلکه مهارت های جسمی، اجتماعی و ذهنی کودکان را پرورش میدهند. از هفت سنگ و لی‌لی گرفته تا طناب‌کشی و قایم موشک، هر بازی فرصتی برای رشد، یادگیری و تعامل کودکان فراهم میکند. حفظ و ترویج این بازی ها، باعث میشود که کودکان هم سرگرم شوند و هم با میراث فرهنگی ما آشنا گردند.
